بخشی از مقاله
چکیده:
سیستم اطلاعات حسابداری سیستمی است که عملیات جمع آوری و ذخیره سازی داده های مالی را طی فرایندهای حسابداری انجام می دهد و پس از پردازش این داده ها، اطلاعات مورد استفاده تصمیم گیرندگان سازمانی را تولید می نماید. سیستم اطلاعات حسابداری در نهایت با ارائه گزارشهای هوشمندانه مالی ، می تواند تصمیم گیرندگان و مدیران سازمان را در برنامه های راهبردیشان کمک نماید. امروزه در شرکتهای فعال در صنایع ، امر تصمیم گیری مدیران ارشد و رده بالا - مدیران تصمیم ساز - بر اساس اطلاعات مدیریتی سیستم اطلاعات مدیریت - MIS - مورد توجه قرار گرفته و مدیران کارآمد معمولا تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات پایه و اساسی تمامی واحدهای موثر در تصمیم گیری اتخاذ می نمایند. این تحقیق به تاثیر عوامل یاد شده در بالا بر روی سیستم اطلاعات حسابداری که یکی از شاخه های اصلی سیستم اطلاعات مدیریت می باشد، اشاره دارد. هدف اصلی مقاله بررسی سیستم های اطلاعات حسابداری و ارایه مفهوم کاربردی برای استفاده می باشد .
کلیدواژه: سیستم اطلاعات حسابداری، سیستم اطلاعات مدیریت، مدیران، تصمیم گیری
مقدمه
سیستم اطلاعات حسابداری سیستمی است که عملیات جمع آوری و ذخیره سازی داده های مالی را طی فرایندهای حسابداری انجام می دهد و پس از پردازش این داده ها، اطلاعات مورد استفاده تصمیم گیرندگان سازمانی را تولید می نماید. سیستم اطلاعات حسابداری در نهایت با ارائه گزارشهای هوشمندانه مالی ، می تواند تصمیم گیرندگان و مدیران سازمان را در برنامه های راهبردیشان کمک نماید.گرفتن تصمیم نیازمند در خدمت گرفتن اطلاعات صحیح ، بهنگام ، قابل اتکا و.. خواهد بود که خود استفاده از سیستم های پیچیده مالی و غیر مالی را الزام می نماید، یکی از مهمترین سیستم هایی که موثر در تصمیمات می باشد سیستم اطلاعات حسابداری است ، مثل راه اندازی سایت تولید یک قطعه خاص در یک شرکت تولیدی ، خرید سهام یک شرکت ، تولید یک محصول جدید که تمامًا این موضوعات از دید مالی و عملیاتی بررسی می گردد، دریافت اطلاعات مالی به جهت انتفاع رسانی به یک واحد تجاری ، تاثیر بسزایی بر اتخاذ تصمیمات درست دارد.
امروزه در شرکتهای فعال در صنایع ، امر تصمیم گیری مدیران ارشد و رده بالا - مدیران تصمیم ساز - بر اساس اطلاعات مدیریتی سیستم اطلاعات مدیریت - MIS - مورد توجه قرار گرفته و مدیران کارآمد معمولا تصمیمات خود را بر اساس اطلاعات پایه و اساسی تمامی واحدهای موثر در تصمیم گیری اتخاذ می نمایند. این تحقیق به تاثیر عوامل یاد شده در بالا بر روی سیستم اطلاعات حسابداری که یکی از شاخه های اصلی سیستم اطلاعات مدیریت می باشد، اشاره دارد. هدف اصلی مقاله بررسی سیستم های اطلاعات حسابداری و ارایه مفهوم کاربردی برای استفاده از سیستم اطلاعات حسابداری می باشد - رابینز وکالتر ، . - 1999
مبانی نظری و مروری بر پیشینه پژوهش
در نگرش اقتضایی فرض بر این است که تناسب میان استراتژی های سازمان و متغیرهای محتوایی ساختار سازمانی منجر به دستیابی به عملکرد بهینه می گردد، در این میان نقش سیستم های اطلاعاتی حسابداری که بتوانند ارتباطی پویا را میان استراتژی های سازمان و معیارهای متداول حسابداری ایجاد نمایند و عملکرد را از زاویه ای جامع مورد سنجش قراردهند، اهمیت بیشتری می یابد، زیرا معیارهای سنتی حسابداری به علت محدودیت اندازه گیری متغیرهای مختلف نمی توانند ارزیابی جامعی را از عملکرد فراهم سازند - جرمیس و قانی، . - 2004نگرش اقتضایی که بیان کننده ی پویایی های محیطی و تاثیر آنها بر دستیابی به چشم اندازها است ، در سه دهه ی اخیر تبدیل به چارچوبی شده است که مبنای تغییر و تحول تئوریک بسیاری از مفاهیم مدیریتی و سازمانی را فراهم نموده است - چنهال ، . - 2004
در توسعه نظری مبانی حسابداری استراتژیک نیز رویکرد اقتضایی به تدریج به پارادایم قالب این حوزه ی علمی تبدیل شده است . با در نظر گرفتن نقش محوری حسابداری استراتژیک در ارزیابی عملکرد و رویکرد اقتضایی در این شاخه از علم حسابداری ، عملکرد شرکت تابعی از تناسب میان متغیرهای ساختاری و استراتژی ها خواهد بود. تحقیقات مختلف به مجموعه ای از مهم ترین متغیرهای اقتضایی تاثیر گذار بر ساختار شامل عدم قطعیت وظیفه ، عدم تمرکز و خصوصیات سیستم های اطلاعات حسابداری اشاره نموده اند - لاو و لیم ، 2002 و اسمیت 2000، - .نگرش اقتضایی بر این تصور است که طراحی و استفاده از سیستم های کنترل منوط به تنظیمات سازمانی بر اساس رویکرد تناسب بین آنها می باشد، همگام با فرض نظریه احتمالی تاثیر مناسبی بین عدم قطعیت وظیفه و عملکرد سیستم های اطلاعاتی حسابداری وجود دارد که شامل روش سیستماتیک در اندازه گیری عملکرد بودجه به عنوان مکانیزم کنترل در نظر گرفته شده است .
