بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
والدین و تربیت فرزند صالح
امام سجاد(ع): بارخدایا مرا در تربیت و تأدیب فرزندانم یاری و مدد بفرما.
اسلاید 2 :
اهمیت تربیت صحیح فرزندان:
رسول اکرم (ص) به علی (ع) فرمود: لعنت خدای بر پدر و مادری که فرزند خویش را بد تربیت کنند و موجبات عاق خود را فراهم نمایند.
اسلاید 3 :
ویژگی های رشد شناختی فرزندان از منظر اهل بیت (ع):
رسول اکرم (ص):الولد سید سبع سنین
وعبد سبع سنین
و وزیر سبع سنین
اسلاید 4 :
مسائل عبادی
بی توجهی به نماز در نوجوانی
تأثیر جاذبه های عصر حاضر بر عبادت
بی توجهی به حجاب
بیدار کردن برای نماز صبح
بی علاقگی به مسجد
شرکت در مجالس عروسی آلوده به گناه
استفاده از اهرم فشار برای اصلاح
تربیت دینی
لزوم تربیت دینی
سن مناسب برای تربیت دینی
راه کارهای تثبیت آموزه های دینی
شیوه تداعی – معانی در تربیت دینی
روش القای غیر مستقیم در تربیت دینی
روش الگویی در تربیت دینی
بی توجّهی کودکان به آموزش های دینی
اسلاید 5 :
ویژگیهای سنین مختلف :
امام صادق (ع) می فرمود: طفل هفت سال بازی کند، هفت سال خواندن و نوشتن بیاموزد. هفت سال مقررات زندگی و حلال و حرام قانونی را یاد بگیرد.
اسلاید 6 :
تربیت دینی کودکان چه لزومی دارد؟
اگر کودک ما تربیت دینی یابد، برکاتش به خود او دیگران خواهد رسید
انسانی که با خدا است، هیچ گاه غریب و تنها نیست
برکت تربیت دینی کودک، به والدین نیز می رسد. کودک تربیت شده دینی، با والدین خود خوب رفتار می کند.
بهترین سن برای آموزش های دینی چه زمانی است؟
بهترین زمان برای این امر، دوران نونهالی است
اسلاید 7 :
اثر تربیت دینی در فرزندان:
ابوحمزه از علی بن حسین (ع) سؤال کرد: روزی که یوسف را برادرانش در چاه افکندند چند ساله بود؟ حضرت در جواب فرمود: نه ساله.
موقعی که یوسف را از چاه خارج کردند و به غلامی معامله نمودند، یکی از حضار به وضع کودک رقت کرد و از روی رأفت و مهربانی گفت: نسبت به این طفل غریب نیکی کنید. یوسف که این جمله را شنید با اطمینان خاطر و آرامش روان گفت: آن کس که با خداست گرفتار غربت و تنهایی نیست.
اسلاید 8 :
زمان تربیت دینی:
حضرت علی علیه السلام خطاب به فرزند بزرگوارش می فرماید:
و اَجمعتُ علیه من اَدَبِکَ .. وَ انتَ مُقبلُ العُمُر .. ذونیّه سَلیمه و نفسٍ صافیه.
و بر ادب آموختن تو همت گماشتم .، در حالی که کودک . و دارای نیتی سالم و نفسی پاک بودی.
در جای دیگری می فرماید:
فَبادرَتُکَ بِالاَدَبِ قَبلَ اَن یَقسُو قلبُکَ و یَشتغِلَ لُبک
من به تربیت تو پرداختم پیش از آن که دلت سخت، و فکرت مشغول شود.
قلب کودک، چونان زمین خالی است که هر بذری را در آن بریزید، رشد خواهد کرد:
قَلبُ الحَدَثِ کالارضِ الخالیه ما اُلقیَ فیها مِن شَیء قَبلَته
اسلاید 9 :
آثار عبادت در کودک:
عبادات تمرینی کودک، دعا و نیایش کودک در پیشگاه خداوند، اثر درخشانی در روان طفل می گذارد ممکن است کودک الفاظ و عبارات نماز را نفهمد، ولی معنی توجه به خدا، راز و نیاز با خدا، استمداد از خدا، عرض دعا و تمنا در پیشگاه خداوند را در عالم کودکی خود درک می کند، امیدوار بار می آید، دلش به خداوند و رحمت نامحدود او مطمئن می شود. در باطن خویش، تکیه گاهی برای خود حس می کند. آن حالت امیدواری و اطمینان و آن توجه به قدرت نامحدود الهی، بزرگ ترین سرمایه سعادت در تمام دوران زندگی او خواهد بود. در مواقع سخت، در پیشامدهای ناگوار، می تواند از آن نیروی نهانی استفاده کند. به آن متکی و مطمئن باشد و در جزر و مدّ حوادث، با خاطری آرام شخصیت خود را حفظ کند.
