بخشی از مقاله
چکیده
از آنجا که فضاي ورودي در شهرها به عنوان یکی از فضاهاي شهري محسوب می شود و حتی می توان آن را به عنوان اولین فضا در برخورد با پدیده شهر تصور کرد، توجه به مفهوم ورودي و الگوهاي رایج ارتباط فضایی این پدیده یکی از اساسی ترین مطالعات در توجه به رویکرد فضاهاي شهري است. توجه به ماهیت مفهوم ورودي و شناخت پدیده اي این موضوع و همچنین توجه به ویژگی هاي آن یکی از اساسی ترین موضوعاتی است که در طراحی ورودي شهرها باید در نظر گرفت. کیفیت فعلی مبادي ورودي اکثر شهرها، تصاویر مناسبی از شهر در منظر ذهنی مخاطبان ایجاد نمی کند.
مکانی که باید معرف هویت شهر و ارزش هاي نهفته در آن باشد، با آشفتگی فضایی – فعالیتی بسیار مواجه است. از این رو بهبود وضعیت محور ورودي شهر در جهت افزایش کیفیت محیط شهري و ایجاد جاذبه هاي توریستی ضروري به نظر می رسد. هدف این پژوهش: نظام بخشی به ساختار کالبدي – فضاي محور ورودي می باشد.
در این پژوهش با بهره گیري از روش استقرایی – تحلیلی و مشاهدات مستقیم و غیرمستقیم، به چگونگی طراحی ورودي شهرهاي ترانزیتی پرداخته می شود تا بتوان به پیشنهاداتی در راستاي اهداف مورد نظر دست یافت. نمونه موردي این پژوهش شهر اسدآباد واقع در استان همدان می باشد که در یکی از محور هاي مهم ترانزیتی کشور قرار گرفته است. از نتایج بدست آمده متوجه می شویم که سکانس بندي ورودي شهر می تواند کمک بسیاري در رابطه با طراحی ورودي شهرهاي ترانزیتی داشته باشد.
.1 مقدمه
روند تدریجی تکامل کالبد شهرها - در دوران شکوفایی و تکامل شهر و شهرنشینی - در شهرهاي قدیم ایران نیز سبب پدید آمدن زیستگاه هاي منظم و پویا شده بود. اما دگرگونی هاي پر شتاب سال هاي آغازین سده بیستم، گویی ایرانیان و بسیاري از ملت هاي دیگر را غافلگیر کرد و جوامع بی آن که فرصت شناخت و تحلیل پدیده هایی تازه و درك پیامدهاي آن را پیدا کنند، با نیازهاي تازه اي رو به رو گشتند که بسیاري از چهره هاي زندگی را دگرگون کرد و چنان شد که فرهنگ پویا و بالنده جامعه از رشد بازماند و اجتماع دچار گسیختگی و ناهماهنگی آشکاري در همه زمینه ها شد. نبود شناخت و آگاهی کافی از نیازهاي تازه سبب شد تا این نیازها بی آنکه پاسخ مناسب خود را - که در بستر فرهنگ جامعه باشد - بیابند، در کالبدهایی نارسا و نابهنجار مجسم شوند.
در این رهگذر تقریباً همه فعالیت هاي شهر با سرعتی کنترل نشده کالبدهایی خود به خود و نابسامان یافتند و بسیاري، حتی مفهوم شناخته شده دیرین خود را از دست دادند. شهرها به شکل نسنجیده اي گسترش یافتند و در این میان مفهوم ورود به شهر در شهرهاي پدید آمده مفهومی ناشناخته - فراموش شده - یافت. بافت ورودي شهر را پیکره هاي ساختمانی زشتی می ساختند که تنها زاییده یک نیاز کارکردي بودند و مفهوم گشودگی و متغیر بودن شهر به اشتباه ترین شکل، مجسم شد و لبه هاي ناآشکاري به شهر بخشید که هیچ جاي آن تفاوتی را که نشان دهنده ورود به محیط تازه اي باشد، در خود نداشت.
در واقع بافت میانی - مفصل نرمی - که تغییر محیط از بیرون شهر به درون آن را در سلسله مراتبی به نظم می آورد، جاي خود را به چیزي نداد. و اکنون جاي آن است که این مفهوم را دوباره بشناسیم و با پذیرفتن این که شهر کالبدي یکپارچه و دربردارنده روابط چند سویه میان نیروهاست، جایگاه ورودي را در شهر امروز بیابیم.
.2 بیان موضوع
این پژوهش تلاشی است براي بازشناختن و سپس تجسم بخشیدن به مفهوم فراموش شده اي که دیر زمانی است در شهرها پدید نیامده و دیده نشده است.ورودي شهر یکی از جذاب ترین نقاط شهر و جزء تأثیرگذارترین خاطره هاي آن شهر است. نخستین تصویر ذهنی از یک شهر که در ارزش گذاري مخاطب بر کیفیت محیطی بطن شهر بسیار تأثیر گذار است، از طریق مبادي ورودي آن ایجاد می شود. کیفیت فعلی مبادي ورودي اکثر شهرها، تصاویر مناسبی از شهر در منظر ذهنی مخاطبان ایجاد نمی کند. مکانی که باید معرف هویت شهر و ارزش هاي نهفته در آن باشد، با آشفتگی فضایی – فعالیتی بسیار مواجه است.
از این رو بهبود وضعیت محور ورودي شهر در جهت افزایش کیفیت محیط شهري و ایجاد جاذبه هاي توریستی ضروري به نظر می رسد. فضاي ورودي شهرها به عنوان مفصل اتصال دهنده فضاي طبیعی خارج و فضاي مصنوعی داخل شهر و به عنوان برقرار کننده ارتباط میان شهر و پیرامونش از برخی الگوهاي ارتباط فضایی پیروي می کند.
گسترش خودبه خود وتوسعه بی رویه و بدون برنامه شهرها و توجه نکردن به الگوهاي توسعه فضایی مناسب باعث ضعف در شکل و محتواي فضاهاي ورودي شهرها در ایران گردیده است. از آنجا که فضاي ورودي در شهرها به عنوان یکی از فضاهاي شهري محسوب می شود و حتی می توان آن را به عنوان اولین فضا در برخورد با پدیده شهر تصور کرد، توجه به مفهوم ورودي و الگوهاي رایج ارتباط فضایی این پدیده یکی از اساسی ترین مطالعات در توجه به رویکرد فضاهاي شهري است. بنابر این براي دستیابی به راهکارهاي مناسب در طراحی و ساماندهی ورودي کنونی شهرها، ابتدا توجه به ماهیت مفهوم ورودي و شناخت پدیده اي این موضوع و همچنین توجه به ویژگی هاي آن یکی از اساسی ترین موضوعاتی است که در طراحی ورودي شهرها باید در نظر گرفت.
.3 هدف اصلی - کلان -
1. توجه به حضور پیاده در مسیرهاي ورود به شهر به عنوان ابزار نقش پذیر در شبکه ارتباطی
2. ایجاد انتظام کالبدي- فضایی در ساختار مبادي ورودي شهر به منظور ارتقاء کیفیت نقش ورودي
5. شیوه پژوهش
این پژوهش با بررسی طرح هاي انجام شده در شهرهاي دیگر و مشاهدات، پرسش و پاسخ به تحلیل موضوع می پردازد. روش بررسی موضوع پروژه استقرایی – تحلیلی است. که با توجه به اطلاعات گردآوري شده و تحلیل هاي آن به نتیجه گیري پرداخته می شود.
.6 مبانی نظري
.1.6 فضاي شهري - Urban Space -
فضاهاي شهري بخشی از فضاهاي باز و بسته عمومی هستند که به نوعی تبلور ماهیت زندگی جمعی است، یعنی جایی که شهروندان در آن حضور دارند. فضاي شهري صحنه اي است که داستان زندگی جمعی در آن گشوده می شود. فضاي عمومی به همه مردم اجازه می دهد تا به آن دسترسی داشته باشند و در آن فعالیت کنند - فرنهاد، 1387، . - 12-9
.2.6 مفهوم ورودي
در لغت نامه دهخدا »ورودي« منسوب به ورود دانسته شده و »ورود« در لغت به معناي رسیدن، درآمدن و وارد شدن می باشد.ورودي در معماري، پاسخگوي عمل ورود به معناي »رسوخ در سطحی عمودي« است. عمل ورود می توان گذر از درون یک سطح باشد، که بطور ضمنی بوجود آمده است و یا در حالات ظریف تر، یک اختلاف سطح می تواند علامت گذر از یک فضا به فضاي دیگر باشد - چینگ،. - 1373
.3.6 مفهوم ورود به شهر
مسافر یا گذرنده از شهر هنگام نزدیک شدن به شهر باید بتواند تصویري کلی از بافت و زندگی شهر را در ذهن خود مجسم بدارد گستردگی این تصویر و جامعیت آن بسته به سوي نزدیک شدن به شهر و نیز شکل بستري است که در آن قرار گرفته، هر چند که حتی موانع دید نیز می توانند بازگو کنند شکل و فضاي کلی شهر باشند، ترکیب بافت لبه شهر باید به گونه اي باشد که با سرعت حرکت ناظري که به شهر نزدیک می شود هماهنگی داشته باشد. تصویري که ناظر سوار بر اتومبیل از شهر دریافت می کند تصویري که به دید پیاده می آید بسیار متفاوت است. بنابراین بافت لبه ورودي شهر امروز حتماً مقیاس و ترکیبی متفاوت از شهر قدیم خواهد داشت. هر چند که مفهوم بنیادین ورودي ما همان است - رشید شمالی و دیگران، . - 1374
.4.6 تعریف عام و تنوع »مبادي ورودي شهر«
شهر یک پدید است. نفوذ به این پدیده - شهر - از طریق مجراهاي معین و مشخصی صورت می پذیرد. این مجراها »مبادي ورودي شهر« خوانده می شوند. با توجه به موقعیت جغرافیایی سیستم حرکت و ابزار جا به جایی مبادي ورودي شهرها به سه دسته تقسیم می گردند: .1 مبادي ورودي زمینی .2 مبادي ورودي دریایی .3 مبادي ورودي هوایی.
