بخشی از مقاله
چکیده
افزایش روز افزون جمعیت و افزایش ساخت و سازها و زندگی در ساختمانهای بلند مرتبه و عدم توجه به کودکان به عنوان قشر حساس جامعه سبب شده است که کودکان در محیط انسان ساخت و دور از محیطی طبیعی متولد و رشد کند .خیابان های شهری فضاهایی می باشند که تمام اقشار جامعه از آن استفاده می نمایند حضور کودکان در عرصه های همگانی اهمیت بسیاری دارد و موجب اجتماع پذیری آنها خواهد شد . عدم توجه به عرصه های همگانی سبب عدم رضایت شهروندان به خصوص کودکان در محله فرامرز می گردد. هدف از ارائه این پژوهش تدوین راهکارهای طراحی خیابان به منظور افزایش مشارکت کودکان می باشد.
روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی -تحلیلی و دارای هدف کاربردی است .در این راستا به منظور گردآوری داده ها از مشاهدات میدانی، پرسشنامه،بازدید سایت و مصاحبه استفاده می شود که روش نمونه گیری کوکران بصورت تصادفی و تکمیل پرسشنامه توسط 168 نفر از دانش آموزان که مقطع پنجم ابتدایی می باشند تکمیل گردیده است.تحلیل داده ها برای افزایش مشارکت پذیری کودکان در طراحی خیابان با تحلیل آماری محاسبه می شود.
نتایج حاصل از بررسی پرسشنامه ها بیانگر این است که امکانات و تسهیلات برای کودکان بسیار ناچیز می باشد به جز بوستان رسالت و بوستان زیبا اشاره شده است کودکان تمایل داشتند که فضاهایی برای نقاشی ،فضاهای سبز خطی و تلویزیون شهری مخصوص کودکان در خیابان فرامرز طراحی شود.
مقدمه
کودکان جز اقشار آسیب پذیر جامعه هستند ، کودکان در پاره ای از اوقات قادر به بیان نیازهای خود نیستند ، در حالی که درک نیازها و برطرف کردن نیازهای این گروه از جامعه اهمیت زیادی برای آینده ی آنها و کشور دارد . حضور کودکان در عرصه های همگانی می تواند موجب رشد بهتر فکری و فیزیکی آنها شود. بسیاری از روان شناسان معتقدند در سنین کودکی ،یادگیری از طریق بازی آزاد انجام می گیرد.
ایجاد محیطی مناسب برای کودکان هزینه چندانی را دربرنمی گیرد و تنها نیاز به آگاهی، توجه و احساس مسئولیت در مسئولان و متخصصان دارد. علاوه بر این باید گفت که؛ مشارکت حق بنیادی شهروندی است و موجب رشد قابلیت های اجتماعی کودکان و نوجوانان می گردد. اخلاق مشارکتی -طراحی و برنامه ریزی شهری می بایست در کنار کارکردهای سایر نهادهای مدنی همچون خانواده، مدرسه، مراکز فرهنگی و امنیتی، بهداشتی، اقتصادی همگام شده و فضاهای محله، ناحیه، منطقه و مکان های عمومی شهری را برای حضور و تحرک کودکان شهر، ایمنی بخشد
بخش اول این پژوهش به معرفی محله فرامرز و بررسی وضع موجود خیابان پرداخته شده است. . با استفاده از تصاویر تهیه شده از نقاط مختلف این خیابان به تحلیل ویژگی های کالبدی و عملکردی مورد توجه کودکان و تکمیل پرسشنامه ها توسط دانش آموزان پرداخته گردیده است دربخش سوم پژوهش نیز با توجه به تحلیل پرسشنامه ها به ارائه راهکارها بر اساس مشارکت کودکان در خلق خیابان شهری پرداخته می شود.
مبانی نظری:
در پژوهش حاضر ادبیات مرتبط با موضوع ، کودک و مشارکت کودکانه می باشد که در ذیل به شرح مفاهیم نام برده پرداخته شده است:
کودک
در فرهنگ فارسی عمید نیز کودک به معنای بچه ،پسر یا دختر خردسال آورده شده است . در فرهنگ میراث آمریکایی از کودک بعنوان شخصی که بین تولد تا دوران بلوغ قرار دارد ،یاد شده است. از دیدگاه روانشناسی نیز مراحل رشد شامل ادوار مختلفی است .کودک از تولد تا 15ماهگی نوزاد نامیده می شود و از 15 ماهگی تا دو و نیم سلگی کودک نوپاست.بین دو ونیم تا پنج سالگی دوران خردسالی یا پیش دبستانی کودک است. میانه کودکی نیز دوران دبستانی یا شش سالگی تا 12 سالگی را در بر می گیرد و از 12 سالگی به بعد دوران بلوغ یا نوجوانی فرد فرا می رسد.
اعلامیه جهانی حقوق کودک، در ماده یک خود کودک را کسی می داند که کمتر از هجده سال تمام دارد، مگر آنکه قوانین داخلی کشوری، سن دیگری را مشخص کرده باشد .طبق تعریف قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، کودک کسی است که بالغ نشده است .همین قانون، سن بلوغ را برای پسران پانزده سال تمام و برای دختران، نه سال تمام تعیین کرده است. - حاتمی و دیگران، - 91 کودک شهروند نابالغی است که حد و مرز میان کودکی و جوانی او به طور دقیق نامشخص است .
