بخشی از مقاله
نقش حسابداری و حسابرسی درپیشگیری از بحران مالی در شرکتها
چکیده
در اقتصاد جهانی شده، حسابرسی و حسابداری به عنوان ابزاری برای مدیریت صحیح منابع اقتصادی عمل می کنند . به علاوه از آنجایی که حاکمیت شرکتی به عنوان نقش نظارتی ذینفعان عمل می کند در سال های اخیر به خاطر رسوایی های حسابداری و ورشکستگی شرکت ها مورد توجه قرار گرفته است . هدف اصلی این مقاله بررسی نقش حسابرسی و حسابداری در پیشگیری از بحران مالی می باشد . لازم به ذکر است که حسابرسی و حاکمیت شرکتی به عنوان دو عامل جلو گیری کننده از وقوع بحران مالی عمل می کند.
کلمات کلیدی:
حسابرسی ، بحران مالی ، حسابرسی داخلی ، حسابداری ارزش منصفانه
مقدمه:
اهمیت حسابرسی به عنوان مکانیزم حاکمیت شرکتی در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است و حسابرسی به عنوان واسطه ای میان مدیران و مالکان مطرح شده است . بعد از بحران مالی که در سال 2008 از کشور آمریکا شروع شد انتقاداتی از حسابرسان در مورد نقش انها در این بحران مطرح شده است . بسیاری عقیده دارند که با توجه به اینکه حسابرسان به شرکت هایی که بعدا ورشکسته شدند اظهار نظرمقبول دادند دیگر بهانه تایید صورت های مالی توجیه خود را از دست داده است . حسابرسی را می توان به چاقوی دو لبه تشبیه کرد که هم می تواند سر مایه ها را در مسیر درست هدایت کند و از طرف دیگر می تواند اطمینان واهی به سهامداران در مورد سرمایه گذاری بدهد . این مورد در آمریکا به اثبات رسیده است چون همان شرکت هایی که از موسسات بزرگ آمریکا گزارش مقبول دریافت کرده بودند در نهایت ورشکست شدند .
بحران مالی و نقش حسابرسان در آن :
بحران مالی وضعیتی است که درصد قابل توجهی از ارزش برخی دارایی ها به صورت غیر منتظره از دست برود .(دهقانی، حسینی ، نهندی ، 1391ص(2 به عبارت دیگر افزایش اختلالات در بازارهای مالی به سطح بحرانی به طوری که جریان اعتبار دهی به خانوار ها و فعالان اقتصادی محدود شده و اقتصاد بخش واقعی مربوط به کالاها و خدمات به شدت تحت تاثیر آن قرار گیرد.( ایزدی ، 1387 ص(5 نقشی که برای حسابرسان در به وجود آمدن بحران مالی عنوان می شود این است که شرکت های حسابرسی بزرگ در آمریکا و ارو پا مستقیما در گیر در فرآیند تبدیل وام به اوراق بهادار و تامین مالی ساز مان یافته بودند . آنها در تبدیل ملیاردها دلار اوراق بانکی رهنی مساعدت کرده و تعهدات بدهی را تضمین نمودند . بررسی ها نشان می دهد که بخش های خدمات مشاوره، سهمی فعال در تبدیل وام به اوراق به ادار در سال های منتهی به بحران داشت . نقشی که شرکت های حسابرسی بزرگ در پیدایش بحران مالی ایفا کرده اند باید ارزیابی شود . طی دو دهه گذشته قدرت اقتصادی سیاسی در حسابداری بین المللی در انحصار چند جانبه شرکت های آمریکایی و انگلیسی جمع شد و چهار شرکتبزرگ در اندا زه و زمینه فعالیت، توسعه یافتند . آن ها از خدمات حسابداری و حسابرسی سنتی فاصله گرفتند تا خودشان را به عنوان ارائه کنندگان انواع تخصص های مالی مطرح کنند. انها بخش های مشاور مالی را گسترش داده و خودشان را به عنوان متخصص در ادغام، تحصیل، سازماندهی مجدد شرکت، سپر مالیاتی ومشاوره خصوصی سازی مطرح نمودند . (متوسل ، توحیدی، 1391/09/2 ص(3
نقش واحدهای حسابرسی داخلی در سازمان ها
