بخشی از مقاله
چکیده:
پرورش فعلیت بخشیدن به تمام استعدادهای انسان است ، یکی از استعداد های مهم انسان توانایی انتقاد نمودن است و دین اسلام در تکاپویی رشد دادن انسان در تمام جنبه ها می باشد و قرآن کریم بعنوان مهم ترین منبع مکتوب این دین ، به پرورش قوه انتقادی انسان می پردازد از این رو بررسی این نوع تربیت قرآن یکی از ضرورت های اجتناب ناپذیر برای تربیت اسلامی می باشد این تحقیق برآن است با استفاده از عرف عالمان تربیتی و به شیوه تحلیل محتوی به این پرسش ها پاسخ دهد که تربیت انتقادی قران چیست؟ چرا هست؟ و چگونه هست؟
و این پژوهش در پایان به این نتیجه رسید که تربیت انتقادی از منظر قرآن پرورش قوه اندیشه و خواست و عمل فراتر در فرد نسبت به اندیشه،خواسته یا کرده خود یا دیگری می باشد که با شیو ه های تغییر موقعیت، نشان دادن ناسازگاری ها، آگاه سازی از معیارهای ارزیابی، معرفی الگوهای مرجع، توجه دادن به گذشته برای توانمندی تطبیق وضعیت موجود، بررسی وضعیت جوامع و اقوام دیگر، پالایش گرایش های منفی درونی و پالایش سنت های اجتماعی به این هدف کلان می رسد.
مقدمه:
تربیت شکوفا سازی توانمندی های انسان است و رسالت دین هدایت خلق به سوی خالق است و این غرض هنگامی محقق شود که تمام توانایی انسان در این مسیر محقق شود و یکی از مهم ترین توانایی های انسان انتقادی بودن است از این رو تربیت دینی بایستی در یکی از حوزه های خود ناظر به شکوفا ساختن این جنبه انسان باشد
این مقاله بر آن است که نشان دهد دین اسلام در اساسی ترین منبع خود یعنی قرآن به تربیت انتقادی نظر داشته است و بر اساس محتوای قرآنی به این پرسش ها پاسخ دهد که تربیت انتقادی از منظر قرآن چیست؟ چه اهدافی برای این تربیت مورد نظر است ؟ و از نظر قرآن چگونه می توان به این مقصد تربیتی رسید؟
-1 ماهیت تربیت انتقادی
دو جهت در تعبیر تربیت انتقادی دچار ابهام است یکی واژه انتقادی و معنای متعارف آن و دیگری انتقادی بودن تربیت ؛ در بساری از موارد چنین انگاشته می شود که مقصود از انتقاد توانایی عیب یابی یا نقد از دیگران است در حالی که معنای دقیق انتقادی در این تعیبر ارزیابی و نقد اندیشه ها نیست و فقط ناظر به دیگران نمی باشد علاوه بر این که شامل سه حوزه بینش ، گرایش و کنش می باشد ، اختصاصی به انتقاد فکری ندارد و از سوی دیگر معلوم نیست که مقصود از تربیت انتقادی تربیت منتقد باشد یا تربیت بر اساس نگرش تربیتی و یا اینکه معنای دیگری مورد نظر است.
حال سعی خواهیم نمود معنای مورد نظر عالمان تربیتی را از این تعبیر روشن نماییم و بر اساس نگرش دینی و متون قرآنی معنای مناسبی را مشخص نموده بر اساس آن به دنبال اهداف و روش ها باشیم.
اغلب نظریه پردازان تربیتی انتقادی را در مورد تفکر انتقادی طرح نموده اند که به نمونه ای از آنها اشاره می شود:
اصطلاح تربیت انتقادی از دهه 1970 توسط پائولو فریر طرح شد و سپس توسط پیتر مک لارن و هنری پیروگس پی گیری شد. رویکردهای مختلفی درباره ان طرح شده است .
- استفان .پی. نوریس می گوید تفکر انتقادی تصمیم گیری عقلانی در خصوص این است که چه چیزی را باید باور کرد یا باور نکرد
- مور و پارکر می گوید تفکر انتقادی یعنی تعیین دقیق این که آیا یک قضاوت یا تشخیص را باید پذیرفت رد کرد و یا معلق گذاشت
