بخشی از مقاله
چکیده
گستره فعالیتهای شهرداریهای کشور با توجه به شرح وظایف و شرایط کنونی آنها بهگونهای ست که برای انجام هر یک از وظایف اصلی و فرعی خود میبایست سرمایهگذاریهای کلان، انجام دهند. از مهمترین مسائل شهرداریها ایجاد منابع کافی درآمد، جهت تأمین هزینه خدمات ارائهشده هست. ازجمله راههای مناسب برای رسیدن به درآمد پایدار جلب اعتماد و مشارکت بخش خصوصی در پروژههای شهری است که از یکسو رونق اقتصادی محقق گردد و از سوی دیگر از حجیم شدن شهرداری جلوگیری شود و هم راهی مناسب برای درآمد پایدار ایجادشده باشد. اما به دلیل وجود چالشهایی در پروژههای مشارکت، شاهد کاهش ارزش در این پروژهها هستیم.
اینها چالشهایی هستند که شهرداری را از رسیدن به رسالت خویش که همان بهبود کیفیت زندگی شهروندان است، بازمیدارند. در این پژوهش ابتدا با رویکرد مهندسی ارزش، ارزش از منظر شهرداری و سازمان سرمایهگذاری و مشارکتهای مردمی شهر تهران تعریف و چالشهایی که بر سر راه دستیابی به ارزش موردنظر است با مرور ادبیات موضوع شناسایی گردید و بعدازآن با انجام پژوهش بر روی پروژههای مشارکت سازمان سرمایهگذاری و مشارکتهای مردمی شهر تهران، میزان تأثیر هر یک از این چالشها بر کیفیت طراحی و اجرای پروژهها و میزان به وقوع پیوستن آنها در پروژههای مشارکت شهرداری تهران تعیین شد. بهاینترتیب چالشهایی که با رفع آنها ارزش بیشتر نصیب پروژه میگردد، مشخص گردید. به استناد یافتههای تحقیق میتوان اذعان داشت، ازجمله مهمترین چالشهایی که کیفیت پروژههای مشارکت شهرداری را تهدید میکند: "مقدم بودن سودجوییهای شریک و اهداف اقتصادی وی بر اهداف کیفی" و "ضعف در تخصص فنی سرمایهگذار و شریک" میباشد.
-1 مقدمه
شهرداری تهران یکی از پیشروترین نهادها در اجرای پروژهها بهصورت مشارکتی و جذب سرمایه بخش خصوصی جهت تأمین منابع مالی موردنیاز پروژههای عمرانی است. ازاینرو سازمان سرمایهگذاری و مشارکتهای مردمی شهر تهران در سال 1382 بهمنظور تمرکز مدیریت پروژههای مشارکت در ساخت شهرداری تهران تأسیس گردید و از آن زمان بهصورت تخصصی عهدهدار مدیریت این نوع پروژهها میباشد. - رجایی، - 1393 بدیهی است که استفاده از ابزار و روشهای مدیریتی مناسب میتواند منجر به بهینهسازی فعالیتها، کاهش هزینهها و افزایش کیفیت طرحها شود.
مهندسی ارزش ازجمله این ابزارها است که با رویکردی گروهی، سیستماتیک، کارکردگرا و خلاقانه، به بهبود ارزش یک پروژه از طریق کاهش هزینههای دوره حیات، افزایش کیفیت و عملکرد آن میپردازد. لذا با به کار بستن متدولوژی مهندسی ارزش در مراحل مختلف پروژههای مشارکت شهرداری و شناسایی نقاط کمینه ارزش، میتوان گامی مؤثر در بهبود کیفیت فضای زندگی شهروندان و کاهش هزینههای غیرضروری در این نوع پروژهها برداشت.