حسابرسی داخلی به مفهوم ارائه خدمت برای ارزیابی واحد تجاری است و توابع آن شامل نظارت بر کنترل های داخلی است . علاوه براین واحد حسابرسی داخلی توسط انجمن حسابرسان داخلی در سال 2006به شرح زیر تعریف شده است : واحد حسابرسی داخلی بخش یا تیمی متشکل از مشاوران است که خدمات مشاوره ای اطمینان دهی مستقل و بی طرفانه به منظور ایجاد ارزش افزوده و بهبود عملیات سازمان ارائه می کنند . فعالیت حسابرسی داخلی با ایجاد رو یکرد منظم و روشمند به سازمان کمک می کند که جهت دستیابی به هدف های خود اثر بخشی فرایند های مدیریت ریسک،کنترل و نظام راهبری را ارزیابی و بهبود بخشد . نتایج حاصل از بحران مالی و اقتصادی جهانی نیاز به توجه بیشتر به واحد حسابرسی در سازمان ها را نشان می دهد و اهم یت این موضوع را در سازمان ها بسیارافزایش داده است . توسعه مهارت های لازم جهت شناسایی خطرات اصلی ، واحد حسابرسی داخلی را به عنوان یک عنصر اصلی در راه مبارزه با اثرات منفی بحران های مالی سازمان ها مربوط نموده و در این ارتباط حسابرسب داخلی فرصتی برای تفسیر نقش خود در تدوین استراتژی مدیریت ریسک، بدست آورده است .گروهها و واحدهای حسابرسی داخلی نیازمند انجام عملیات حسابرسی مبتنی بر برنامه ریزی واقعی هستند . امروزه خطرات پیش روی سازمان ها بسیار متفاوت تر است از آنچه در قبل از بحران های مالی و اقتصادی بوده؛ اما این خطرات خود به عنوان بانی بحران تقلی می شوند و خطرات مذکور همانند عواملی چون تقلب و سوء جریانات مالی، واحد های تجاری را وارد عرصه شکست می کند . لذا توجه به مهار هزینه که در زمان رکود نیاز به توجه بیشتری دارد و توجه به عامل گذر بحران و انتقال به سایر نقاط جهان، حسابرسی داخلی می تواند با پوشش خطرات موجود در راه کسب و کار و تصمیم گیری و یافتن استراتژی، به یک نقطه قوت تبدیل شود . برای مثال این سوءال مطرح می شود که آیا فرهنگ مدیریت منجر به موفقیت درازمدت و پایدار می شود؟ آیا طراحی های سازمانی و اجرای کنترل های لازم برای وظایف جدید با حفاظت محیط زیست سازگاری دارد؟ پاسخ به پرسش های مطرح شده بسیار مهم است هر چن که این موضوعات به عنوان قلمروهای نا آشنا برای فرآیند حسابرسی و بسیاری از حسابرسان داخلی است، اما امروزه حسابرسان داخلی را به خود جلب کرده است . امروزه چنانچه کارکنان حسابرسی داخلی به بررسی ریسکهای عملیاتی، استراتژیک و تجاری (کسب و کار) توجه کنند، انجام حسابرسی داخلی مناسبتر و ساده تر صورت خواهد گرفت . ولی این تفکر نیازمند استخدام و به کارگیری افراد با مهارت های مختلف وگسترده تر از مدیریت امور مالی در سازمان ها است و هر واحد تجاری باید برای پاسخ به این سوال بیندیشد (نیازی و دیگران1391ص( 4 مطالعات انجام شده توسط کمیسیون اتحادیه اروپا از نقطه نظر آن ها با یک پیش فرض اولیه همراه بود بر این مفهوم که وجود یک سیستم نظارتی عملکردی قوی و ویژه جزء ضروریات این فرآیند است. زیرا که بمنظور جلوگیری از ایجاد بحران های آتی و با حداقل کاهش احتمال بروز چنین بحرانی ضروری است که سیستم های مالی و نظارتی مربوطه نیز متشکل از سیستم های مالی و نظارتی بانک مرکزی اتحادیه اروپا، نهادهای دولتی و سایر نهادهای نظارتی ویژه که در این ارتباط و در تبیین تنظیم قوانین و مقررات فعالیت می نماید، وجود داشته باشد و می بایست بصورت فعال و کارآ فعالیت نمایند.(پاکروان،1392ص(3
