بخشی از مقاله
چکیده
در سالهای اخیر، عرصه کسبوکار جهانی بهشدت رقابتی شده و ماهیت تقاضای مشتریان تغییر کرده و بسیار پیچیده شده است. علاوه بر این، مشتریان شروع به تقاضای انواع گوناگونی از محصولات در دورههای زمانی کوتاه کردهاند. در این موقعیت، سازمانهای جدید دریافتند که برآورده ساختن اینگونه از تقاضاها بسیار دشوار است؛ از سویی دیگر جهانیشدن نیز باعث ایجاد بستر رقابت فزاینده بین سازمانهای گوناگون در بازارهای آزادشده است .حصول چنین اهدافی در سایه مفهوم جدیدی به نام "چابکی سازمانی به دست می آید. از این رو، این مقاله به دنبال ارزش و اهمیت چابکی سازمانی در دنیای رقابتی امروزه می باشد. بدین منظور مبانی نظری چابکی ، پیشینه چابکی و سازمان های چابک را بررسی کرده ایم. همچنین در این مقاله تفاوتسازمان های چابک و سنتی را به طور اجمالی از سر گذرانده ایم. درنهایت الگوها و رویکردهایی از سازمان های چابک را از دیدگاه صاحبنظران برجسته این عرصه ارائه کرده ایم.
واژه های کلیدی : چابکی سازمانی، پیشینه چابکی ، سازمان چابک، تفاوت سازمان های سنتی و چابک، الگوهای و رویکردهای سازمان های چابک
-1مقدمه
دنیای امروزی دنیای تحولات و تغییرات مداوم و عصر بیثباتیهاست که بر سازمانها تأثیر عمیقی دارند. ازاینرو، ضرورت دارد سازمان بهصورت مستقیم یا غیرمستقیم، برای حفظ حیات خود، با تغییراتی که سازمان را با تهدید مواجه میکند تطبیق یابد.در بازارهای رقابتی، نیاز مبرمی به توسعه و بهبود انعطافپذیری و نیز پاسخگویی سازمان وجود دارد، بسیاری از سازمانها با رقابت فزاینده پایدار و نامطمئنی روبهرویند و به واسطه نوآوریهای فن آورانه، تغییر محیطهای بازی و نیازهای در حال تغییر مشتریان، شدت یافته است. این وضعیت بحرانی موجب اصلاحات عمدهای در چشمانداز راهبردی سازمان، اولویتهای کسبوکار و بازبینی الگوهای سنتی و حتی الگوهای نسبتاً معاصر شده است - کرمانی، . - 1387تغییرات و تنوع ابزاری که در جریان زندگی استفاده میشود هرروز بیشتر میگردد.
علم مدیریت نیز، بنابراین اصل، تحولاتی را گذرانده است. به این دلیل، ایفای نقش مدیریت در این عصر بسیار پیچیده و دشوار است - مشبکی، . - 1377 همچنین، آز آنجا که تغییر یکی از بزرگترین خصوصیات سازمانها و مؤسسهها در حوزه رقابتی امروز است - ملاحسینی و مصطفوی، - 1386، تغییرات فن آورانه یا هر نوع تغییر دیگری تغییرات مدیریتی و سازمانی را نیز طلب میکند - مشبکی، . - 1377 درواقع چنین تحولاتی باعث شده است که سازمانها به دنبال توانمندیهایی برای تولید انواع گوناگونی از محصولات، با توجه به نیاز مشتریان، در کوتاهترین زمان و کمترین هزینه، بهبود کیفیت، ایجاد نوآوری در محصولات و خدمات و بهطورکلی انعطافپذیری بیشتر سازمانی در پاسخ به نیازهای محیطی باشند و در نتیجه بهبود عملکرد سازمانی باشند Jin-Hai.et al - ،. - 2003در حال حاضر، تفکر غالب سازمانها را هویتهایی میداند که نهفقط به محیط بیرونی خود عکسالعمل نشان میدهند، بلکهبه شکل فعال و اثرگذار محیط خود را تعریف میکنند.
