بخشی از مقاله
چکیده
صادرات نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها بازی میکند و نیز با گسترش دسترسی به بازارهای خارجی فرصت افزایش تولید، بهرهوری، رشد، یادگیری و توانایی رقابتی و بقای شرکتها را ایجاد میکند. ارزیابی موفقیت در حوزه صادرات با بررسی عملکرد صادراتی صورت میگیرد؛ ازاینروی عملکرد صادراتی از موضوعاتی ایست که مطالعات بسیاری در مورد آن انجامشده و موردعلاقه و توجه پژوهشگران هست؛ عملکرد صادراتی ناحیهای کمتر درک شده به دلیل پیچیدگی در حوزه بازاریابی بینالمللی و صادرات است.
این مقاله با بررسی ادبیات حوزه عملکرد صادراتی و مقالات پیرامون موضوع به روش کتابخانهای تلاش دارد بر ارائه و تشریح چارچوبی برای تحلیل عملکرد صادراتی شرکتهای فعال در امر صادرات است. وجود چارچوب برای تحلیل موجب تسهیل این امر و درک بهتر عملکرد صادراتی میشود. در این مقاله چهار بعد معیارهای ارزیابی دستهبندیشده، واحد تجزیهوتحلیل، مبنای مقایسه و عوامل تعیینکننده عملکرد صادراتی را برای تحلیل و تسهیل سازی ارائه میکنیم.
مقدمه
ادامه جهانیشدن1 اقتصاد کشورهای دنیا و تشدید رقابت در سراسر جهان همواره در افزایش تعداد شرکتهای بینالمللی محرک بوده است - Leonidou and Katsikeas, 2010 - در محیط کسبوکار امروز مشخص گردیده که بهموجب جهانیشدن فزاینده بازار و مناسبات اقتصادی، راهبردهای بینالمللی شدن2 در حال تبدیل به اهمیت ویژهای هستند. حتی شرکتهایی که تصمیم گرفتهاند به فعالیت منحصر در بازار داخلی با چالشهای رقابتهای بینالمللی3 مواجهاند. در این زمینه، صادرات یک راهبرد اساسی برای تضمین رشد و بقای شرکتهاست. - - Navarro et al, 2010 صادرات بهطور قابلتوجهی راهبردی جذاب برای ورود به بازارهای خارجی شرکتهای مختلف بخصوص کوچک و متوسط است.
به دلیل معاف بودن از حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض داخلی توجه به عملکرد صادراتی برای نفوذ به بازارهای هدف خارجی نسبت به سایر روشهای ورود به بازارهای بینالمللی از ریسک کمتری برخوردار است، لذا این رویکرد، معروفترین و آسانترین رویکرد اتخاذشده توسط شرکتها، برای ورود و نفوذ به بازارهای خارجی هست - Leonidou et al, 2002 - . - و در سطح کلان دولتها به ارتقاء صادرات شرکتهای خود تمایل نشان میدهند به این دلیل که صادرات نیرومحرکه رشد اقتصادی ایست. - Zou et al, 1998 - و در سطح شرکتها صادرات فرصتهای رشد و توسعه قابلتوجهی را ایجاد میکند. با گسترش دسترسی به بازارهای خارجی، شرکت میتواند به سطح بالاتری از تولید و کارایی بیشتر در شرایطی که پایینتر از نرخ اسمی تولید کند، برسد.
همین امر موجب کاهش بهای تمامشده واحد و رسیدن به نرخ سود بیشتری میشود به عبارتی بازارهای داخلی بیشازحد کوچک برای به دست آوردن صرفهجویی مقیاس هستند درحالیکه با دسترسی به بازارهای خارجی افزایش بازده ممکن رخ میدهد. علاوه بر این رقابت در بازار خارجی سبب فشار بر کالاهای صادراتی برای پایین نگاهداشتن هزینهها و بهبود فناوری میشود که بهنوبه خود باعث بهبود بهرهوری میگردد. با ورود شرکت به بازارهای خارجی و تشدید رقابتها درک عملکرد صادراتی برای تصمیمگیری در حوزه بینالمللی و حفظ بقا از اهمیت بالایی برخوردار است. ازاینروی عملکرد صادراتی از موضوعات موردتوجه در ادبیات بازاریابی بینالمللی ایست. بااینحال مطالعات در حوزه عملکرد صادرات دارای نتایج متناقض هست؛ چنین تناقضاتی میتواند به دلیل معیارهای مفهومی، عملیاتی مربوط به ساختار عملکرد صادراتی باشد که هیچ نوع اجماعی در مورد آنها وجود ندارد.
