بخشی از مقاله
چکيده
استان خراسان رضوي به عنوان يکي از مراکز مستعد در زمينه صنعت گردشگري مورد توجه گردشگران ساير ايراني و سايرکشورها ميباشد و در زمينه سرمايه گذاري نيز صاحبان سرمايه و سرمايه گذاران بين المللي در اين صنعت نيز توجه ويژه اي به ايران دارند ولي چرا رشد اين صنعت در کشورمان بسيار کند و نامحسوس است . يکي از علل آن ضعف مديريت کلان ، قوانين و دولتي بودن ديدگاه مديران در تمام سطوح در اين صنعت ميباشد که ميتوان با اصلاح سيستم مديريت و با استراتژيک خاصي زمينه هاي رشد و شکوفائي اين صنعت مولد را ايجاد کرد.
هدف از پژوهش حاضر، بررسي ديدگاه و نقش مديران در مورد توسعۀ صنعت گردشگري ورزشي در استان خراسان رضوي است .محدودة تحقيق استان خراسان رضوي و جامعۀ آماري مديران و کارشناسان دخيل در امر گردشگري و ورزش استان انتخاب شدند .
تحقيق حاضر از نوع توصيفي – پيمايشي است و با توجه به نبود پرسشنامۀ استاندارد مطابق با اهداف تحقيق ، از پرسشنامۀ محقق ساخته اي استفاده شد که بين ١٠٠ نفر از مديران وکارشناسان ادارة گردشگري، تربيت بدني توزيع شد که روايي و پايايي ٧١ درصدآن مورد تاييد قرار گرفت .پس از جمع آوري اطلاعات با استفاده از بستۀ نرم افزارSPSS داده ها استخراج ، ويرايش و از طريق بررسي ميانگين ها، آزمون فريدمن براي رتبه بندي و ويل کاکسون به منظور بررسي معناداري اختلاف ميانگين رتبه ها، تجزيه و تحليل شدند.
نتايج نشان داد که موانع مديريتي، موانع فرهنگي و موانع مربوط به زيرساخت ها به ترتيب مهمترين موانع جذب گردشگر ورزشي به خراسان رضوي است .
کليد واژه : توسعه ، مشهد ، موانع ، گردشگر ورزشي .
مقدمه :
در ابتدا براي آشنائي بيشتر با صنعت گردشگري به تاريخچه اين صنعت مي پردازيم : براي اولين بار بصورت رسمي در سال ١٩٣٧ کلمات توريست و توريسم توسط سازمان ملل مورد استفاده قرار گرفت ولي پيشينه اين صنعت به سالها قبل از اين تاريخ برميگردد. کشور انگلستان در ميان کشورهاي اروپائي از اولين کشورهائي بود که به اين صنعت روي آورد و با صنعتي شدن کشورها در غرب فرهنگ توريسم در بين مردم رواج يافت . و با اختراع راه آهن اين صنعت به يک صنعت بين المللي مبدل گرديد. و بدين ترتيب اين صنعت ابتدا در اروپا و سپس در ساير قاره ها گسترش يافت . ولي امروزه توجه دولتمردان و صاحبنظران بيش از پيش به اين صنعت معطوف گرديده تا آن حد که براي توسعه اين صنعت بودجه هاي بيش از بودجه هاي دفاعي در نظر گرفته ميشود.
در ساليان اخير بدليل اهميت گردشگري از آن بعنوان يک صنعت نامبرده ميشود و اين صنعت به اندازه اي درآمدزا و پرسود ميباشد که بسياري از کشورها به اندازه درآمد نفتي کشورمان ايران از اين صنعت کم هزينه و پرسود درآمدزائي کرده اند.
صنعت گردشگري و يا اصطلاحا صنعت توريسم ، سومين صنعت مولد شغل و سرمايه بعد از صنعت نفت و خودرسازي ميباشد. به همين دليل در دهه هاي اخير بسياري از دولتها، مسئولين اقتصادي و صاحبنظران با حساسيت بيشتري به گسترش اين صنعت روي آورده اند و در تلاش هستند سهم بيشتري از بازار جهاني اين صنعت را براي جوامع خود به ارمغان ببرند. گردشگري در چند دهه اخير به يکي از مهمترين بخش هاي فعاليت اقتصادي کشور ها تبديل شده است . بر اساس پيش بيني سازمان جهاني جهانگردي UNWTO تا سال ٢٠٢٠ درآمد حاصل از توريسم بين الملل به ١/٦ ميليارد دلار برسد. اين صنعت بعنوان يک سيستم جهاني بخش قابل توجهي از توليد ناخالص جهان را به خود اختصاص داده است .