این پارادایم بهصورت توانایی کامیابی در محیط متغیر، بیثبات و پیشبینیناپذیر تعریف و با عنوان »چابکی سازمانی« مطرح میشود. فقط سازمانهایی میتوانند به حیات و رقابت در بازارهایرقابتی ادامه دهند که توانسته باشند به چنین توانمندیهایی دستیافته باشند Goldman.et al - ،. - 1995 بهعبارتیدیگر، میتوان گفت که رویکردها و راهحلهای گذشته دیگر توانایی خود را برای رویارویی با مشکلات سازمانی و محیط بیرونی ازدستدادهاند یابهتر است با رویکردها و دیدگاههای جدید جایگزین شوند. ازاینرو، یکی از راههای پاسخگویی به این عوامل تغییر و تحول چابکی سازمان است. درواقع، چابکی سازمانی پارادایم جدید برای مهندسی سازمانها و بنگاههای رقابتی است.با توجه به اهمیت بسیار زیاد این موضوع، این تحقیق به دنبال تعیین ارزش و اهمیت چابکی سازمان است . ازاینرو، در این مقاله، ابتدا مفهوم چابکی سازمانی و سازمانهای چابک و پیشینه چابکی بررسیشده است. سپس، تفاوت بین سازمانهای سنتی وسازمانهای چابک - جدید - بیان می شود. در بخش آخر نیز الگوها و رویکردهایی مرتبط با چابکی سازمانی ارزیابیشده است.
-2 ادبیات نظری تحقیق
2-1 چابکی سازمانی
مفهوم چابکی را برای اولین بار در سال 1991 مؤسسه یاکوکا به کار گرفت. در گزارشی که این آژانس ارائه کرد، چابکی امکانی اساسی برای تولیدات جدید معرفیشده است Nagel - ، . - 1991 اصطلاح چابک سرعت واکنش و انعطافپذیری سازمان را در مواجهه با رویدادهای داخل و خارج بیان میکند . برای اینکه سازمانها بهسرعت و با انعطافپذیری کامل عمل کنند، نیاز بهکارگیری فناوریها و سیستمهای اطلاعاتی بهروز، سرمایهگذاری بر روی کارکنان دانشی، انسجام در فرایندهای کسبوکار،همسو شدن با اشکال مجازی سازمانها، همکاری داخلی و خارجی و دستیابی به زنجیره عرضه یکپارچه هستند - Breu et al،. - 2001
باوجوداین، به دلیل جدید بودن این مفهوم، هنوز تعریف مشترکی از چابکی سازمانی ذکر نشده است، بهگونهای که محققانگوناگون تعاریف گوناگونی از این مفهوم ذکر کردهاند. به عقیده گلدمن و همکارانش - 1995 - ، چابکی سازمانی عبارت است ازدادن ارزش به مشتری، آمادگی برای مواجهه با تغییرات، توجه به مهارتها و ایجاد مشارکت در کارکنان.. اکورکا و فلیدنر - 1998 - بیان کردند که چابکی سازمانی به معنای عرضه محصولات متنوع و باکیفیت در کوتاهترین زمان است.از طرف دیگر میسون - جونز - 2000 - ، در مقاله خود، استفاده از دانش کسبوکار و فرصتهای ایجادشده بهواسطه سازمانهای مجازی را با عنوان چابکی سازمانی نام برده است.
به نظر ون هوک و همکارانش - 2001 - ، چابکی سازمانی بهواسطه به دست آوردن توانمندیهای ضروری با استفاده از تفکر و پاسخگویی به نیازهای مشتریان حاصل میشود. اینکن و همکارانش - 2002 - نیز توانایی تشخیص نیاز، پاسخ سریع، انعطافپذیری و تولید همزمان را از ویژگیهای چابکی سازمانی نامبردهاند. استراتن و واربوتن - 2002 - در تحقیق خود به این نکته اشاره کردند که وجود تقاضای متغیر و درنتیجه، تولید محصولات نوآورانه از عوامل اصلی ایجاد کننده چابکی در سازمانهاست Agarwal etal - ،. - 2007 کومر و همکارانش - 2006 - در پژوهشهای خودچابکی سازمانی را توانایی انعطافپذیری نهاد حساس بهمنظور پاسخگویی سریع به تغییرات برنامهریزیشده و برنامهریزی نشده
