بخشی از مقاله
چکیده مقاله:
یکی ازمهمترین عوامل موثردرشکل گیری روستاهای منطقه سردوکوهستانی اقلیم است سازگاری با طبیعت و استفاده ازالگوهای اقلیمی وسیله ای است که درراه رسیدن به معماری پایدار منابع دراختیاربشرهرچند قابل توجه تمام شدنی و بخش عمده ازآنها غیرقابل جایگزینی است درایران معماری مناطق سردوکوهستانی یکی ازبارزترین و مشخص ترین نمودهای تاثیر اقلیم برفرم و کالبد اصلی روستاها است طراحی اقلیمی و مبتنی براقلیم علاوه برتاثیر بربافت معماری میتواند با بکارگیری انرژیهای تجدید شونده مصرف انرژی را تاحدقابل ملاحظه ای کاهش دهد و نیاز به فعالیت تجهیزات گرمایشی و سرمایشی را به حداقل ممکن برسانند دراین مقاله روستای ازغدبه عنوان نمونه ای منحصربفرد ازاین اقلیم سردوکوهستانی انتخاب نموده ایم و سعی دربررسی تاثیر اقلیم و عناصرمعماری طبیعی درتمام بافت روستا شده است این تحقیق به معرفی اقلیم سردوکوهستانی شاخصه های اقلیمی شناسایی شده دراین روستا به شگردهای معماری بکاررفته درجزئیات ساختمان برای همسازی با شرایط اقلیمی و محیط پرداخته ایم.
واژهای کلیدی:اقلیم،معماری،سردوکوهستانی،ازغد
-1مقدمه:
هدف اصلی دراین تحقیق بررسی تاثیر اقلیم برمعماری روستای ازغدمی باشد چرا که شرایط آب و هوایی به موازات سایر عوامل محیطی از مهمترین عوامل موثر در شکل گیری و تکوین شهرهاوروستاها و تداوم حیات شهری وروستایی به شمار می آید .در واقع روستاها ،وعملکرد آنهاهمواره از عناصر و عوامل آب و هوایی متأثر بوده و هستند.در این رابطه باید بدانیم که در روابط متقابل بین طرح های ساختمانی و هوا یا آب و هوا دو جنبه کلی وجوددارد.
اول : اثرات آب و هوا بر روی طرح و شکل ساختمان و استقرارآن دوم : اثرات مستقیم آب و هوا بر روی فعالیتهای ساختمانی دراین مقاله ضمن ارزیابی تاثیراقلیم برمعماری سنتی روستاها،برآن شدیم که تاثیراقلیم برمعماری مدرن بافت جدیدروستای ازغدرابه عنوان نمونه موردی بررسی کنیم.
-2بیان مسئله:
باتوجه به اینکه اقلیم یکی از عوامل مهم بر معماری شهرها وروستاها می باشدواقلیم یک منطقه نقش تعیین کننده ای در شکل ساختمان،طراحی ساختمان،مصالح ساختمان های یک منطقه دارد،حال ما برآن شده ایم که تاثیر اقلیم برمعماری ابنیه های بافت سنتی وبافت جدیدروستای ازغد بررسی کنیم وپی ببریم اقلیم چقدر می تواند برمعماری روستاهای که دارای اقلیم کوهستانی هستندتاثیربگذارد
-3تعاریف ومفاهیم شناخت عوامل اقلیمی
اقلیم تا آنجا که با آسایش انسان رابطه برقرار می کند نتیجه ی عواملی همچون تابش آفتاب- دمای هوا- رطوبت هوا- وزش باد و میزان بارندگی است.
الف - تابش آفتاب تابش اشعه ی خورشید به سطح زمین باعث ایجاد گرمای طبیعی می شود. ب - دمای هوا میزان گرما و سرمای سطح زمین عامل اصلی تعیین کننده درجه حرارت هوای بالای آن است. هوا عبور دهنده کلیه طیف های نور خورشید بوده و در اثر دریافت اشعه خورشید دمای آن به طور مستقیم افزوده نمی گردد اما لایه های هوا به وسیله تماس با سطح زمین که در اثر دریافت 10 تا 15 درصد حرارت خورشید گرم شده اند؛ گرم می شوند و سپس لایه های گرم شده ی هوا، گرمای خود را به وسیله جابجایی به لایه های دیگر منتقل می کنند.
جریان هوا و باد نیز باعث تماس بیشتر توده های عظیم هوا با سطح زمین شده و بدین طریق باعث گرمی هوا می شود. و عکس این مطلب در زمستان و شب رخ می دهد. بدی ترتیب که هوا در اثر تماس با سطح زمین گرمای خود را از دست می دهد و سرد می شود. در نتیجه میزان تغییرات روزانه و سالانه درجه حرارت هوا به تغییرات درجه حرارت سطح مورد تماس آن بستگی دارد.
با توجه به اینکه سطح دریاها خیلی آهسته تر از سطح زمین تحت تاثیر آفتاب گرم می شوند لذا میانگین درجه حرارت هوای بالای خشکی ها در تابستان بالاتر و در زمستان پایین تر از میانگین درجه حرارت هوای بالای دریاهاست. ارتفاع از سطح دریا نیز تعیین کننده درجه حرارت هوا می باشد و در یک عرض جغرافیایی مشخص، مناطقی که در ارتفاع بیشتری قرار دارند سردتر از مناطق پایین تر هستند.
ج - رطوبت هوا
منظور از رطوبت هوا مقدار آبی است که به شکل بخار در هوا وجود دارد، که این بخار از طریق تبخیر آب سطح اقیانوس ها و دریاها و همچنین سطوح مرطوبی چون گیاهان وارد هوا می شود. هرچه هوا گرمتر باشد بخار آب بیشتری را در خود نگه می دارند. به عنوان مثال ظرفیت پذیرش بخار آب در هوایی که دمای آن 18 درجه سلسیوس است 3 برابر هوایی است که دمای آن 2 درجه سلسیوس می باشد. همچنین با کم شدن ارتفاع، تراکم بخار آب در هوا زیاد می شود.
مشخصات منطقه مورد مطالعه
این روستا در فاصله 22 کیلومتری طرقبه در یکی از دره های منتهی به شمال رشته کوه بینالودواقع شده است همین امر سبب شده که این روستادارای اقلیم کوهستانی وسرد باشد وساخت منازل به صورت پلکانی بوده که دارای ارزش معماری سنتی می باشد. در قدیم نام روستا ازقد نگارش می شد. که مخفف از قدیم به معنی باقی مانده از زمان گذشته و قدیم می باشد. این روستا از نوع روستا های پلکانی است .از جمله کوههای معروف ازغد می توان قله گاو ،قیچ قر و آسیابان و از دره های معروف زقی دره ، بازه دره و کمین دره را نام برد.
-4مبانی نظری فرم بناهای روستای ازغد
برودت بسیار زیاد هوا در بخش عمده ای از سال، در روستای ازغدباعث شده است تا حداکثر استفاده از تابش آفتاب، بهره گیری از نوسان روزانه دما، حفظ حرارت و جلوگیری از باد سرد زمستانی در فضاهای مسکونی امری ضروری گردد. لذا فرم بنا در جهت مقابله با سرمای شدید طراحی و اجرا می شود.
در ادامه، به توضیح خصوصیات کلی فرم بنا در این روستا خواهیم پرداخت.
