بخشی از مقاله
چکیده:
کوه بیرک در بلوچستان به علت ویژگی های تکتونواستراتیگرافیکی مشخص و متفاوت از سرزمین های مجاور خود به عنوان یک منطقه مظنون در نظر گرفته می شود . مطالعه ساختارهای دگرشکلی در بخش شمالی این کوه می تواند به شناخت حوادث دگرشکلی منطقه و در نتیجه منشاء تکتونیکی آن کمک شایان توجه ای نماید. یکی از ساختار های شاخص قابل شناسایی در منطقه، چین خوردگی مجدد می باشد.
این ساختارها در طبقه بندی رمزی در تیپ یک قرار گرفته و الگوی تداخلی گنبد و حوضه می سازند. این ساختارها در تداخل دو سیستم چین خوردگی هم مقیاس و هم الگو در منطقه بوجود آمده اند. بنابراین حداقل نشان دهنده دو سیستم چین خوردگی و رخداد دگرشکلی در منطقه می باشند. چین خوردگی نسل جوانتر دارای سطح محوری شمال غربی_جنوب شرقی بوده و نیروی ایجاد کننده آن دارای راستای شمال شرقی_جنوب غربی است.
چین خوردگی نسل قدیمی بعد از بازسازی اثر چین خوردگی جوانتر سطح محوری شمال شرقی_جنوب غربی و راستای اعمال نیروی شمال غربی-جنوب شرقی را نشان می دهد. منشاء این نیرو ناشناس می باشد. این ساختارهای تداخلی در بیرک دارای شباهت فراوانی با چین خوردگی های تداخلی در منطقه سفیدابه واقع در شمال زون جوش خورده سیستان می باشند که توسط تیرول و همکاران - 1983 - بررسی شده اند. وی در مطالعه ی خود به یک نیروی شمالی_جنوبی با منشاء نامشخص اشاره می کند.
مقدمه :
الگوهای تداخلی چین خوردگی احتمالا جدای از پیچیدگی و زیبایی ساختمانی چشمگیرشان دارای گسترده ترین تنوع سیما در سنگ های دگرشکل یافته هستند. فهم صحیح هندسه و چگونگی تشکیل آنها بسیار مهم می باشد چرا که مطالعه چین های روی هم افتاده یک تکنیک صحرایی مهم است که می توان از آن برای آشکارسازی سرگذشت دگرشکلی یک منطقه استفاده کرد. نوع الگوی تداخلی چین خوردگی بویژه از راستای کوتاه شدگی و کشش تحمیلی در ارتباط با چین های اولیه منتج می شود. چین اولیه ممکن است یک تاثیر منحصر بفرد بر الگوی چین خوردگی اعمال کند.
اشکال ایجاد شده به علت رویهم افتادگی چین ها یک گستره وسیع از هندسه ی طرح های تداخلی ایجاد می کند ولی به راحتی می توانند به چهار نوع اصلی موسوم به تیپ های رمزی تقسیم بندی گردند - Ramsay .and Huber, 1987 - کوه بیرک در بلوچستان ایران یکی از مسائل جذاب زمین شناسی ایران محسوب می گردد. این رشته کوه دارای وبژگی های تکتونواستراتیگرافیکی مشخص و متفاوت از سرزمین های مجاور خود است و از آن جاییکه منشاء نامشخص دارد یک سرزمین مظنون به حساب آورده می شود. رشته کوه بیرک به طول صد کیلومتر دارای روندی شمال غرب_جنوب شرق می باشد و از جنوب غرب خاش تا زابلی گسترده شده، در بخش جنوبی زون جوش خورده سیستان قرار می گیرد - شکل . - 1
شکل -1موقعیت جغرافیایی و تصویر ماهواره ای کوه بیرک
کوه بیرک عمدتا شامل یک توالی ضخیم تریاس و کرتاسه فوقانی می باشد که بطور استثنایی ویژگی های سکوی قاره ای و کم ژرفا را نشان می دهد و با ضخامت قابل ملاحظه ای از نهشته های تخریبی عمیق با رخساره فلیش ائوسن در برگرفته شده است. - موسوی، - 1384 مک کال وافتخارنژاد - 1993 - بیرک را ادامه ی زون باجگان_دورکان منتهی الیه شرقی زون سنندج_سیرجان دانسته اند. سپس مک کال - - 1997 بیرک را یک خردقاره کوچک و مجزا نامید و در پی آن موسوی - - 1388 بر شواهد ساختاری ترافشارش قاره ای در بیرک صحه گذاشت.
بخش شمالی کوه بیرک از نظر ساختارهای دگرشکلی بسیار متنوع است. مطالعه ی این ساختارها می تواند در تعیین تحولات تکتونیکی و بازسازی تاریخچه ی تکتونیکی این منطقه کمک شایان توجه ای نماید. یکی از این ساختارهای دگرشکلی شاخص در منطقه چین خوردگی مجدد می باشد . مطالعه دقیق این ساختارها، ازان جا که این ساختارها تنش های حاکم بر منطقه را بازتاب می کنند، ضروری می نماید.
سوالاتی که دراین مورد پیش می آید این است که اولا این ساختارها دارای چه ماهیتی هستند و در چه گروهی از چین خوردگی های مجدد قرار می گیرند؟ این ساخنارها چگونه تشکیل می گردند؟ نیروهای ایجادکننده آن ها مربوط به چند رخداد دگرشکلی اند و چنانچه با بیش از یک نیرو روبرو هستیم، جهت آن ها چیست و نسبت به هم چه حالتی داشته اند؟ هدف از این مطالعه، شرح گسترش ساختارهای چین خوردگی مجدد در شمال کوه بیرک در ارتباط با تحولات تکتونبکی حاکم بر منطقه می باشد.
ساختار تداخلی چین خورده نوع اول
بر اساس مطالعات مقدماتی و سپس برداشت های صورت گرفته طی بازدید صحرایی در محدوده ی مورد مطالعه چین ها و چین خوردگی های مجدد منطقه بررسی و اندازه گیری های لازم به روش دستی صورت گرفته اند که دراین جا به معرفی شاخص ترین آن ها در منطقه می پردازیم:
ساختار گنبد : R1 این ساختار در موقعیت جغرافیایی N 28 00 56.9 و E 60 55 37.41 ، در فلیش های ائوسن قرار گرفته است . ساختار مورد نظر به صورت استثنایی شکل گنبد بسیار زیبا و بی نقصی از خود به نمایش می گذارد. - شکل - 2
