بخشی از مقاله
چکیده
شرکتهای تعاونی موسسه هایی خدماتی، اقتصادی،اجتماعی هستند.که با جمع آوری و جلب همکاری و همیاری اعضاءبه منظور تامین نیازها ,منافع مشترک فعالیت می نمایند. در واقع تعاونیهای روستایی بستر و زیربنای مناسبی جهت حمایت از هر نوع ساختار تشکلهای کوچک تولیدی، خدماتی و اجتماعی کشاورزی در راستای کاهش برخی از مشکلات منطقه می باشند . هدف ازپژوهش حاضر، شناسایی و تحلیل چالش های فراروی توسعه تعاونی روستایی در ایران است، . این مقاله به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که مهم ترین چالش هایی فراروی توسعه تعاونی روستایی ایران کدام موارد هستند؟ روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد که در آن گردآوری اطلاعات به صورت مطالعه کتابخانهای و اسنادی است .
با جمع بندی مطالعات انجام شده می توان نتیجه گرفت: عوامل دخیل در عدم موفقیت تعاونی های روستایی به صورت زیر است ؛ ، مشکلات تأمین سرمایه ی تعاونی ها ،کمبود نیروی متخصص در تعاونی ها، ضعف مدیریتی تعاونی ها که خود منجر به بهره وری پایین می شود، عدم سودآوری فعالیتهای اقتصادی تعاونی ها که خود باعث کاهش انگیزه مشارکت در بین روستاییان نسبت به تعاونی ها می شود، عدم آشنایی با اصول و مزایای تعاونی، پایین بودن سواد و حاکمیت روحیه ی محافظه کاری و سنت گرایی در روستاها که باعث استقبال کم از فعالیت های نوین تعاونی می شود.
کلید واژه: تعاون، تعاونی ها ی روستایی، چالش ها ی تعاونی، توسعه تعاونی
مقدمه:
تعاونی موسسه مستقلی است که از اجتماع افرادی با نیاز مشترک اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی تشکیل می شود و شرکت را بر اساس مالکیت مشاع و نظارت دمکراتیک اداره می کنند . در بسیاری از زمینه ها ، شرکتهای تعاونی کم و بیش نظیر سایر شرکتهای تجاری هستند. در این راستا ، جامعه تعاونی برای بدست آوردن سرمایه به منظور اجرای فعالیتها و تامین هزینه های کسب و کارخود با رقابت بسیار روبرو است . انسان از آن روکه دارای فطرت اجتماعی است ، خواه ناخواه زندگی خود را برمبنای اجتماع بناکرده است و این ضرورت، مشوق او شد تا مشکلات و نارسایی های روزمره خود را با تشریک مساعی و تعاون مرتفع ساخته و در راه رسیدن به هدف و زندگی سالم اجتماعی گام های مؤثری را بردارد . یکی از اصول اساسی تعاون آزادی عضویت اعضا در تعاونی برای کلیه افرادی است که بدون تبعیض های سیاسی، مذهبی، جنسی و اجتماعی امکان مشارکت در تعاونی و برخورداری از مزایای آن را دارند.
از این رو تعاونی ها محل اجتماع افرادی هستند که با سطح ثروت ، سواد و شئون شخصی متفاوت بر پایه تساوی و برابری، با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و بدین گونه حس اعتماد به نفس، اهمیت به شأن انسان و احساس تعلق درآنها بارور می شود . با آغاز برنامه اصلاحات ارضی در دهه 1340 ،در راستای به جریان افتادن تولید و برقراری بخشی از مدیریت سابق، تعاونیهای روستایی با هدف پر کردن خلأ ناشی از حذف مالکان از روستاها دایر شد ؛ و در پی آن، واگذاری زمین به کشاورزان بر طبق نسق منوط و مشروط به قبول عضویت در تعاونی روستایی شد با توجه به افزایش شمار شرکت های تعاونی روستایی، برای هماهنگی آنها و جلوگیری از دوباره کاری و نیز برای اجرای برنامه های دولت، نیاز به سازمانی جدید محسوس بود بر این اساس،در مرداد 1342 و به دنبال موادی از قانون اصلاحات ارضی، سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با هدف توسعه و تقویت تعاونیهای روستایی و آموزش اصول تعاون و روش اداره امور شرکت های تعاونی روستایی و اتحادیه های تعاونی تشکیل شد.
این تشکلها میتوانند در جلب مشارکت کشاورزان، نقشی بسیار ارزنده داشته باشند و مشکلات صنفی اجتماعی آنها را حل کنند؛ اما واقعیت این است که انجام وظایف گسترده تنها با تشکیل تعاونی میسر نیست، بلکه باید سطح فعالیت و شیوه کار به گونه ای باشد که این تشکلها بتوانند در قالب یک سازمان مردمی، جایگاه واقعی خود را پیدا کنند، و عوامل و موانع سر راه توسعه آنها شناسایی و نیز نقاط ضعف آنها به نقاط قوت تبدیل شود در حال حاضر، حدود 2950 شرکت تعاونی روستایی در سطح کشور فعالیت دارند و تعداد روستاهای زیر پوشش خدمات و فعالیت های شبکه تعاون روستایی به56272 روستا میرسد همچنین، افزون بر 5 میلیون و 500 هزار نفر از کشاورزان و روستاییان در این تعاونیها عضویت دارند و حدود 23 میلیون نفر از جمعیت کشور نیزاز خدمات این شرکت ها بهره مند میشوند تعاونی ها از طریق واگذاری اختیار به مردم، توسعه خدمات اجتماعی، حمایت و حفظ طبیعت اشتغال زایی و ایجاد فرصت هایی برای پیشرفت و ترقی زنان، منجر به رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و در نهایت بهبود عملکرد شرکت های تعاونی می شوند .
