بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه:خداونددر بسیاری ازآیات قرآن کریم به کیفیت آفرینش احسن مخلوقاتش، انسان پرداخته و اساس آفرینش او را از ماده و روح بیان کرده و هدف از آن را تکامل انسان و رسیدن او به درجات والای وجودی و در نهایت، بهرهمندی او از این کمالات و رشد و پیشرفت آدمی بیان میکند.هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی»چگونگی آفرینش انسان در قرآن کریم« انجام شد. روش: تحلیلی اسنادی بودکه با جمع آوری آیات وبا استناد به کتب وترجمه تفاسیر معتبر،با رویکرد استنتاجی به تجزیه و تحلیل آیات پرداخته شد.
یافته ها ونتایج: یافته ها و تجزیه و تحلیل تفاسیرمتعدد و معتبرآیات قرآن نشان میدهد که خداوند اساس انسان را با تعابیری مختلف مانند:طین - گل - ، تراب و ماء - خاک و آب - ،حَماءمَسنُون - گل بدبوی - وصلصال - گل خشکیده - بیان میدارد که این تعابیربیانگرمراحل مختلف آفرینش حضرت آدم - ع - است و تناقضی دربین آن ها دیده نمی شود بلکه به این معنی است که خداوند، خاک را برای خلقت انسان برگزید و سپس آن را به گِل مبدّل ساخت و آنگاهگِل بدبوی،سیاه خشک شد و از آن انسان را آفریدو سپس از روح خویش در کالبدش دمید و به فرشتگان فرمان داد بر او سجدهکنند سپس ذریّهی آدم را از طریق ازدواج و تناسل ازعصاره آب ضعیف ناچیزی - نطفه - طی مراحلمی آفریند.
کلید واژه ها :قرآن کریم، آفرینش، آدم،خاک،آب
مقدمه
خداوند در قران کریم در سوره ی الرّ»حمن« از میان همه ی مخلوقات،اوّل خلقت انسان را یادآوری و بدان اشاره فرموده استعلّت. این توجه جایگاه متمایزی است که انسان در مقایسه با سایر مخلوقات دارد. انسان یا یکی از عجیب ترین مخلوقات است و یا از تمامی مخلوقات عجیب تر. البته عجیب تر بودن او وقتی روشن می شود که خلقت او را با خلقت سایر مخلوقات مقایسه کنیم و در طریق کمالی که برای او ترسیم کرده اند، دقت لازم به عمل آوریم؛ طریق کمالی که از باطنش شروع و به ظاهرش منتهی می شود، از دنیایش آغاز و به آخرتش ختم می گردد. - طباطبایی،1363، ج 9، ص . - 157 قرآن کریم در آیات بسیاری به کیفیت آفرینش انسان پرداخته و اساس آفرینش او را از ماده و روح بیان کرده است.
بر اساس آیات قرآن کریم» وقتی انسان جنین است روح در او دمیده میشود، و نفس یا روان به وجود میآید« - ابن کثیر،1988 ،الجزء5،ص . - 116 جسم و روح دو چیز جدا و مستقل از هم نیستند بلکه در یک کل متکامل و هماهنگ امتزاج و ترکیب یافته و ذات انسان را به وجود می آوردند. بنابراین، ذات انسان مرکب از جسم و روح است با طبیعت و سرشت دوگانه و مزدوج که دارای جنبه ی مادی - مشتی خاک یاگِل - «» و جنبه ی معنوی - نفخه ای از روح الهی - آفریده شده است.این وحدت و امتزاج و انسجام و یکپارچگی کامل در انسان او را بر سایر موجودات حتی فرشتگان برتری داده است.
خصوصیات جسمانی انسان در فعالیت ها و امور غریزی و مادی و تبعیت از هوی و هوس و شهوات و لذایذ جسمانی متبلور است، و جنبه روحی اش در همه ی فعالیت های معنوی،مانند:گرایش به شناخت خدا و بندگی او، داشتن تقوی و پرهیزگاری،و نیاز به کسب ارزشها و فضائل والای اخلاقی،مانند:خیر و نیکی،مهربانی،دوستی،صداقت،امانت داری،عدالت،و اشتغال به فعالیتهای فکری و عقلی متبلور است.
بنابر این» این دو نوع از فعالیت انسان نشان دهنده ی دو گانگی و امتزاج روح و جسم در طبیعت و سرشت اوست. و این طبیعت با توجه به دوگانه بودن روح و جسم چنان نیست که یکی از آنها از دیگری جدا بشود. یا هریک از آنها فقط در مسیر خاص خود حرکت کند بلکه او در آن واحد از طبیعتی مادی - جسمانی - و روحی - معنوی - برخوردار است. و این دو حالت مادی و معنوی چنان با هم آمیخته و امتزاج یافته اند که با هم در یک وحدت کامل همه ی فعالیت ها و اعمال انسان را بوجود می آورند« - معروف،1993،ص . - 1
هدف و روش تحقیق:
این تحقیق با روش،تحلیلی - اسنادی در ابتدا به تبیین و توصیف»چگونگی آفرینش انسان از دیدگاه قرآن کریم« می پردازد،سپس با تحلیل محتوای آیات قرآن کریم با اسناد به کتب و تاسیر معتبر و با رویکرد استنتاجی به تبیین و توصیف مراحل تکامل آدم ابوابشر - ع - از خاک، سپس ذریه ی او طی مراحلی از نطفه می پردازد.
آفرینش انسان از خاک در قرآن کریم
قرآن کریم ما را آگاه ساخته که خداوند سبحان و متعال انسان را از دو بعد روح و جسم آفریده است چنانکه در آیات ذیل به روشنی و وضوح آن را بیان داشته است: وَ جَعَلْنا مِنَ» الْماءِ کُلﱠ شأَءٍیْفَلاحَیﱢیُؤْمِنُونَ - «الأنبیاء: . - 30 و هرچیز زنده ای را از آب آفریدیم چرا ایمان نمیآورند. ابن حنبل از ابوهریره روایت میکندکه پیامبر - ص - فرمود: » کل شیء خلق من ماء « - ابن حنبل،1999،الجزء13ص . - 314 همه موجودات زنده از آب آفریده شده اند. ْماءِ بَشَرًاوَ فَجهُو»َعَلَهُالﱠ نَسَبًا وَ صِهْرًا وَ کانَ رَبﱡکَ قَدیرًا - .«الفرقان:. - 54 و اوست که از آب بشری آفرید است سپس برای او نسب و سبب قرار داد،و پروردگار تو همواره توانا است. َکُمْ مِنْ تُرابٍ» ثُمﱠ مِنْ نُطْفجَعَلَکُمْهٍثُمﱠ أَزْواجًا - .«فاطر:. - 11 خداوند شما را از خاک و سپس از نطفه بیافرید آنگاه شما را به صورت زوجهایی قرارداد. کُمْ مِنْ تُرابٍ» ثُمﱠ إِذا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ - .«الروم: . - 20 خداوند شما را از خاک و سپس از نطفه بیافرید سپس شما را بصورت زوجها درآورد آنگاه شما انسانها پراکنده گشتید.
