بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر تلاش میکند تا چگونگی تفسیر مردم ایلام از اقدام به طبیعتگردی را مورد مطالعه قرار دهد. بر این اساس روش مورد استفاده در این پژوهش، روش رویش نظریه است. دادههای مورد نظر بر اساس روش مصاحبهی نیمه متمرکز گردآوری شده است. برای رسیدن به کفایت مصاحبه ها از اشباع نظری استفاده شده است. جامعه آماری در این تحقیق شامل شهروندان شهر ایلام است. برای تحلیل یافته های این پژوهش ازروش کدگذاری سه مرحلهای استفاده شده است. مرحله ی اول کدگذاری باز است، که در این مرحله به استخراج مهمترین مفاهیم مبادرت گردید. که تعداد مفاهیم بدست آمده 71 مفهوم عمده است. در مرحلهی دوم که کدگذاری محوری میباشد تعداد مقولات بدست آمده از مفاهیم موردنظر 14 مقوله می باشد
که عبارتند از دور شدن از محدودیتها و محیط شهری، تجدید روحیه و رفع خستگی، رسیدن به آرامش روحی و جسمی، کمبود خدمات تفریحی در شهر، شادی و نشاط، بهرهمندی ازگیاهان دارویی- خوراکی، مصرف تظاهری، تقویت انجام بازیهای بومی، تفرج درطبیعت، آشنایی با فرهنگ گذشته، تحکیم روابط خانواده، روابط و تعاملات اجتماعی بیشتر، و در نهایت در مرحله ی سوم یعنی کدگذاری انتخابی یا گزینشی، مقوله ی هسته یا مفهوم مرکزی باعنوان "بازتولید سنت یا تداعی کهن الکوها" استخراج شده است در نتیجه جامعه مورد بررسی را میتوان یک جامعه چند قدم به جلو و یک قدم به عقب تلقی نمود. زیرا ضمن پذیرش الگوهای جدید تعامل با طبیعت گرایشهای قهقرایی هم در منظومه فرهنگی آن مشهود است.
کلمات کلیدی: طبیعتگردی، گراندد تئوری، گردشگری، کهن الگوها، اکوسیستم.
.1 مقدمه - با 2 خط BNazanin 11pt فاصله از کلمات کلیدی -
اکوتوریسم پدیدهای نسبتاً تازه در صنعت جهانگردی است که فقط بخشی از کل این صنعت را تشکیل می دهد. این شکل از جهانگردی فعالیتهای فراغتی انسان را عمدتاً در طبیعت امکان پذیر می سازد و مبتنی بر مسافرتهای هدفمند توأم با برداشتهای فرهنگی، معنوی، دیدار و مطالعه از جاذبه های طبیعی و بهره گیری و لذت جویی از پدیده های متنوع آنست. اکوتوریسم از طیف گسترده ای از گزینه های ویژه تشکیل شده است و از بازدید علمی گرفته تا یک بازدید اتفاقی در یک منطقه طبیعی به عنوان فعالیت آخر هفته یا بخشی جنبی از یک مسافرت کلی و طولانی را شامل می شود. - نویل گر . - 19751 طبیعت گردی نوعی از گردشگری است که به صورت گروهی انجام می گیرد و کمتر پیش می آید که به صورت فردی صورت بگیرد. این گروهها و افراد برای طبیعتگردی خود انگیزهها و دلایل متفاوتی دارند.
