بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با ورود فناوریهای نوین آموزشی و به خصوص دسترسی به اینترنت در بین جامعه فراگیر در مدارس و تاثیرپذیری آنها از فرهنگهای جهانی غیربومی موقعیتی بوجود آمده است که آموزش و پرورش ناگزیر است تا کارکردهای نوینی را متناسب با نیاز های زمان برای خود برگزیند. گزینش و دستیابی به کارکردهای نو مستلزم نگاهی نو به نظام آموزش و پرورش است. همگام با پیشرفتهای سایر بخشها نظامهای آموزشی نیز دچار تحول شده و گرایش از یادگیریهای معلم محور به فراگیر محور رو به افزایش یافت. بکارگیری گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند آموزش، همزمان با تحول در رویکردهای آموزشی درجهان، زمینه شکلگیری مدارس هوشمند را فراهم آورده است. در این مقاله ضمن بررسی تعاریف و اهداف مدارس هوشمند، به استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش و پرورش ایران اشاره می شود و در ادامه ضمن بررسی فعالیتهای صورت گرفته درخصوص تبدیل مدارس ایران به مدارس هوشمند به برخی از چالشهای مهم در این زمینه اشاره می شود.
واژههای کلیدی: آموزش و پرورش، هوشمندی، فناوریهای نوین، مدارس سنتی، مدارس هوشمند
مقدمه
امروزه شاهد تغییرات زیادی در محیط یادگیری سنتی هستیم. این تغییرات قبل از همه برونداد چیزی است که از آن به عنوان انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات یاد میشود. عمومی شدن استفاده از کامپیوتر در آموزش و پرورش منوط به در دسترس قرار گرفتن ریزکامپیوترها در بازار و ورود آن به زندگی روزمره است. در اواخر سال-های 1980 از واژه فناوری اطلاعات سخن به میان آمد که به وضوح اشاره به نوعی تغییر جهت از فناوری محاسبهای به قابلیت ذخیره و بازخوانی اطلاعات بود. با ورود فناوری به عرصه آموزش و پرورش، انتظار بالایی میرفت که یادگیری در این محیط جدید مؤثرتر و برانگیزاننده باشد. البته وقتی مطالعات نشان داد که کامپیوتر بیشتر به عنوان یک مکمل برنامه موجود کاربرد دارد تا ابزاری که با موضوعات سنتی جمع شده و خالق محتوایی غنیتر باشد، استقبال عمومی با نوعی ناامیدی همراه شد.
لذا این نهضت - استفاده از کامپیوتر در آموزش - در بین سالهای 1992 تا 1995 به نوعی راکد ماند. در پس این حرکت و مقارن با همگانی شدن استفاده از پست الکترونیکی، نهضت فناوری اطلاعات و ارتباطات به وجود آمد. با به میان آمدن صفحات جهان-گستر وب، توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات و مقوله استفاده از کامپیوتر در امر آموزش دوباره ریشه دواند که به نوبه خود انقلابی عظیم را در همه ارکان این سیستم سبب شد - پلگرام و لاو1، . - 2003 یک وجه از این تغییرات، متوجه نظام اداری آموزش و پرورش است که همگام با تغییر در کلیه ارگانها به سمت الکترونیکی و هوشمند شدن پیش میرود و وجه دیگر آن متوجه رسالت آموزش و پرورش در تربیت افراد جهت زندگی در جامعه اطلاعاتی است.
اولین کوشش معلمان برای استفاده از رایانه در کلاس درس سنتی معمولاً بصورت سخنرانی بود؛ تجربیات یادگیری مرتبط با موضوع تدریس معلم که در مکان های آموزشی دیگر انجام گرفته بود به نمایش گذاشته می شد و یا به عنوان تکلیف برای مطالعه بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت. - دبیلیو بروور، - 51 :1382 همگام با پیشرفتهای سایر بخشها نظام های آموزشی نیز دچار تحول شده و گرایش از یادگیری های معلم محور به فراگیر محور رو به افزایش یافت. بکارگیری گسترده فناوری اطلاعات و ارتباطات در فرآیند آموزش، همزمان با تحول در رویکردهای آموزشی درجهان، زمینه شکل گیری مدارس هوشمند2 را فراهم آورده است. این مدارس از جمله نیازمندی های کلیدی جوامع دانش محور می باشند و رویکردهای توسعه مهارت های دانشی و کارآفرینی دانش آموزان را دنبال می نمایند.
در این مدارس، فرآیندهای یادگیری یاددهی تقویت شده و محیط تعاملی یکپارچه برای ارتقای مهارتهای کلیدی دانش آموزان در عصر دانایی محور فراهم می شود.چراکه مدرسه هوشمند سازمانی است یادگیرنده که در آن نسلی خلاق و توانمند در عرصه های زندگی و توانا در خلق دانش تربیت می شوند. بدین منظور استقرار مدارس هوشمند یکی از اقداماتی جهت هماهنگ شدن با تغییرات محیطی و بهره مندی از فناوری های مدرن محسوب می شود و شکوفایی نظام تعلیم و تربیت در گرو بهره مندی از ظرفیت های آن است.
اهمیت و ضرورت استفاده از فناوری های اطلاعاتی در آموزش
امروزه در عصر پرشتاب اطلاعات و ارتباطات، مهم ترین عامل و شاخص زندگی جوامع و پیشرفت کشور ها، توسعه علمی و آموزشی آنها است. این توسعه، یکی از مولفه های مهم جنبش نرم افزاری و شرط بقاء یک جامعه محسوب می شود. توسعه پایدار و هر نوع توانمندی تنها بر پایه دانایی و پژوهش حاصل می شود. لازمه این امر و پیش نیاز آن، از یک سو تحول و پویایی ساختار آموزشی است که این امر مرهون توسعه و اعتلای فرهنگ آن جامعه است و از سوی دیگر فراهم کردن شرایطی است که در آن نهاد مدرسه و مراکز آموزشی بتواند با کسب اختیارات و مسئولیت های لازم، تعامل و داد وستدهای به روزی را با جهان رو به پیشرفت برقرار کنند و نیازمندی های علمی و آموزشی کشور را تامین نمایند. که در این راستا تاسیس مدارس هوشمند یکی از راهکار های اتخاذ شده در پاسخگویی به نیازهای نوین امروزی می باشد. - یاکوب و همکاران1،. - 2005
در راستای حرکت تدریجی از مدارس سنتی به مدارس هوشمند، تغییرات ساختاری و تکنولوژی ضروری است؛ این امر شامل تغییر در ساختار مدرسه، نیازهای آموزشی و بسترهای قانونی می باشد. علاوه بر این باید شرایط تفکر و میزان دانش را در دانش آموزان بالا برد تا بتوانند راه حل های عملی وکار سازی را برای تطابق و استفاده بهینه از محیط پویای جدید پیدا کنند. از طرف دیگر بهره گیری از فناوری اطلاعات درفرایند یادگیری به صورت یک رسانه، باید شالوده و ساختار یادگیری را تغییر دهد و این امر فقط در ارتباط مستقیم با تغییر نقش های معلم و دانش آموز، و تحولات ساختاری در محتوای آموزشی امکان پذیر است - جعفری حاجتی،. - 1385