اسلاید 10 :
ویژگی های تربیت دینی در کودکی
مطلبی که در کودکی به انسان آموخته می شود، گویا بر روی سنگ حک می شود و تا پایان عمر در ذهن او خواهد ماند، معروف است که می گویند:
العِلمُ فی الصّغَر کَالنّقشِ فِی الحَجَر. آموختن در کودکی، به سان نقش بر روی سنگ است.
نخستین آموزش ها پس از تولد آغاز می شود. اذان و اقامه در گوش راست و چپ نوزاد، نخستین آموزه های دینی (توحید، نبوت، امامت و .) را به کودک القا می کند؛ البته این آموزش مستقیم نیست؛ اما در ضمیر ناخودآگاه او تأثیر خواهد داشت.
آموزش مستقیم ارزش های دینی را از 2 سالگی آغاز می کنیم؛ زیرا حسّ مذهبی در کودک از این سن آغاز می شود. در ابتدا و به مرور، صلوات بر محمد و آل محمد، لا اله الا الله، حبّ نبی صلی الله علیه و آله وسلم، حب اهل بیت علیهم السلم، تلاوت قرآن و خوبی و بدی، وضو، نماز، محرم و نامحرم و . را به کودک می آموزیم.
اسلاید 11 :
ارزش آموزش دینی نزد خدای متعال:
رسول اکرم (ص) می فرماید:
وقتی معلم به کودک نام خدا بیاموزد، خداوند، معلم و کودک و هم چنین پدر و مادر طفل را از عذاب مصون می دارد.
اسلاید 12 :
آیا استفاده از زمان و مکان خاص در تقویت روحیه دینی کودکان نقش دارد؟
ج: توجه به موقعیت زمانی و مکانی خاص در تقویت روحیه دینی و برای آموزش ارزش ها بسیار مهم است. توصیه می کنم برای القای آموزه های دینی، از بهترین زمان و مناسب ترین مکان ها استفاده کنید. بهترین زمان، زمان شادابی کودک است. هنگام خستگی، خواب آلودگی، و اضطراب کودک، ارزش های دینی را به او القا نکنید. القای ارزش ها در این موقعیت ها، نه تنها تثبیت نمی شود، بلکه ممکن است مقاومت روانی کودک را نیز در پی داشته باشد.
نشان های عدم آمادگی کودک را از آثار چهره، رفتار و بهانه گیری هایش می توان فهمید. باید از زمانی استفاده کرد که دل او آمادگی داشته باشد. امام علی (ع) می فرماید:
انّ لِلقُلوبِ شهوهً و اِقبالاً و ادبارا فأتوها مِن قَبل شهوتها و اِقبالها .
بدانید که دل ها، میل و روی کردن، و پشت کردنی دارند. آن ها را هنگام میل و روی کردنشان به کار گیرید.
اسلاید 13 :
زمان آموزش :
زمان شادابی کودک، وقتی است که به او هدیه ای می دهید؛ به مسافرت، پارک، دریا، جنگل، کوه، سینما و برای صرف غذا به رستوران می روید یا منزل، منزل جدید، خودرو و وسایل مورد علاقه او را می خرید. در این موقعیت ها کودک بسیار خوشحال است.
آموزش ارزش ها باید با موقعیت های گوناگون تناسب داشته باشد؛ برای مثال، زمان هدیه دادن، خرید خودرو یا منزل، حضور در رستوران و .، با آموزش شکر خداوند تناسب دارد. زمان حضور در کوه و جنگل و دریا، هنگام آموزش قدرت و عظمت خداوند است. زمان مسافرت، وقعیت خوبی برای دیدار از مکان های مقدس، زیارتگاه ها، مقبره بزرگان دینی و علمی، شاعران و اندیشه وران وارسته است که والدین می توانند با ذکر جمله هایی کوتاه، ارزش ها را به کودکان خود القا کنند.