این مکانیزم به شکل گسترده برای اعمال کنترل لحاظ می گردد - چنهال ،. - 2004این باور وجود دارد که هرقدر کیفیت گزارش های مالی افزایش یافته و از استانداردها و ضوابط معتبرتری در تهیه و ارایه گزارش ها استفاده شود، ریسک اطلاعات کاهش خواهد یافت . استانداردهای حسابداری در راستای هدف بالابردن کیفیت اطلاعات حسابداری و ایفای نقش اطلاع رسانی حسابداری به گونه ای مطلوب ، تدوین می شوند. متغیرهای کیفیت اطلاعات حسابداری در قالب تحلیل پذیری وظیفه در نظر گرفته شده است . ارائه اطلاعات با کیفیت شامل اطلاعات مربوط ، قابل فهم ، قابل مقایسه ،بموقع و...، اخذ تصمیمات درست و منطقی را برای مدیران در پی دارد.
طبق نظر آزادوار هر چه اطلاعات با کیفیت بالاتری ارائه گردد و خاصیت تحلیل پذیری بالاتری داشته باشد، رضایت مدیران افزایش می یابد - آزادوار2009، - . اد در سال 2000 چگونگی تاثیر ویژگی های سیستم اطلاعاتی را بر داوری تصمیمات استفاده کنندگان مورد بررسی قرار داده است و درنتیجه سیستم های اطلاعاتی حسابداری ، اطلاعات اولیه تصمیم گیری را فراهم می نمودند.ماک درسال 2006 در پژوهشی با عنوان مفاهیم ارزش ساز اطلاعات حسابداری به بررسی ضرورت شناخت ارزش اطلاعات پرداخته و بیان نمود به کارگیری سیستم های اطلاعاتی حسابداری نقش سازنده ای در کنترل ، برنامه ریزی و تصمیم گیری های مدیریت دارد.
سیستم های اطلاعاتی حسابداری را می توان محل تقاطع منطقی دو موضوع گسترده حسابداری و سیستم اطلاعات مدیریت دانست . آنچه در هر دو بعد مشترک است توجه محوری به اطلاعات است - تلیما ، . - 2005تحقیقات اندکی اثر خصوصیات سیستم های اطلاعاتی حسابداری را در چارچوب شرایط سازمانی در دنیا بررسی نموده اند، گوردون و میلر - 2008 - کوشش نمودند تا چارچوبی جامع از طریق طرح سیستم های اطلاعاتی حسابداری فراهم نموده و نیازهای خاص هر سازمان را از طریق تشریح ادبیات تئوری سازمان ، خط مشی مدیریت و تعریف متغیرهای حسابداری که برای عملکرد سازمان معیار اساسی تلقی می شوند مورد ملاحظه قرار دهند. محیط ، ساختار سازمانی و سبک تصمیم گیری به عنوان ابعاد عمده ای از متغیر های اقتضایی پیشنهاد گردید. هر
عامل اقتضا مطابق با وضعیت مناسب متغیرهای سیستم اطلاعات حسابداری تعریف شد. هر چند گاهی ترکیبی از شرایط محیط سازمان و سبک تصمیم گیری که منافع یا سازگاری در پی دارند نمایان می شود، ولی در این پژوهش نیز نتایج روشن و صریحی درباره اثر بخشی و اهداف سازمانی ارائه نشده است .دانالسون - 2002 - معتقد است زمانی که می توان وظایف را به راحتی تجزیه و تحلیل کرد هنگامی است که اهداف مربوط به عملکرد به راحتی تعریف شده است ، در چنین وضعیتی می توان تاکید بر کنترل شدید داشت و می توان اطمینان حاصل کرد عمل کارکنان در راستای تمایلات سازمانی است .