بنابراین شرکتهای تعاونی باید دارای مدیریت قوی و کارآمد ، نیروی انسانی توانا و شایسته و منابع مالی باشند تا بتوانند در رقابت پیروز شوند. اگر چه تعاونیها از 80 سال قبل وجود داشته اند ، اما هنوز هم توده مردم درباره موفقیت جوامع تعاونی نظر مثبتی ندارند . برای بیشتر مردم تعاونی سازمانی است که با بهره گیری از صرفه جویی و استقراض اداره می شود . هرچند ، تعاونیهای بزرگی وجود دارند که به پیشرفتهای قابل توجهی در فعالیتهای مختلف اقتصادی نائل آمده اند، اما تعاونیها به ندرت به عنوان مجموعه ای شناخته شده اند که می توانند کسب و کار را سازماندهی و بازده سرمایه بالایی را فراهم کنند . به نظر می رسد کارایی پایین مدیریت تعاونیها و مشکلات بوروکراسی که در تعاونیها وجود دارد مانع موفقیت آنهاست . موفقیت یک تعاونی از دو جنبه اقتصادی و اجتماعی سنجیده می شود.
از نظر اجتماعی افزایش تعداد اعضا ، چکونگی مشارکت اعضا در مجمع عمومی سالانه ، فعالیتهای اعضای هیات مدیره ، اختصاص بودجه به امور اجتماعی نظیر اعطای بورس و افزایش سهم مشارکت اعضا در سرمایه مورد نظر می باشد. در حالی که اندازه گیری از نظر اقتصادی بر اساس درآمد تقسیم شده ، سود حاصل در دوره زمانی سه ساله و نحوه مشارکت اعضا درامور اقتصادی تعاونی صورت می گیرد.یکی از مشکلات و مسائل اساسی توسعه در کشورهای توسعه نیافته و در حال توسعه، کمبود سرمایه است. تشکیل و توسعه شرکت های تعاونی در مناطق شهری و روستایی، بهترین راه تجمع امکانات مالی اندک افراد متوسط جامعه و طبقه کارگر و کشاورز است. سرمایه تعاونی ها که در حقیقت نقدینگی آنها محسوب می شود، نقش مهمی در توانایی این شرکت ها برای تأمین کالای مورد نیاز اعضا و مشتریان شرکت و در نتیجه افزایش رضایت آنان دارد.
پس انداز و انباشت منجر به تشکیل سرمایه و سرمایه گذاری می شود. سرمایه گذاری نیزراز بقای تولید است . بر اساس افق چشم انداز توسعه 1404 ، باید ایران در جایگاه نخست علمی، اقتصادی و فناوری در میان کشورهای منطقه قرار گیرد از آنجا که تعاونی ها از الگوهای موفق اقتصادی اجتماعی مطرح در جهان به شمار می روند که توانایی قرار گرفتن در خدمت توسعه پایدار روستایی و برقراری عدالت را دارند، توسعه روستایی و بهبود کیفیت زندگی روستاییان بویژه افراد کم درآمد روستایی از طریق بهبود وضعیت کشاورزی و از طریق تقویت ساختارهای مشارکتی در میان مردم روستایی عملی است . تعاونی های تولید روستایی به کشاورزان روستایی امکان می دهند که به طور مستقیم در توسعه محیط زندگی شان مشارکت نمایند و باعث افزایش درآمد و خود اشتغالی در میان روستاییانخصوصاً روستاییان فقیر می شوند.
تعاونیهای تولید روستایی با ساختار کنونی با مسائل و مشکلات مختلفی در حوزههای ذیربط قبل از ایجاد و بعد از ایجاد مواجه اند و کارایی و اثر بخشی لازم را در بلند مدت ندارند .بسیاری از تعاونیها توانایی لازم را در رفع مشکلات خود، به صورت مستقل و با تکیه بر تجربه و دانش ا عضاء خود ندارند. بیشتر این تعاونیها به دلیل برخورداری از ضعفهای اساسی چون عدم نقدینگی کافی و کمبود منابع اعتباری و فراهم نبودن زیرساختهای لازم، امکان استفاده ازفرصتهای به دست آمده را ندارند. پایین بودن حس مشارکت در میان اعضا، تعاونیهارا تنها مجری سیاستهای دولت می دانند. اعضای تعاونیها اعتماد لازم را جهت مشارکت در فعالیتهای تعاونی ندارند.
پیشینه تحقیق
