بخشی از مقاله


چکیده - قابلیت های فناوری اطلاعات و ارتباطات موجب گسترش کاربردهای آن در حوزه های گوناگون شده است. از طرفی این امر باعث شده تا به فناوری اطلاعات نه تنها به عنوان یک ابزار تهسیل کننده بلکه به عنوان یک توانمند ساز در راستای دست یابی به اهداف نگاه شود . حوزه روستایی از جمله حوزه هایی است که طی سالهای اخیر برای توسعه زیر ساخت های فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور مورد توجه قرار گرفته است اما هنوز هم متأسفانه در کشور ما نه تنها برای روستاها بلکه برای شهرهای دورافتاده نیز برنامه و طرحی جهت گسترش و توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات پیش بینی نشده است. لذا این فناوری در روستاها با مشکلات ویژه ای در روستاها مواجه است که برنامه ریزی جامع و دقیقی را طلب میکند. از اینرو این تحقیق با روش توصیفی _ تحلیلی ابتدا به

بررسی مفاهیم مختلف ICT ، نقش ICT در روستاها پرداخته ،در ادامه چالشهای توسعه ICT در روستاها ، راهکارهای درونی مانند
تخصیص منابع وسرمایه گذ اری(اعم از دولتی وغیردولتی) و بستر سازی فرهنگی و راهکار های بیرونی توسعه ICT مانند نقش
مدیریت کلان جامعه در توسعه و گسترش ICT در روستاها تشریح می گردد.
کلید واژه ها- فناوری اطلاعات و ارتباطات ، روستا .


.1مقدمه و طرح مسأله

یکی از مظاهر تکنولوژی ، فناوری اطلاعات و ارتباطات اسـت. امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از عمده ترین معیارهـای توسعه و پیشرفت اقتصادی و صنعتی محسوب میشـود . در حـال حاضــر ایــن تکنولــوژی آنچنــان برجنبــه هــای مختلــف زنــدگی اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و سیاسی تآثیر گذاشته اسـت کـه نمیتوان از آن غفلت نمود. در این راستا روستاها نیز از توسعه این فناوری تأثیر پذیرفتـه انـد. البتـه فنـاوری اطلاعـات و ارتباطـات درمان همه مشکلات روستایی نیست اما پتانسیل کمک به فقرای روستایی در از بین بردن تدریجی برخی از موانع سنتی توسـعه و توانمند سازی روستاها از طریق افزایش دسترسی بـه اطلاعـات، گسترش بازارهای اصلی آنهـا، تمرکززدایـی و افـزایش فرصـتهای شغلی را داراست( نوری ، مرضیه ،ص6 اسفند .(1382

متأسفانه در ک شور ما هنوز نه تنها برای روستاها بلکه برای شهرهای دورافتاده نیز برنامه و طرحی جهت گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات پیش بینی نشده است و آنچه ما به عنوان پروژه های فناوری اطلاعات در بعضی از شهرها مشاهده میکنیم یا به دلیل نبود بودجه کافی یا نقص موجود کافی و یا نقص فنی موجود در برنامه ها معمولاٌ با شکست مواجه میشوند و میتوان گفت پروژه های اجرا شده در شهرها هنوز در مراحل اولیه راه به سر میبرند. در حال حاضر وضعیت روستاهای کشور از جهت مختلف اقتصادی ، رفاهی ، بهداشتی و ... وخیم تر از شهرها میباشد و اگر هم اکنون این فناوری را در روستاها نبینیم وضع به مراتب وخیم تر خواهد شد و همه اینها به معنای نابودی روستاها و نابودی بخش عظیمی از سرمایه کشور خواهد بود. این سرمایه شامل بخش وسیعی از صنایع دستی، کشاورزی، دامداری و ... خواهد بود که بی شک اگر منصفانه به قضیه بنگریم به این نتیجه خواهیم رسید که اهمیت فناوری اطلاعات و ارتباطات


1

روستایی کمتراز فناوری اطلاعات و ارتباطات شهری نمیباشد. مورد نیاز روستاها از میان نخبگان روستایی تربیت شده و فرصت

نبود زیر ساختهای ارتباطی و اطلاعاتی لازم و فقدان نیروهای های شغلی در زمینه های مختلف برای روستائیان فراهم می

متخصص این مسأله را بسیار بدیهی میسازد که این فناوری در شود.به تبع آن معضلاتی نظیر سیل مهاجرت روستائیان، بیکاری