- and گاواسیل و زو - 1994 - 4 عملکرد صادرات را بهعنوان میزانی تعریف میکنند که شرکت با صادرات محصولاتش به بازار خارجی اهداف خود را تکمیل میکند که شامل جنبههای اقتصادی یا عملیاتی - سود، فروش و غیره - و جنبههای راهبردی - موقعیت بینالمللی، افزایش سهم بازار صادرات، دستیابی به اهداف و غیره - از طریق برنامهریزی و اجرای استراتژی بازاریابی صادرات شرکت. - - Cavusgil and Zuo, 1994 و نیز مدسن - 1998 - 5 تأکید میکند عملکرد صادراتی نمودی مبنایی برای تصمیمگیری در تجارت بینالمللی ایست. - Madsen, 1998 - بااینحال عملکرد صادراتی از موضوعاتی هست که موردمطالعه گستردهای قرارگرفته و نیز ناحیهای کمتر درک شده در کسبوکار بینالمللی6 ایست. - - Lages and Sousa, 2010
در طی این مطالعات عوامل تعیینکننده متعددی برای عملکرد صادراتی شناساییشدهاند که این عوامل را میتوان به دو جنبه داخلی و خارجی و نیز قابلکنترل و غیرقابلکنترل تقسیم کرد. - Zuo and stan, 1998; Katsikeas et al, 2000; Leonidou et - al, 2002 زو و استن - 1998 - 7 به پشتوانه مطالعات گذشته در مدلی، عوامل درونی قابلکنترل به دودسته استراتژی بازاریابی صادرات و ادراکات مدیریتی و عوامل درونی غیرقابلکنترل را نیز به دو سته ویژگیهای مدیریت و ویژگیها و شایستگیهای شرکت برمیشمارد و برای عوامل خارجی غیرقابلکنترل سه دسته ویژگیهای صنعت، ویژگیهای بازار خارجی و ویژگیهای بازار داخلی را در نظر میگیرد؛ در مدل وی عوامل خارجی قابلکنترل خالی هست که بیانگر عدم توجه محققان به این بعد هست.
- Zuo and stan, 1998 - از سوی دیگر توافق بر سر معیارهای عملیاتی و معیارهای اندازهگیری عملکرد صادراتی کار بسیار دشواری ایست به این دلیل که ذینفعان هر یک از دیدگاه خود به این مفهوم نگاه کرده و دیدگاه مدیران نیز در شرکتهای مختلف با یکدیگر متفاوت است. تنظیم اهداف نیز مانند عملیاتی سازی و کنترل چندان کار سادهای نیست و متأسفانه جهان واقع تفاوت بسیاری با تئوریهای اقتصادی دارد بنابراین دستیابی به سود بلندمدت و یا حداکثر سازی توانایی ایجاد درآمد اهداف چندگانهای برای شرکت محسوب میشوند.
متیسنسز وپائول - 1996 - 8 تأکید میکنند که هنگام مطالعه عوامل تعیینکننده موفقیت در بازاریابی صادرات، معیارهای ارزیابی معتبر و قابلاعتماد برای عملکرد صادراتی حیاتی هست. - Carneiro et باوجوداینکه برای ارزیابی عملکرد صادراتی از شاخصهای متنوعی استفادهشده است ولی میتوان آنها را بهطور عمده در انواعی همچون عینی و ذهنی، اقتصادی - شاخصهای مربوط به فروش، شاخصهای مربوط به سود، شاخصهای مربوط به سهم بازار - ، غیراقتصادی - شاخصهای مربوط به محصول، شاخصهای مربوط به بازار، شاخصهای متفرقه - و عمومی - سایر شاخصها - دستهبندی کرد؛ که به انتخاب محقق در مطالعات مختلف بکار میرودو نیز با توجه به اینکه عمده مطالعات به دو قسم صادرکنندگان و غیر صادرکنندگان هست، مقایسه برداشت این دو گروه نیز ممکن است کمک کند به درک از ابعاد چندوجهی ساختار عملکرد صادراتی.بااینحال تعدد معیارهای بکار گرفتهشده، پراکندگی و اغلب یافتهها متناقض موجب محدود شدن توسعه تئوری در این حوزه شده است.