تحقیقات دیگر نشان داده است در مقابل هنگامی که تنوع کار بالا است و با توجه به رابطه علت و معلولی در جهت مقابله وظیفه باید نوع کنترل آزادنه برای دسترسی به اهداف کنترل را دنبال کرد، در صورتی که کار روتین و به شکل یک روند منظم باشد، باید روش های نظارت و ارزیابی عملکرد بر کارکنان در نظر گرفته شود زیرا بر فرآیند کنترل آنها موثر خواهد بود - زیروان و ارلیس ، . - 2003 مادلین و راچل - 1999 - معتقدند سودمندی ویژگی های سیستم اطلاعات حسابداری با دامنه وسیع ، بهنگام ، تجمیع شده و یکپارچه که برای درک درستی از ویژگی های سیستم اطلاعات حسابداری است ، می تواند بر رضایت مدیران استفاده کننده از این اطلاعات موثر باشد.
ویژگی های سازمانی و وظایف سازمانی نظیر متغیر های مشروط عدم قطعیت وظیفه - تنوع پذیری وظیفه - یا تحلیل پذیری وظایف ، که ارتباط مستقیمی بر ارتقای عملکرد سیستم اطلاعات حسابداری دارد به عنوان تسهیل کننده در امر تصمیم گیری است .چانگ و اگلتون - 2003 - نقش تسهیل کننده سیستم اطلاعات حسابداری مدیران بر عملکرد و تصمیم آنها را مورد مطالعه قرار دادند. آنها به این نتیجه رسیدند که استفاده از اطلاعات حسابداری می تواند اثر معنی داری در تسهیل تصمیم گیری مدیران در همه بخش هایی که سطوح بالاتری از روابط بینابینی را تجربه می کنند، بیشتر از دیگر بخش ها می باشد.پیپر و همکاران - 2003 - اثر عدم قطعیت نتیجه عملکرد AIS در یک موقعیت با تنوع وظیفه بالا می شود. در یک سازمان شدیدا غیر متمرکز، اطلاعات رضایت مدیران مالی و عملیاتی می گردد .
در ایران تحقیقی که تاثیر ویژگی های سیستم اطلاعاتی حسابداری را در شرایط مختلف سازمانی نشان دهد، تاکنون انجام نشده است اما برخی از مهم ترین تحقیقات مرتبط به شرح زیر است :مستاجران - 1380 - در تحقیقی رضایت مدیران ارشد مالی و عملیاتی از عملکرد سیستم اطلاعات حسابداری را بررسی نمود و به این نتیجه رسید که اثر بخشی و کارایی عملکرد بر رضایت مدیران ارشد از عملکرد سیستم اطلاعات حسابداری موثر است . خواجوی واعتمادی - 1389 - تاثیر عدم تمرکز، وسعت اطلاعات را بر رضایت مدیران ارشد مالی وعملیاتی از عملکرد سیستم اطلاعات حسابداری بررسی نمود و به این نتیجه رسید که اثر بخشی و کارایی عملکرد هنگامی که اطلاعات با دامنه وسیع و بهنگام ارائه می گردد بالا می رود.
سیستم اطلاعات حسابداری - - AIS چیست ؟
سیستم اطلاعات حسابداری - - AIS سیستمی است که به جمع آوری ثبت ، ذخیره و پردازش داده ها برای اطلاعات مورد نیاز تصمیم گیرندگان اقدام می کند.یک سیستم اطلاعات حسابداری می تواند خیلی ساده ، مثل یک قلم و کاغذ به صورت سیستم دستی باشد، یا خیلی پیچیده متشکل از کامپیوتر ها و فناوری اطلاعات یا بین این دو باشد. صرفنظر از ابزارهای استفاده شده فرآیند آنها شبیه هم است . سیستم اطلاعات حسابداری و افرادی که از آن استفاده می کنند هنوز هم داده ها و اطلاعات جمع اوری ، ثبت ، پردازش ، ذخیره سازی و گزارش می کنند. کاغذ، مداد یا سخت افزارها و نرم افزارهای کامپیوتری ابزارهایی برای تهیه کردن اطلاعات هستند.یک سیستم اطلاعات حسابداری از شش قسمت تشکیل شده است :
-1 افراد، کسانی هستند که سیستم را هدایت کرده و امور مربوط را انجام می دهند.
-2 روشها و رویه ها، چه دستی ، چه اتوماتیک ، شامل جمع آوری ، ذخیره سازی پردازش داده های مربوط به فعالیت های شرکت .