صنعت گردشگري از ديدگاه اقتصاد :
اقتصاد دانان از صنعت گردشگري بعنوان يک صنعت مولد سرمايه و اشتغال زا نام ميبرند و توجه خاصي به اين صنعت دارند لذا معتقدند توسعه صحيح گردشگري به لحاظ اقتصادي موجب افزايش ارز آوري مي شود. صاحبنظران علم اقتصاد معتقدند اگر کشوري بتواند از پتانسيلها استفاده کرده و چرخهاي اين صنعت را در کشورش به حرکت درآورد شاهد شکوفائي شگرفي در سطح اقتصاد کشور خواهند بود. تاثير اين صنعت از جهات مختلف قابل بررسي و مهم است که به تعداد ي از اين مولفه ها در زير اشاره شده است :
- ورود ارز به کشور - اشتغال در بسياري از زمينه ها - پويائي بازار خرده فروشي
- فعال شدن فرودگاهها و سيستم هاي حمل و نقل - افزايش سرمايه گذاري
- افزايش توليدات محلي و بومي و صنعتي(صنايع دستي و محصولات فرهنگي)
- افزايش ميزان سرمايه گذاري بخش خصوصي (هتل سازي و ساير خدمات مرتبط ) و بسياري از موارد ديگر که هر يک به تنهائي قابل بررسي و مطالعه ميباشد.
صنعت گردشگري از ديدگاه اسلام :
دين مبين اسلام نسبت به مفهوم گردشگري و سياحت ديدگاه خاص و متفاوت دارد. اسلام گردشگري را حمل بر امور والا و ارزشهاي اخلاقي مي کند. يکي از اين ديدگاهها، سير و سفر در کشورها براي گردش ، آشنائي، جستجو و کشف و نه براي کسب درآمد و اقامت گزيدن مي باشد. در تفکر ديني اسلام براي جهانگردي کارکردي خاص مورد توجه قرار گرفته است ، به گونه اي که حرکت در زمين براي رسيدن به درکي بالا جهت ستايش قدرت مطلق و تامل در نظام آفرينش خداوند باريتعالي از سفارشهاي موکد قرآني است .
در خصوص فوايد سفر و مسافرت از ائمه اطهار و نبي اکرم (ص ) احاديث و روايتي ذکر شده است . البته در اسلام علاوه بر اينکه به فوايد آن اشاره شده است محدوديتهاي را هم براي بعضي از سفرها در نظر گرفته است .
در رواياتي، مسافرت مورد تشويق قرار گرفته و فوايد معنوي و مادي آن يادآوري شده است . از جمله در حديث نبوي آمده است : سافروا تصحوا، سافروا تغنموا؛
مسافرت کنيد تا سلامتي و عافيت يابيد. مسافرت کنيد تا بهره مند شويد.
در حديثي ديگر از پيامبر صلي الله عليه و آله آمده است :
سافروا تصحوا و ترزقوا؛ (( مسافرت کنيد تا سلامتي و روزي پيدا کنيد.))
حال با توجه به شريعت اسلام و بهره گيري از فرامين دين مبين اسلام ما ميتوانيم بعنوان يک کشور اسلامي بنيان گذار صنعت گردشگري اسلامي باشيم و مديران با برنامه ريزي دقيق و با بهره گيري از صاحبنظران اسلام نسبت به تعريف صنعت گردشگري اسلامي اقدام کنند.
موقعيت ايران در صنعت گردشگري :
بر اساس گزارش سازمان جهاني گردشگري، ايران رتبه ١٠ جاذبه هاي باستاني و تاريخي و رتبه پنجم جاذبه هاي طبيعي را داراست با اين وجود از لحاظ بهره برداري از اين منابع در جايگاه مطلوبي قرار نگرفته است . در حالي که سهم ايران با وجود رتبه ممتازش در جاذبه هاي جهانگردي از درآمد گردشگري جهان حتي به يک درصد هم نمي رسد.