ایلام به دلیل داشتن طبیعت منحصر به فرد خود فضای جذابی برای گروههای گردشگری است. و تنها از طریق تفسیر آنها از طبیعت گردی می توان به این انگیزه ها پی برد.چشم اندازها و مناظر زیبای طبیعت مانند سواحل دریاها، دریاچه ها، تالاب ها، جزایر، بیشه زارها و نقاط سرسبز و خرم، گیاهان وحشی، جنگل ها و پارک های ملی نواحی تفرج گاهی، مناطق کوهستانی و ییلاقی و نظایر آن نیز از دیگر انگیزه هایی است که به عنوان عوامل توریستپذیر شناخته می شوند، مشکلات زندگی شهرنشینی ناشی از مهاجرت ها و جمعیت در شهرها تغییرات آب و هوایی و تغییر اکوسیستمها ناشی از عوامل محیطی، آلودگیهای صوتی در رابطه با توسعه تکنولوژی، خستگی ناشی از کار در بخش های مختلف مشاغل شهری، افزایش روزهای تعطیل، افزایش درآمد تکراری و یکنواخت بودن شرایط زندگی در شهر محل سکونت، توسعه و تکامل روزافزون صنعت هواپیمایی و ارتباطات در جهان و دیگر عوامل مشابه، انسان شهرنشین را وادار میکند برای رفع خستگی و استراحت به طبیعت پناه ببرد - کمیته ملی توسعه پایدار، . - 1378
تحقیقات صورت گرفته در زمینه طبیعت گردی بیشتر در بر گیرنده توانمندی های محیط طبیعی بوده و کمتر خود طبیعتگرد محور این تحقیقات بوده است. در این تحقیقات سؤالاتی به صورت کمی مطرح شده است از قبیل اینکه چه عواملی باعث جذب گردشگران به طبیعت گردی می شود و پاسخ آنها در رفتار گردشگران طوری جستجو شده که به صورت عینی قابل مشاهده است. نقاط ضعف تحقیقات انجام شده در باب طبیعت گردی را می توان به چند عامل نسبت داد. ابتدا اینکه در این تحقیقات بین طبیعت و گردشگری مخاطب اصلی طبیعت انتخاب شده و کمتربه گردشگر توجه شده است؟ و در صورت مخاطب قرار گرفتن گردشگر طبیعت - طبیعت گرد - بیشتر اعمالی که گردشگر انجام می دهد مدنظر بوده است، دوم اینکه تحقیقات انجام شده غالبا به روش کمی بودهاند.
وهمانطورکه می دانیم،در روش های کمی،گردشگر در یک چهارچوب خاص مورد بررسی قرار می گیرد. این خلاءمتدولوژیک ،ایجاب می کند که طبیعت گردی از منظری دیگر به پرسش نهاده شود.لذا سوال اساسی این است که ایلامی ها که با چه انگیزهای و با چه نگاهی به طبیعت و طبیعتگردی می پردازدند؟ آیا نگاه آنها به طبیعت نگاهی طلبکارانه است یا متعهدانه و اینکه حق خود میدانند که به طبیعت آسیب برسانند و از آن هر گونه که میخواهند استفاده کنند یا در قبال استفاده از طبیعت متعهد و پایبند به اخلاق وحفظ طبیعت میباشند؟
.2 اهداف تحقیق
-1 شناخت دیدگاه های مختلف در ارتباط با طبیعتگردی جمعی.
-2 شناخت تفسیر مردم از نوع عملکردشان نسبت به طبیعت.
- 3 تفسیر مردم از طبیعت بر اساس میل یا نیاز.
.3 سؤالات تحقیق
-1 تفسیر مردم از طبیعتگردی جمعی چیست؟
-2 نگاه مردم بر طبیعت کامجویانه است یا متعهدانه؟
- 3 آیا این نوع مصرف وقت بر اساس میل است یا نیاز؟
.4 مبانی نظری و پیشینه تحقیق
-1-4مفهوم اکوتوریسم: باتوجه به ابعاد بسیار متفاوت فعالیت های اکوتوریستی ارائه شده توسط ذینفعان آن توافق عمومی اندکی
در مورد تعریف آن وجود دارد. اکوتوریسم به عنوان یکی از فعالیت های گردشگری ترکیبی از دو واژه بوم شناسی و گردشگری است که در واقع حاصل برخوردهای طرفدار بهره گیری افراطی از طبیعت وطرفداران استفاده معقول از آن بوده است - فنل ، - 16 :2000 1 سبالیوس لاسکورین اولین کسی بود که در سال 1983 واژه اکوتوریسم را سفر به مناطق طبیعی نسبتا دست نخورده و غیرآلوده با هدف خاص، مطالعه، لذت بردن از چشماندازها، گیاهان و حیوانات وحشی و هرگونه جذابیت فرهنگی منطقه چه در گذشته و چه در حال تعریف کرد، به طور کلی طبیعت گردی عبارت است از انواع گردشگری که در بستر طبیعت صورت می پذیرد که هدف آن دادوستدهایی بین جهانگرد و محیط زیست است
که در آن به محیط زیست آسیبی وارد نشود، در مفهومی دیگر اکوتوریسم یا بوم گردشگری،گونه ای از گردشگری است که در ان گردشگران برای دیدار از مناطق طبیعی نامسکون و دستنخورده جهان صفر میکنند و به تماشا گیاهان و پرندگان و ماهیها و دیگر جانوران میپردازند - طیبی و همکاران، . - 84 :1386 در تعریفی دیگر از اکوتوریسم به عناون بهترین روشی است که می تواند برای منطقه و ساکنین آن مفید بوده و منجر به حفاظت از طبیعت شود، استفاده از منابع طبیعی به عنوان جاذبه های گردشگری و بدون آسیب رساندن به آن، مقوله ی ایده آل در راستای توسعه پایدار است - رضوانی،. - 149:1385 هتزر1 اکوتوریسم را واژهایی برای روابط متقابل گردشگری محیط زیست و ویژگیهای فرهنگی می داند.که بایستی معیارهای زیر را در نظر بگیرد.