-2 تاریخچه مهندسی ارزش
شروع مهندسی ارزش به اواسط قرن بیستم، پس از جنگ جهانی دوم و به علت کمبودهای زمان جنگ برمیگردد . در سال 1972 بهکارگیری مهندسی ارزش برای اولین بار در صنعت ساختمان آمریکا مطرح میشود. بازده مهندسی ارزش در سال 1973 تا 1995 برای هر دلار هزینه سرمایهگذاری شده، مبلغی حدود 15 تا 30 دلار بوده است. تاکنون در بسیاری از کشورهای خاورمیانه نیز انجمنهای مهندسی ارزش تشکیلشده و در برخی قوانین الزامآور برای اجرای مهندسی ارزش وضعشده است. - داود عرب، مهدی رجبی هشجین، حمید پشتوان، نیما جهدی - 1392 اما در ایران از سال 1382 مصوبه برنامه چهارم، بر اعمال مهندسی ارزش در پروژههای عمرانی تأکید نمود و تا پایان سال 1390 بیش از 400 مطالعه مهندسی ارزش بر روی پروژههای کشور انجامشده است.
بنابراین بااینکه از آغاز مهندسی ارزش در دنیا بیش از 170 سال میگذرد و ثمرات بهکارگیری آن مشهود است اما کمتر از 12 سال است که در ایران به این موضوع در حوزههای مختلف پرداختهشده است. ازآنجاییکه تجارب جهانی دستاوردهای چشمگیری اعم از صرفهجوییهای قابلملاحظه در هزینه و افزایش کیفیت با اعمال رویکرد کارکردگرایانه و خلاقانه مهندسی ارزش داشته است، آشنایی مدیران با مراحل و تکنیکها و الزامات بهکارگیری مهندسی ارزش، کمک شایانی به افزایش بهرهوری در پروژهها خواهد داشت. - سایت دانشنامه مرجع مهندسی ایران -
-3 تعاریف مهندسی ارزش
امروزه بسیاری از صاحبنظران و متخصصان، تفاوت عمدهای بین مفاهیمی نظیر مهندسی ارزش، تحلیل ارزش و مدیریت ارزش قائل نیستند و بیشتر تأکیددارند تا آن را با لفظ و مفهوم متدولوژی ارزش معرفی کنند و آن را توسعه دهند. - کریمی - 1385 صاحبنظران برای مهندسی ارزش تعریفهای متعددی ارائه نمودهاند که مهمترین آنها به شرح زیر هستند: متدولوژی ارزش، یک رویکرد سیستماتیک و نظامیافته برای بهبود پروژهها، محصولات و فرآیندهاست. از متدولوژی ارزش برای تحلیل فرآیندها و محصولات کارخانهای، طراحی و ساخت پروژهها و فرآیندهای تجاری و اداری استفاده میشود. متدولوژی ارزش کمک میکند تا بین کارکردهای ضروری، کارایی، کیفیت، رضایت مشتری، هزینه و منابع لازم برای رفع آن نیازها، تعادل برقرار شود. تعادل مناسب سبب افزایش ارزش پروژه میشود.
مهندسی ارزش نگرشی خلاق بهمنظور بهینهسازی هزینههای چرخه عمر، صرفه جویی در زمان، افزایش سود، بهبود کیفیت، افزایش سهم بازار، حل مشکلات و استفاده بهینه از منابع می باشد. مهندسی ارزش رویکردی خلاق،کارکردگرا و سازمانیافته با هدف شناسایی هزینههای غیرضروری است؛ هزینههایی که نه به کیفیت، نه به بهرهبرداری، نه به عمر مفید و نه به مشخصات درخواستی کارفرما یا مشتری مربوط میشود.
-4 مفهوم ارزش
ارزش، مفهومی بسیاری ذهنی است، برای افراد مختلف معانی مختلفی دارد. مصرفکننده آن را به معنی »بهترین خرید«، تولیدکننده به معنی »کمترین هزینه« و طراح به معنی »بالاترین درجه کارکرد« تلقی خواهند کرد.