روستاها با مشکلات ویزه ای در روستاها مواجه است که برنامه و نظایر آن در روستاها ریشه کن می گردد(نقوی، 1382، ص

ریزی جامع و دقیقی را طلب میکند. .(330


.2تعریف فناوری اطلاعات و ارتباطات .4چالش و موانع فراروی توسعه فناوری اطلاعات در روستا

تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات مجموعه ابزارها، ماشین ها، دانش فنی، روشها و مهارتهای استفاده از آنها در تولید، داد و
ستد، پردازش، انباشت، بازیافت، جابجایی، انتقال و مصرف
اطلا عات است که از ساده ترین تا پیچیده ترین و ابتدایی ترین
تا پیشرفته ترین مراحل اطلاعاتی را در بر می

گیرد(لاودن،1380،ص.(1 در واقع تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات را می توان نقطه همگرایی الکترونیک، پردازش داده ها و ارتباطات دوربرد دانست. این همگرایی دو جنبه دارد: نخست از میان رفتن فاصله ها در نتیجه قرار گرفتن رایانه های سابقاً منزوی از هم در یک شبکه گسترده جهانی و دوم رایانمند شدن سیستم های ارتباطات دوربرد که موجب ایجاد ظرفیت های جدیدی برای انتقال صدا و تصویر می شود (طیب،1379،ص.(13

.3نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستایی

در مورد نقش ICT در توسعه روستایی همین بس که چشم اندازهای مثبتی را برای روستاها به همراه داشته است که عبارتند از: -1 تولید انعطاف پذیر و بازده بهینه زمینها که باعث ایجاد امکان رقابتی بهتر شرکتهای روستایی با رقبای بزرگ را فراهم می کند. -2 فن آوری های ارتباطی و اینترنت، اگر بدرستی استفاده شوند، اثر فاصله و بعد مکانی را به شدت کاهش می دهند. -3 رشد تراکم جمعیت در روستاها افزایش می یابد. هم

کسانی که به دلیل پیشرفتها و فرصتهای به وجود آمده به روستاها مهاجرت می کنند و هم بازگشتن مهاجران به دلیل نیاز به مهارتهای مورد نیاز اقتصاد جدید(شیرمحمدی،شامی، 1382،

ﺹ .(338

فناوری اطلاعات و ارتباطات در توسعه روستاها از جنبه های

اجتماعی و فرهنگی نیز قابل بحث است. با ایجاد آموزش از راه دور در سطوح مختلف تحصیلی می توان مشکلات آموزشی روستاییان را حل نمود. در درازمدت با فراهم شدن تحصیلات دانشگاهی مجازی و انتقال شعبات دانشگاه پیام نور در روستاها، سطح تحصیلات عالی روستائیان، بالا رفته و نیروهای متخصص


2

عموماًعموماً هر فناوری جدیدی که در جهت پیشرفت و رفاه جوامع بوجود می آید، از مرز شهرها فراتر نمیرود و معمولاً برای روستاها در برنامه های توسعه ای سهم کمتری اختصاص می دهند. فقدان سیاست کمی دولت درجهت توسعه فناوری اطلاعات در روستاها به عنوان بخش عظیمی از نیروهای مولد جامعه و نبودن بستر مخابراتی مناسب جهت تبادل اطلاعات در روستاها، نداشتن فرهنگ استفاده از این تکنولوژی خطر جریان یکطرفه اطلاعات ، از مهمترین چالشهای توسعه این فناوری در روستاها می باشد. درصورتی که برنامه منسجمی از سوی برنامه ریزان کشور در جهت بستر سازی توسعه فناوری در روستاها صورت نگیرد در کوتاه مدت تحقق دولت الکترونیکی که بخش روستایی نیز یک ی از اجزای آن است میسر نخواهد شد. عدم آشنایی و مهارت روستائیان در استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات، از دیگر چالشهای توسعه فناوری اطلاعات روستایی می باشد. نیروهای متخصص روستایی بدلیل محدودیت امکانات رفاهی عموماً از زادگاه خود به شهرهای بزرگ مهاجرت می کنند. در نتیجه در بین نیروهای ساکن در روستا افرادی که مهارت کافی را در استفاده از ابزارهای این فناوری دارا باشند،کم می باشد. جهت رفع این مشکل باید با آموزشهای کوتاه مدت جوانان روستایی، و تربیت نیروهای تکنسین در توسعه فناوری روستایی را تأمین کرد. همچنین باید در ایجاد و توسعه این فناوری در روستاها با شناسایی نیازهای اساسی روستائیان، مطابق نیاز روستائیان و با ساده ترین روش دستیابی، این شبکه های

اطلاعاتی روستایی، ایجاد گردند.