.1 کمترین پیامد منفی بر محیط طبیعی را دارا باشد
.2 حداکثر مسئولیت پذیری نسبت به فرهنگ جامعهی میزبان در آموزش آن
.3 حداکثر میزان مشارکت جامعهی محلی برای بالا بردن رضایت گردشگران. - اکبری، قرخلو،. - 55:1389
-2-4نوع شناسی طبیعت گردان : در ارتباط با طبیعت گردان چندین دیدگاه وجود دارد که هر دیدگاه برای خودیکسری اهداف و مفاهیم خاص دارند،به طورکلی می توان اینها را در دو گروه قرار داد.طبیعت گردان بسته به انگیزه سفر خود دو گروه سنی را شامل میشوند:
گروهی که از طبیعت گردی به دنبال ماجراجویی، دیدار از سرزمین های بکر و نیز گردشگری ورزشی هستند اغلب در مقاطع سنی کمتر از 40 سال بوده و پیشینه ی شمار آن ها در محدوده 19-35 سال قرار دارد. اما گروهی که با هدف لذت بردن از طبیعت و دیدار از حیات وحش و... به اکوتوریسم می پردازند. در محدوده سنی 35-54 قرار دارند. مطالعات در آمریکا نشان میدهند که طبیعت گردان در هر سفر خود هزار تا پانصدهزار دلار پول خرج میکنند. البته اکوتوریستهای بینالمللی خیلی بیشتر از این مقدار برای هر سفر هزینه می نمایند. به هرحال این قطعیت وجود دارد که طبیعت گردان دو دسته هستند. آنهایی که میخواهند از دیدار طبیعت و حضور آن بهرهمند شوند و علاقمندان به تجربه مکانها و حالوهوای تازه - راس و وال2، . - 1379
در میان گزینه های مختلف توریسم اهداف ماهوی آن یعنی حفاظت از محیط زیست، التزام به توسعه جوامع محلی و احترام به ویژگی های فرهنگی جوامع میزبان از جمله گزینه های برنامه ریزی است که دارای بیشترین سازگاری با مفهوم توسعه پایدار است و حتی می توان گفت که بیشترین سازگاری را با نظام های سیاسی دارد. اگر برخی از گرایش های گردشگری جهان دارای زیان هایی در زمینه تخریب محیط زیست و تعارضات فرهنگی در جوامع میزبان است، طبیعتگردی به علت تعهدات ذاتی آن به حفاظت عرصه طبیعی و تقویت فرهنگها و خرده فرهنگها، مناسب ترین گزینه گردشگری برای برنامهریزان توسعه است - همان - .
با تامل بر مشکلات فرهنگی که به باور بسیاری از کارشناسان بزرگترین عامل بازدارنده گسترش ضعف گردشگری در کشور است، این نوع گردشگری به علت ویژگی ذاتی آن و احترامیکه به فرهنگ جوامع میزبان می نهدکمترین تعارض را ایجاد میکند. در مجموع معرفی شایسته اکوتوریسم از سوی تحقیق و آشنایی کاملتر تصمیمگیران به آن میتواند فرصتهای توسعهایی متنوعی را با توانهای بالقوه طبیعی و فرهنگی کشور نصیب جامعه کند - جمالزاده و دیگران، . - 1 :1382
-3-4اهداف اکوتوریسم
سدلر3 در مدل اکوتوریسم پایدار، بر سه دسته هدف اساسی تاکید میکند.
1. هدفهای اجتماعی: شامل تامین مزایای اجتماهی، مشارکت در برنامهریزی، آموزشی و اشتغال.
2. هدفهای اقتصادی: شامل تامین مزایای اقتصادی برای جامعه محلی و پایایی اقتصادی وضعت.
3. هدفهای زیست محیطی: شامل کمک به به حفظ منابع طبیعی، اجتناب از تخریب منابع.
مدل اکوتوریسم پایدار به اهداف اساسی ذیل تاکید میکند: اهداف اقتصادی- اجتماعی و اهداف زیست محیطی و محل تلاقی این سه هدف »طبیعتگردی پایدار« خوانده میشود - زاهدی، . - 6:1382
