بخشی از مقاله
چکیده
امروزه در ایران بناهایی ایجاد شده اند که دارای ارزش دیداری چندانی نیستند، زیرا در فرآیند شکل گیری آنها، تفکر نگرشهای تکنولوژی محور با نگاه بی روح معماری مدرن بر آنها مستولی شده است. با توجه به اینکه بناهای بزرگ مقیاس شهری الگوهای ساختمانی جامعه هستند، از این رو باید دارای کیفیت معماری الزم باشند و برای بهبود این مسأله، جامعه نیازمند الگوهای جدید در معماری است که تبیین نظریه های مناسب، گام اول و راهبردی محسوب می شود.
هدف این پژوهش طراحی خانه گرافیک با رویکرد معماری ارگانیک، جهت رشد اجتماعی و ارتقای سطح فرهنگی مردم می باشد و برای رسیدن به این هدف، با در نظر گرفتن فرهنگ وهنر مردم تهران، خانه ای با بهره گیری از معماری مدرن که در عین حال از اصول طبیعت نیز بهره برده است طراحی خواهد شد. خانه گرافیک مکانی است که در آن یک یا چند نهاد فرهنگی مربوط به هنر گرافیک فعالیت دارند و در آن شرایطی برای آموزش امور گوناگون فرهنگی و اجتماعی، هنرهای مختلف به خصوص هنرهای مربوط به گرافیک فراهم می گردد.
این مقاله در قالب یک تحقیق علمی بر پایه مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات عینی انجام گرفته است و در آن وجه آموزنده بودن طبیعت و سازواره های طبیعی جهت کاربرد در این چنین فضاها و کم و کیف آنها به عنوان رویکرد تحقیق، مورد بررسی قرار خواهند گرفت. سپس با توجه به ارتباط متقابل انسان، طبیعت و معماری در ارتباط با هنر گرافیک به طرحی می رسیم تا هدف تحقیق را برآورده نماید.
- 1 مقدمه
معماری ایران که در گذشته به صورت یکپارچه عمل می نمود به علت عدم وجود تئوری ها و مبانی نظری مناسب در دوران معاصر باعث کاهش بازدهی بناها از بسیاری جهات شد. در بناهای عمومی در ایران ضعف چشمگیری قابل مشاهده است و آن این که تناسبی در عملکرد، نحوه ساخت و حضور این بناها در فضای شهری با نیازهای انسان به چشم نمی خورد از زمانی که شهرسازانی با اندیشه های سفت و سخت به وجود آمدند و معمارانی را یافتند که با آنها هم رأی بودند، زیستگاههای ما بیمار شدند. البته این نخستین بار نبود که خانه های ما بیمار می شدند.
این بناها اصوآل از ابتدای مدرنیته، به شکلی بیمارگونه اندیشیده و ساخته شده بودند. زیستگاههای بیشماری که ما امروز ناچاریم آنها را در هزاران نسخه مشابه تحمل کنیم، خانه هایی که نه عاطفه ای در خود دارند و نه احساسی. البته این زیستگاه ها نوعی توهم کارکردی بودن را به ما می دهند اما هم ساکنان خود و هم رهگذران را به افسردگی می کشانند. بنابراین به فراخور تحوالت فرهنگی وافزایش آگاهی، رشد تکنولوژی و رشد نیازهای بشری جامعه نیازمند الگوهای جدید برای پیشرفت و افزایش بازدهی معماری است
طراح گرافیک و مهندس معمار در چهارچوب طراحی محیطی همکاری نزدیکی با هم دارند. گرافیک1 به عنوان یکی از عالیم بصری در معماری مطرح است، چرا که در معماری ایده با خط و رسم گرافیکی مطرح می شود و خطی که از لحاظ گرافیکی جلوه نداشته باشد در معماری هم جایگاهی ندارد . پرداختن همزمان هنرهایی که از ابزارهای ارتباطی دیگر بهره می گیرند، کمک می کند تا فاصله ای میان محدودیت های جهان واقعی و چهارچوب ذهنی، که قرار است در آن آثار منحصر به فرد و با معنا خلق شوند، به وجود آید. درگیری با دیگر هنرها به ذهن معمار آرامش می دهد ضمن اینکه ذهن را به طور ناخودآگاه تقویت می کند و تمرکز بهتری را به ارمغان می آورد. اساسأ پیش نیاز زایش ایده و در واقع یکی از راهبردهای خالقیت در معماران مشارکت آنها با هنرمندان دیگر است
ایران کشوری با قدمت چندین هزار ساله و با تمدن و فرهنگی غنی است که این تمدن کهن در طی سالیان دراز اثرات خود را بر نحوه زندگی و خصوصیات روحی این ملت برجای گذاشته است. در چنین موقعیتی ایجاد مراکز فرهنگی و هنری با کاربری های مختلف یکی از مهمترین راهکارهای رسیدن به هدف گفته شده می باشد تا در این مراکز، هنر به فرهنگ اصیل ایرانی با ویژگی های امروزی بدل شده و در اختیار نسل جدید قرار گیرد. در این مقاله ضمن ارایه طرح مربوط به خانه گرافیک با محور قرار دادن طبیعت، به رابطه انسان، معماری و طبیعت پرداخته می شود. سپس روشهای بهره گیری از سازه های طبیعی در معماری تکنولوژیک و ماندگار را بیان خواهیم کرد، تا در نهایت به طراحی خانه گرافیک با رویکرد معماری ارگانیک2 برسیم.
