بخشی از مقاله
چکیده
گزارش های مالی بابت اطلاعات مفیدی که در اختیار سرمایه گذاران و استفاده کنندگان از اطلاعات مالی واحدهای اقتصادی قرار می دهد از اهمیت زیادی برخوردار می باشد، در عصر حاضر مدیران واحدهای اقتصادی با اختیاراتی که دارند، قادرند تا با در نظر گرفتن اهداف شخصی خود با استفاده از برخی فن ها و روشهای حسابداری سطح سود موردنظرشان را در گزارشهای مالی بهصورت بودجهای و دورهای ارائه نمایند و با توجه به نقش تعیین کننده عدد سود برای استفاده کنندگان در اتخاذ تصمیمات اقتصادی درباره شرکت، مدیران سعی دارند رویه های حسابداری را دست کاری نمایند . این دست کاری می تواند کیفیت سود را تحت تأثیر قرار دهد. به این رفتار مدیران، به اصطلاح " مدیریت سود " گفته می شود. مدیریت سود به دو نوع "کارا" یا " فرصت طلبانه" می تواند مشاهده شود. در این مقاله بر رویکرد متداول مدیریت سود و چگونگی تأثیر آن بر محتوای اطلاعات مالی در شرکتهای ایرانی مروری خواهیم داشت.
.1 مقدمه
ازآنجاییکه اطلاعات مالی برای سرمایهگذاران حائز اهمیت است ، مدیران واحدهای تجاری ، ممکن است برای بهتر نشان دادن وضعیت مالی و عملکرد خود اقدام به دستکاری سود از طریق رویههای مختلف حسابداری ، نمایند که این کار میتواند کیفیت سود را تحت تأثیر قرار دهد. استفاده از اقلام تعهدی یکی از روشهایی است که مدیران در سیستم حسابداری تعهدی از آن برای دستکاری سود بهره میبرند. به این پدیده رفتاری مدیران ، بهاصطلاح مدیرت سود گفته میشود. مدیریت سود بهطور گسترده بهعنوان یک تهدید نهفته و عملکرد نامطلوب تفسیر میشود که اگر بدگمانی و تورم مربوطه توسط منابع و رویدادهای مختلف ، عمومی شود بهطور بالقوه میتواند منجر به اثرات ویرانگری در بلندمدت شود - دچو و اسکینر،. - 2000
هنگامیکه شرکتها در وضعیت نامطلوب اقتصادی تحتفشار فزاینده قرار میگیرند ، مدیران آنها از واحد حسابداری درخواست مینمایند که سطر آخر صورتهای مالی - سود - را بهبود بخشند و بدینوسیله محتوای اطلاعاتی آن را تغییر دهند. حسابداری باوجود تمام انعطافپذیریاش به نظر نمیرسد قادر به فراهم آوردن دادههای مفید برای مدیریت در این قبیل شرایط باشد - هوپ ، هوپ،. - 1996 شرکتهای بزرگ در ایران اقدام به مدیریت سود کردهاند یافتهها نشان میدهد هرچه درصد بدهی افزایش مییابد انگیزه برای مدیریت سود بیشتر میشود.
همچنین با بزرگتر شدن شرکتها، تمایل مدیران به مدیریت سود بیشتر میشود. با توجه به تفاوت در شرایط و محیط اقتصادی ایران و سایر کشورها میتوان چنین اظهار کرد کهتقریباً انگیزههای مدیریت سود در ایران و سایر کشورها مشابه و نزدیک است. مدیریت سود نهتنها عملکرد واقعی شرکت را پنهان می کند بلکه روند واقعی رشد سود و درآمد شرکت را که در پیشبینی رشد آتی شرکت مفید است نیز مخفی میسازد - مک نیکولز و استیون - 2008؛ بنابراین جای تعجب ندارد که ذینفعان مختلف شرکت ، مدیریت سود را نامطلوب میدانند و تلاش میکنند تا اختیارات و اعمالنظر مدیران را از طریق تشدید نظارت بر آنان کاهش دهند.
مدیران برای مدیریت سود انگیزههایی دارند که ازجمله آنها میتوان به "انگیزههای مربوط به تئوری نمایندگی، انگیزههای مربوط به بازار سرمایه، انگیزههای مربوط به قراردادهای بدهی " اشاره نمود. - ساعی و همکاران، - 1393 دو نوع اصلی مدیریت سود وجود دارد: دستکاری در فعالیتهای واقعی و دستکاری در اقلام تعهدی که مدیریت سود در فعالیتهای واقعی از طریق تغییر در فعالیتهای عملیاتی باهدف گمراه کردن ذینفعان انجام میشود و در مدیریت سود در اقلام تعهدی، با توجه به انعطافپذیری اصول پذیرفتهشده حسابداری ، مدیریت سعی در اعمالنظر در اقلام تعهدی سود دارد.