مرحله اول) آمادگی: این وضعیتی است که در کلیه سیستم های نظارتی قبل از شروع بحران میباید وجود داشته باشد و شامل دستیابی به یک وضعیت مطلوب از تنظیم، آمادهسازی، نگهداری سطح مناسبی از ریسک عینی، ارزیابی ریسک و مدیریت ریسک است که در این بخش به تشریح پایه اقدامات انجام شده توسط دولتها که شامل مراحل زیر است میپردازیم:
.1 مؤسسه عالی حسابداری به عنوان عضو گروه بحران و یا به عنوان زیرگروه بحران و کاهش ریسک انتخاب میشود و در کشورهای اتریش، استونی، هلند و ... به عنوان سخنگوی دولت و درکشور دانمارک این مؤسسه به عنوان ناظر عمل مینماید. مراحل مطالعه انجام شده توسط اتحادیه اروپا دراین ارتباط شامل مراحلی همچون پیشگیری از بحران، کنترل بحران و کاهش ریسک و مرحله نهایی شامل مرحله حل و فصل بحران است . بر همین اساس کنترل این بحران و یا مدیریت آن به توابع حسابرسی و امکانات، تخصص و آمادگی فردی اعضای مؤسسه عالی حسابرسی مربوط میباشد.توضیحاً اینکه دستور مؤسسه عالی حسابرسی در مرحله اول صرفاً برای تنها 70درصد ازاعضای اتحادیه اروپا تحت عنوان بسته نجات دولت ها- بسته سیاست های ریاضت اقتصادی- اجرایی و عملیاتی شده است.
مرحله دوم) پاسخ فوری: در این مرحله توجه ویژه ای به محدود نمودن مقادیر پولی شامل وجوه بانک مرکزی و منابع مالی دولت ها همچنین عملیات مالی در این دوره بحر ان و جلوگیری از وجود ضعف سیستمهای مالی است و جهت امکان انجام اینگونه مداخلات مؤثر در سطح اقتصاد کشورها ضرورت دارد که در سازمان فهم گسترده و درک عمیق و آشکاری از شرایط، خصوصیات و تا حد امکان موارد پیشگیرانه و درمان سیستم صورت پذیرد . این امر مستلزم تبیین چا رچوب مشخص جهت بکارگیری اقدامات لازمی است که ممکن است اهداف کلی و فراگیر مربوط به عنوان عوامل اجرایی، دسترسی به اطلاعات دقیق و قابل اعتماد، تعریف نقش روشن برای هر فرد و گروه حسب مسئولیت آن ها را در بر می گیرد و به خوبی طراحی و هماهنگی شود و مکانیزم های گزارشگری مناسب را نیز نسبت به آنها تعبیه و پیشبینی نماید.
مرحله سوم) مدیریت بحران: این مرحله میتوان قبل از رفع شدن مشکلات بحران، ورشکستگی، ذوب و شکست بازار سهام و سرمایه و رکود اقتصادی پایدار بوجود آید.
مرحله چهارم) ناهنجاریهای اصلی تا رفع موانع رفاه اجتماعی : ناهنجاری های اصلی به 3دسته بشرح زیر تقسیمبندی میشوند:
الف) سقوط اقتصادی عملکرد، ب) افزایش بدهی عمومی، ج ) بیثباتی و ناپایداری که در میان این 3 عامل اصلی، وابستگیهای قوی، انسجام در ایجاد خرابکار ی وجود همافزاییهای ویرانگر وجود دارد . با توجه به موارد و مطالعات ارائه شده و گزارشات متعدد عنوان شده منجر به تحریک کنندگی شرایط شده است را میتوان متمایز از همدیگر که منجر به توسعه اقتصادی شده و فارغ از مشکلات اجرایی صورت پذیرفته است توسط لارسون در سال 2011 بشرح زیر ارائه گردید: .1 کاهش شدید در سطح تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا که منجر به کاهش قدرت خرید عمومی به سطحی پایین تر از شرایط طبیعی رسید، رکود در بازارهای صادراتی، از دست دادن مواضع نسبی رقابت، موانع بوجود آمده در نوآوری، بخشی از این موانع ناشی از ایجاد رکود و کاهش در ارزش بازار سهام و بازارهای تجهیزات و زیرساخت ها و تبدیل شدن بازار و یا قرار گرفتن در برابر صنایع منسوخ، کاهش اعتماد سرمایه گذاران، حذف جریان های نظارت فدرال، افزایش بیکاری و سایر عوارض جانبی میباشد.
.2 رشد بدهیهای عمومی ناشی از وج ود محرکهای مالی هزینهای بیش از حد متعارف و افزایش سطح هزینه های