در جمهوری اسلامی، کودک به فردی اطلاق می شود که به سن بلوغ نرسیده، با توجه به اینکه بلوغ معمولا در پسرها - 16 13سالگی و در دخترها 14 - 11 سالگی روی می دهد .انتخاب معیار کمتر از12 سال و پایین تر به عنوان شاخصی که نظرات آنها می تواند در ساختن شهر دوستدار کودک دخالت داشته باشد، مورد توجه باشد.
×مشارکت کودکان
حق مشارکت درمدیریت شهری مشارکت در بنای شهر و حق مشارکت در بهره برداری از تمامی ابعاد و فضای شهر را به همراه داشته است و ریشه ها و ساختار جامعه مدنی را رشد می دهد.در واقع مشارکت درگیر شدن کلیه گروه های مردم در همه مراحل توسعه جهت ظهور توانایی ها ، قابلیت ها و در نتیجه رشد و تعالی مادی و معنوی آنهاست.
مشارکت حق بنیادی شهروندی است و موجب رشد قابلیت های اجتماعی کودکان و نوجوانان می گردد.
مفهوم مشارکت کودکان ساز و کاری تشویقی برای دخالت دادن همه رده های سنی جامعه در فرآیند توسعه ی شهری بود که به سبب سرعت گرفتن روند رشد در کشورهای در حال توسعه شکل گرفت . به واقع اگر جامعه ای مشوق و پذیرای مشارکت کودکان در بهسازی خود باشد می توان به شرکت همه اقشار جامع در فرآیند توسعه امید داشت. مشارکت کودکان به خصوص در سایه ی تصویب کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان در دهه ی پایانی قرن بیستم تقویت شد . براساس این کنوانسیون کودکان حق دارند در شکل دادن به محیط زندگی خود سهیم باشند.
مشارکت کودکان شامل تشویق و توانمندسازی کودکان برای شناختن و شناساندن دیدگاه های خود در مورد مقوله های مربوط به آنها و موثر بر آنان است. مشارکت کودکان باید قابل اعتبار و هدفمند باشد. مشارکت به معنای این نیست که بزرگسالان تمام اختیار تصمیم گیری را کاملا به کودکان تحویل دهند کنوانسیون - پیمان - حقوق کودک می گوید: به کودکان باید براساس ظرفیت و توان موجودشان در حین رشد و نمو مسئولیت بیشتری داد.در بسیاری موارد مشارکت کودکان ثابت کرده است که در ایجاد یک سامانه موثر مفید خواهند بود.
کنوانسیون بین المللی حقوق کودک در مواردی چند بر حق ابزار عقاید کودکان و حق آزادی تفکر ، مذهب تشکیل و شرکت در اجتماعات تاکید دارد.
مشارکت دخالت مستقیم افراد در تصمیم گیری اجتماعی است تا حقوق و آزادیهای آنان را از گزند کارتصمیمهای گروههای کوچک و دور از دسترس و اغلب ناشناس در امان بماند. مشارکت را می توان فرآیند سهیم شدن در تصمیمهای اثر گذار بر زندگی دانست.یکی از ابعاد نوین، مشارکت اجتماعی کودکان است که در دهه های اخیر با استناد به کنوانسیون حقوق کودک مطرح شده است.
- نمودار شماره:1مشارکت اجتماعی کودکان.
کودکان به عنوان عضوی از عموم جامعه در مسیر مشارکت عمومی در برنامه ریزی دارای دیدگاه ها و نیازهای متفاوتی از بزرگسالان می باشند که تا کنون چندان مورد توجه نبوده است.یکی از بهترین روش ها برای دستیابی به محیط های ساخته شده دوستدار برنامه ریزی مشارکتی پیشنهاد داده می شود. مهمترین فواید مشارکت کودکان در توسعه محیط ساخته شده عبارت است از :تقویت استنباط و تصمیم گیری بزرگسالان برای کودکان و نوجوانان، آشنایی و برنامه ریزی برای بر طرف کردن نیازها و خواست های کودکان، به رسمیت شناختن کودکان برای مشارکت در برنامه ریزی توسعه جامعه.
حق آزادی عقیده در ماده 12 کنوانسیون مشخص کرده که کشورهای عضو باید تضمن کنند کودکی که می تواند عقایدش را شکل و سامان دهد ، حق دارد که عقاید خود را در همه ی مواردی که بر او موثرند آزادنه بیان کند و باید به عقاید کودک متناسب با سن و میزان بلوغ او ، اهمیت لازم داده شود.
روش تحقیق
انتخاب روش تحقیق بستگی به هدف ها و ماهیت موضوع تحقیق و امکانات اجرایی آن دارد .در این پژووهش، با توجه به موضوع و هدف تحقیق، از روش توصیفی -تحلیلی استفاده شده است .به منظور گردآوری اطلاعات برای کسب بینش نظری لازم و بررسی ادبیات موضوع از شیوه کتابخانه ای با استفاده از کتب و مقالات و اساس نامه ها و نیز مراجعه به اطلاعات اینترنتی استفاده شده و برای کسب اطلاعات میدانی از ابزار پرسشنامه و بازدید از سایت امکان می پذیرد