.5 راهکارهایی برای توسعه فناوری اطلاعات:

مسآله ICT مسأله ای جدی میباشد و بایست دولت مردان و دست اندرکاران این قضیه ، جهت ورود و توسعه ICT در روستاها برنامه های جامع و مبسوطی را طراحی نمایند و مقدمات این امر را فراهم نمایند. همچنین جهت همچنین اگر برنامه ICT روستایی با ICT شهری به صورت موازی پیش نرود ، در آینده با مشکل بسیار حادتری روبه رو خواهیم شد که پیامد

آن پیدایش شکاف دیجیتالی میباشد. در این قسمت از مقاله سعی میشود راهکارهای درونی و بیرونی برای توسعهICT روستایی پیشنهاد گردد که با استفاده از آنها مساله ورود و توسعه ICT در روستاها موفقیت آمیز تر و با شتاب بیشتری بیشتری محقق گردد. (سوزنگر ، علی ،1382،(5

.1,5راهکارهای درون روستایی

1,1,5ایجاد یک متولی و نهاد جداگانه برای مدیریت ورود وتوسعه ICT
ا ز آنجا که مهمترین عامل پیشرفت یک کار، مشخص بودن متولی یا مدیر انجام کار مورد نظر میباشد ، لذا در ابتدا باید سازمان یا نهادی جهت مدیریت ورود و توسعه ICT روستایی که صرفاٌ وظایف تعریف شده ای برای آن نهاد در راستای پیشرفت ICT روستایی باشد. از آنجایی که نیازهای روستاییان با ساکنان شهرها تفاوت اساسی دارد و نیز فرهنگ سازی و فراهم آوردن بسترهای لازم ، کاملاٌ با این امور در شهرها متفاوت میباشد لذا بای د دقت گردد که متولی انجام این کار باید یک نهاد کاملاٌ جداگانه باشد که در آن نهاد ، کارشناسان مربوطه آشنا با

روستاها و روستاییان کشور باشند . (سوزنگر ، علی ،1382،(5


.2,1,5 تخصیص منـابع وسـرمایه گـذاری(اعم از دولتـی وغیردولتی):

که میتواند در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات موثر باشـد از آنجایی که نوآوری و توسعه فناوری نیاز به صرف هزینـه و منـابع مالی و انسانی دارد در سطح روستاها مدیران تصمیمگیران اصـلی برای تخصیص منـابع هسـتند و در ایـن راه اگـر از افـراد روسـتا کمــکهــایی بــه صــورت خودیــاری دریافــت نماینــد، زمینــه توسعهICT را در روستا هر چه سریعتر فراهم خواهند نمود.

.3,1,5 بستر سازی فرهنگی برای استفاده از ابزار : ICT

تکنولوژی بطور کلی عنصر مهم از فرهنگ هر جامعه و پاره ای فرهنگها شکل و محتوای خاص خود را دارد . برای پذیرش و ورود آن به جوامع و خ رده فرهنگها می بایست آن را به شکل بومی آن فرهنگ و بر طبق آیین و سنن مورد پزیرش هر فرهنگ خاص ارائه داد تا در پزیرش و رشد آن مانعی بوجود نیاید .

یکی از مشکلاتی که در جامعه کنونی با آن روبرو هستیم , فرهنگ سازی نکردن قبل از ورود به عرصه جامعه می باشد. در


3

اینج ا هم اگر بخواهیم از طریق ICT به اقتصاد روستا کمک کنیم , ابتدا باید فرهنگ سازی کرد تا آسیبی به آن قشر وارد نشود و بجای استفاده درست از آن به دنبال کارهای بی هدف و بیهوده ( مثل chat و ( search نباشند . آموزشهای صحیح وبرنامه ریزی های منظم روستائیان را به سمت پیشرفت راهنمائی می کند تا بتوان با فناوری اطلاعات اقتصادی پویا و سالم برای آنها به ارمغان آورد. ( فاطمه اکبری و علی اکبر جلالی

, 5 , اسفند (.82

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید