بخشی از مقاله
مهندسی ارزش در پروژه احداث پل
چکیده:
مهندسی ارزش فرآیندی است که بر بهبود کارکرد یک محصول از نظر کیفیت، زمان و گسترش دامنه کارکرد بدون افزایش هزینه ها متمرکز می شود. به دلیل بالا بودن هزینه پروژه های عمرانی، اجرای مهندسی ارزش در این پروژه ها حائز اهمیت است. در این مقاله به شرح مراحل استفاده از این فرآیند برای ایجاد صرفه جویی در هزینه های پروژه احداث پل می پردازیم. ضمن معرفی مختصر پروژه مورد نظر، روند انجام مطالعه ارزش را بر روی آن شرح می دهیم. مهندسی ارزش در این پروژه موجب %10 کاهش هزینه و %30 افزایش ارزش گردیده است. از دستاوردهای دیگر انجام این پروژه، پی بردن به این نکته است که مهندسی ارزش می تواند به جای بهبود کارکردها، کل سیستم را در جهت بهبود تغییر دهد.
مقدمه:
افزایش دوره ساخت پروژه های عمرانی به علت کمبود بودجه های کشور و در نتیجه معطل ماندن هزینه های انجام شده پروژه، زیان فراوانی را بر اقتصاد کشور وارد می کند.[1] بازگشت سریعتر هزینه های سرمایه ای، به منظور کاهش زیان اقتصادی، ضروری بوده و مستلزم انجام سریعتر پروژه ها می باشد. شتابزدگی و بی توجهی برای بالا بردن سرعت اجرا موجب کمرنگ شدن مؤلفه های کیفی می شود. در نتیجه یکی از اهداف اجرایی پروژه های عمرانی(زمان به موقع،کیفیت بالا، هزینه مناسب) محقق نمی شود.[2]
برای اولین بار حدود 60 سال پیش، فردی به نام لاری مایلز، مفهوم تجزیه و تحلیل ارزش را مطرح کرد. کشورهای زیادی در جهان با به کارگیری مبحث مهندسی ارزش توانستند صرفه جویی های چشمگیری در پروژه های عمرانی وصنعتی خود ایجاد کنند. درکشور ما از سال
1378 بحث مهندسی ارزش آغاز شده است. به دنبال تلاشهای گسترده در زمینه ترویج فرهنگ مهندسی ارزش، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، اجرای برنامه مهندسی ارزش را در دوره ساخت الزامی کرده است.
در همین راستا تصمیم گرفتیم مطالعه مهندسی ارزش را در زمینه احداث پل انجام دهیم که در این مقاله به شرح مراحل و دستاوردهای آن می پردازیم.[3]
-1 مهندسی ارزش
1-1تعریف مهندسی ارزش
مهندسی ارزش مجموعه ای از تکنیک ها و روش هایی است که با نگرش سیستمی، کارکردهای اصلی و فرعی یک محصول را شناسایی کرده و ارزش هر کارکرد را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. علاوه بر این، به عنوان یک ابزار مدیریتی در انتخاب بهترین(
کم هزینه ترین) روش ایجاد این کارکردها در محصول مورد نظر به تصمیم گیران کمک می کند.[4]
2-1 تاریخچه
تاریخچه مهندسی ارزش به سالهای پس از جنگ جهانی دوم باز می گردد. در سال 1947 میلادی، شرکت جنرال موتور به علت کمبود مواد نسوز به دنبال روش یا ماده جایگزینی بود که پس از مطالعه و بررسی به ماده ارزانتر و با کارآیی بالاتر دست یافت. لاری مایلز، این روش را بهترین راه جهت کاهش هزینه و ساخت با کارآیی بالا دانست و آن را تحلیل ارزش نام گذاری کرد. بعدها سازمان دفاع آمریکا به کارآیی مؤثر این روش پی برد و در جهت استفاده از منابع محدود به کار گرفت و آن را مهندسی ارزش نامید. در دهه های اخیر، مهندسی ارزش در بخش های مختلف گسترش یافته و به عنوان یک روش مهم در عرصه فعالیتهای مهندسی شناخته شده است. از سال 1955 ، کشور ژاپن مطالعات مهندسی ارزش را آغاز کرد و جهت تقویت کادر خود گروهی را به آمریکا اعزام نمود که تاکنون در این زمینه پیشرفت های خوبی داشته اند.[5]
3-1 گام های مهندسی ارزش
فرآیند مهندسی ارزش در 6 مرحله انجام می شود:
1-3-1 فاز اطلاعات
پس از مشخص شدن صورت مسئله و سازمان دهی تیم مهندسی ارزش، نوبت به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز می رسد. این اطلاعات در مشخص تر شدن صورت مسئله و آگاهی نسبت به ابعاد مختلف آن کمک کرده و زمینه را برای ارائه راه حل های مناسب فراهم می کند.
2-3-1 فاز تحلیل کارکرد
تجزیه و تحلیل کارکرد- هزینه ، مهمترین قدم فرآیند مهندسی ارزش را تشکیل می دهد. پس از تکمیل فاز اطلاعات، وظیفه بعدی آنالیز کارکرد، مشخص نمودن هزینه های آن و تعیین ارزش است. یکی از تکینک های آنالیز کارکرد با دیدی سیستمی، استفاده از نمودارFAST می باشد.
3-3-1 فاز خلاقیت
پس از مشخص شدن کارکردهای اصلی و فرعی و رسم نمودار FAST ، کارکردهای بحرانی تعیین می گردد. سپس در جلسه طوفان فکری، ایده های خلاق در جهت بهبود این کارکردها مطرح می شود.
4-3-1 فاز ارزیابی
در این فاز، گزینه های پیشنهاد شده در فاز قبل مورد بررسی و در نهایت گزینه مناسب تر انتخاب می شود.
5-3-1 فاز توسعه
در این فاز، میزان بهبود گزینه انتخاب شده نسبت به طرح اولیه محاسبه می شود.
6-3-1 فاز ارائه
در این فاز، یک طرح منسجم با استفاده از راه حل انتخاب شده، شکل می گیرد و به صورت مکتوب یا شفاهی ارائه می گردد.
-2 مورد مطالعه: پروژه مهندسی ارزش در احداث پل
1-2 فاز اطلاعات
پس از مطالعه نقشه ها و محاسبه هزینه ها، آبروی دالی همسطح با دهانه 8 متر و ارتفاع 4/5 متر برای مطالعه مهندسی ارزش انتخاب شد. مطالعات دقیق تر بر روی هزینه اجزاء و هزینه عملیات انجام گردید. اجزای این آبرو را پی، دیوار کوله، بخش بتنی دال و بخش فولادی دال در نظر گرفتیم. عملیات احداث آبرو را به عملیات خاکی، قالب بندی، بتن ریزی، آرماتور بندی و عایق کاری تقسیم کردیم.
نمودارهایی بر اساس درصد هزینه هر یک از اجزاء به کل و نیز درصد هزینه هر عملیات به کل عملیات ها رسم کردیم.
نتایج به دست آمده از هر یک از نمودارها نشان دهنده بیشترین هزینه ها می باشد که در اجزاء به ترتیب بخش بتنی دال و دیوار کوله دارای بیشترین هزینه بودند.
در عملیات ها نیز عملیات قالب بندی و بتن ریزی بیشترین هزینه ها را به خود اختصاص دادند.
جدول شماره (1)
کارکرد با بالاترین مرتبه:
(HOF)Highest Order Function
کارکرد پایه: (BF) Basic Function
کارکرد فرعی(پشتیبان): (SF) Supporting Function