کشور پهناور ايران با ويژگيهاي طبيعي و اقليمي خاص و همچنين آثار تاريخي و هنري براي علاقه مندان به گردشگري مقصد بسيار مستعدي ميباشد و همچنين در سطح بين المللي هم به دلايل ويژگيهاي جغرافيائي و قرار گرفتن در راه شرق آسيا و اروپا (جاده ابريشم ) مورد توجه ميباشد. کشور ايران در گروه کشورهاي برتر جهان از نظر قابليت هاي طبيعي و تاريخي است . تنوع زيستي و وجود چهار فصل کامل و جاذبه هاي طبيعي بي همتا در کنار فرهنگ اصيل ايراني بيانگر قابليت بالاي توسعه گردشگري در ايران است .
اين ويژگيها فرصت بي نظيري را در اختيار ايران قرار داده است تا با توسعه صنعت گردشگري کشورمان ، از ديدگاه فرهنگي ايران را به عنوان يکي از گهواره هاي تمدن در سطح بين الملل معرفي نماييم .
وضعيت ايران در صنعت گردشگري :
در ده سال گذشته تا به امروز بسياري از کشورهاي اطراف ايران با هدف جذب گردشگر بيشتر با تمام توان پا به ميدان اين صنعت گذاشته اند و بر درآمدهاي ملي خود افزوده اند و از مزاياي توريسم و سرمايه گذاري در اين زمينه سود هنگفتي را براي کشورشان بوجود آورده اند ولي متاسفانه کشورما ايران با وجود بسياري از ويژگيهاي لازم براي صنعت گردشگري نتوانسته است در اين ميدان سهم واقعي خود را بدست آورد و از رقيبان تازه به دوران رسيده خود بسيار فاصله دارد. با توجه به اينکه مديران و مسئولين دولتي با وجود وضع قوانين حمايتي براي اين صنعت ، نتوانسته اند به اهداف اصلي خود برسند، نياز به بازنگري و تغييراتي در ساختار ساختمان اين صنعت در کشورمان ضروري احساس ميشود.
-روش شناسي تحقيق :
پژوهش حاضر از نوع توصيفي پيمايشي است که به شکل ميداني انجام شده است .جامعۀ آماري را ١٠٠ نفر ازمديران و کارشناسان ادارة گردشگري، تربيت بدني تشکيل مي دادند. ٨٠ نفر از اين افراد که در دسترس بودند به عنوان نمونۀ آماري انتخاب و پرسش نامۀ محقق ساخته در بين آنان توزيع شد.جهت تعيين روايي پرسش نامه از نظرات اساتيد تربيت بدني و کارشناسان گردشگري استفاده شد .پايايي پرسش نامه از طريق آلفاي کرونباخ ٠.٧١بدست آمد.براي توصيف آمار آزمودني ها از آمار توصيفي و در بخش آمار استنباطي از آزمون tي يک نمونه اي و فريدمن براي تجزيه وتحليل فرضيات تحقيق استفاده شد.
٣-يافته هاي تحقيق :
٧٢.٢درصدپاسخ دهندگان مرد و٨. ٢٨درصدآنان زن بودند. ٦٤.٣درصد آنان داراي تحصيلات پايين تر از کارشناسي و ٣٥.٧ درصد بالاتر از کارشناسي داشتند.
همانطور که در جداول ٢ نشان داده شده است ، موانع مديريتي، موانع فرهنگي و موانع مربوط به زيرساخت ها به ترتيب مهمترين موانع جذب گردشگرورزشي به مشهد است .
جدول شمارة٢: نتيجه آزمون t ييک نمونه ايجهت تأثيرموانع ومشکلات درتوسعۀگردشگري ورزشي شهر مشهد
جدول شمارة ٣: نتايج آزمون فريدمن براي اولويت مشکلات گردشگري در توسعۀ گردشگري ورزشي
جدول شماة ٤: ميانگين رتبه هاو رتبه براي اولويت مشکلات گردشگري در توسعۀگردشگري ورزشي
٤-بحث و نتيجه گيري
علي رقم آنکه خراسان رضوي يکي از استانهاي مستعد در زمينه گردشگري محسوب ميشود اما به دلايل بسياري رشد اين بخش در مقايسه با ساير استانهاي منطقه مطلوب و قابل توجه نبوده است . کارشناسان و صاحبنظران دلايل فراواني را بعنوان موانع بر سر راه رشد اين صنعت بيان نموده اند که مختصرا به هر يک از آنها ميپردازيم .
١- ضعف مديريت کلان در صنعت گردشگري :