-2 الهام از اشکال طبیعت
تقلید و الگوپذیری از طبیعت در معماری به سه شیوه تقسیم می شود: -1 الهام از اشکال طبیعت -2 الهام گیری معنایی از طبیعت -3 الهام از قواعد طبیعت، که این شیوه از شیوه های قبلی کامل تر و آگاهانه تر است .[3]
- 3 معماری ارگانیگ
معماری ارگانیک یکی از مهمترین سر فصل های معماری پایدار است، زیرا به وسیله طرحی که کامأل هماهنگ و موافق با سایت است، هارمونی را میان مسکن انسان و جهان طبیعی به شکلی ترویج میدهد که ساختمان ها، مبلمان و محیط بخشی از ترکیب وابسته به یکدیگرخواهند شد. معماری طبیعی از توجه صرف به ابعاد فرهنگی و اجتماعی فراتر رفته و جنبه های فیزیکی، روحی و روانی بشر و ارتباط او با دنیای پیرامونش را مد نظر قرار می دهد. معماری به شدت به اقتصاد، تکنیک و مقررات وابسته است و معماری طبیعی این موارد را با ابعاد زیستی، فرهنگی بشر گره میزند.
ساختمان هایی که شبیه ساختار گیاهان و جانداران ساخته شود، زمانی فقط هنری خیالی بود و هیچ پایه و اساسی در دنیای واقعی معماری نداشت. اما امروزه با اهمیت یافتن مسئله توجه به طبیعت و بازگشت به آن و رشد تکنیک های ساخت، پروژه هایی طراحی می شوند که به این تصورات واقعیت بخشیده اند و با توجه به نیازهای روحی و جسمی انسان به طبیعت، امروزه در طراحی فضاها به مسئله طبیعت و دخیل کردن آن در طراحی اهمیت داده می شود که بر این اساس فضاهای ارگانیک بسیاری در دنیا ساخته شده است
-1-3 اصول معماری ارگانیک
الف- طبیعت را باید داخل بنا، اجزا و مصالح نیز آورد، ارگانیک به معنای همگونی و تلفیق اجزا نسبت به کل و کل به جز است. تلفیق فرم و عملکرد و استفاده از قدرت تفکر انسان در رابطه با عملکرد ضروری است .
ب- احترام به محیط طبیعی و تلفیق آن با حجم و فرم به گونه ای که هر کدام مکمل یکدیگر باشند .
ج- احترام به ذات مصالح، به آن معنا که همان گونه ای که هستند استفاده شوند.
د - استفاده از خطوط ساده و مستقیم به جای خطوط منحنی و شکسته.
-4تأثیر معماری ارگانیک بر فضاهای آموزشی-فرهنگی
در ادبیات معماری فضای آموزشی به عنوان معلم دوم شناخته می شود. بحث آموزش از طریق محیط و فضای آموزشی چندین سال است که جای خود را در تحقیقات بین المللی در زمینه طراحی فضاهای آموزشی باز نموده است. امروزه در سیستم مدیریت فضاهای شهری، به مکانیابی فضاهای آموزشی کمتر توجه می شود. فضای آموزشی از طریق پشتیبانی و مهیا نمودن بستر زمینه های اجرای مطلوب برنامه های آموزشی را فراهم می آورد.
فضایی که در آن بتوانند درست فکر کنند و در کمال آرامش به کسب اطالعات و تجربه بپردازند. در این بین، نگرش به رویکردهای معماری سبز در فضاهای آموزشی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. زیرا عالوه بر رعایت نکات اساسی ساختمان های سبز و صرفه جویی در مصرف انرژی وجود چنین فضاهایی ابزار آموزشی برای آموزش شیوه های پایدار به دانش پژوهان است. وجود فضاهای آموزشی ارگانیک بر ارتقای کیفیت و ایجاد انگیزه یادگیری و سالمت دانش پژوهان و باال بردن خالقیت آنها بسیار مؤثر است
-5بررسی معماری ارگانیک در ایران
معماری ارگانیک، جریانی بود که در کنار جریان مدرن پدید آمد و به جهت نحوه ورود به ایران به طبقه اشراف و ثروتمندان تعلق داشت. در واقع به معماری معرف سبک زندگی اشرافی امریکایی در ایران تبدیل شد. از جمله این بناهای متعلق به خاندان سلطنتی می شود به - ویالی شمس - در نور که در حال حاضر به کتابخانه دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس تبدیل شده یا "کاخ مهمانان شمس" که سالهاست به موزه حیات وحش داراباد تبدیل شده، نام برد