اسلاید 14 :
موقعیت شناسی :
دلیل استفاده از موقعیت های زمانی و مکانی خوب، این است که کودک بهترین و شیرین ترین لحظات زندگی خود را می گذراند و اگر در آن هنگام، یکی از ارزشهای دینی را به اختصار به او القا کنیم، بدون کمترین مقاومت روانی خواهد پذیرفت.
مثال: فرزند شما در درس هایش موفق بوده است و اکنون که کارنامه قبولی خود را آورده، اورا باجایزه ای مناسب تشویق می کنید. لحظه ای که هدیه را به او می دهید، بهترین لحظات خود رامی گذراندو آمادگی دارد که ارزش احترام به پدر و مادر را به او گوشزد کنید.
اسلاید 15 :
برای تثبیت آموزه های دینی در کودکان، از چه راهکارهایی می توان استفاده کرد؟
ج: برخی والدین شکایت می کنند که تا فرزندانشان، کودک هستند، به مسائل دینی توجه دارند؛ اما وقتی سنشان بالاتر می رود، آموزه های دینی و عمل به آن ها در ایشان کمرنگ می شود. برای تثبیت آموزه های دینی در کودکان باید به این مسائل توجه شود:
تداوم والدین
تهیه امکانات
تمرین
حضور در محافل مذهبی
ارتباط با خانواده های مذهبی
الگودهی مناسب (برخورد دو گانه والدین با الگوها)
تشویق و تحسین
اسلاید 16 :
روش القای غیرمستقیم در تربیت دینی
مقصود از روش القای غیر مستقیم در تربیت دینی کودکان و نوجوانان چیست؟
ج: القای ارزش های دینی، تا حدود 6 سالگی، به طور مستقیم، ممکن است؛ زیرا کودکان تا این سن، مقاومت روانی فراوانی در مقابل آموزه های دینی ندارند؛ اما از این سن به بعد با توجه به افزایش مقاومت روانی آنان، باید از شیوه القای غیر مستقیم استفاده کرد.راهکارهای القای غیر مستقیم عبارتند از:
داستان: ارزش های دینی را می توان در قالب داستان (برای کودکان، قصه گویی یا قصه خوانی، و برای نوجوانان، هدیه کتاب های داستان) ارائه کرد. این درسی است که قرآن به ما می دهد. خدای متعال در قرآن کریم با داستان حضرت موسی و مرد صالح، درس تواضع و بردباری در برابر معلم؛ با داستان اصحاب لوط، درس عفت و پاکدامنی؛ با داستان آدم و حوا، آموزش دوری از شیطان،و با قصه حضرت مریم علیها السلام، آموزه پاکدامنی و توکل به خدا را به ما ارائه می کند.
اسلاید 17 :
آمزش حدیث به فرزندان:
روزی علی (ع) از فرزندان خود حضرت حسن(ع) و حسین (ع) در چند موضوع سؤالاتی کرد و هر یک از آنان با عباراتی کوتاه جوابهایی حکیمانه دادند.
سپس حضرت علی (ع) متوجه حارث اعور که در مجلس حاضر بود گردید و فرمود: این سخنان حکیمانه را به فرزندان خودتان بیاموزید، زیرا موجب تقویت عقل و مآل اندیشی و رأی صائب آنان می گردد.
اسلاید 18 :
روشهای آموزش :
2. شعر: استفاده از شعرهای ساده و دور از صناعات پیچیده ادبی می تواند راهکاری برای القای ارزش های دینی باشد. برای کودکان خردسال می توانید شعری را بگویید تا پس از حفظ، آن را زمزمه کند و ارزش ها به مرور برایش ملکه شود.
والدین، درس های بسیاری از قبیل اهمیت عبادت، سپاسگزاری به درگاه الهی، ساده زیستی، توکل به خدا، کمک به دیگران و . را می توانند در قالب شعر به کودکان بیاموزند.
اسلاید 19 :
آموزش نماز :
مثال: برای دختری که قرار است فردا وارد 9 سالگی شود و ایام عبادتش را آغاز کند، از چنین شعری استفاده می کنیم:
بوی بهار دارد چادر نماز مادر
در دست های او هست یک جانماز دیگر
ماه قشنگ امشب مهمان خانه ماست
یک آسمان ستاره در انتظار فرداست
من می کنم دوباره رخت سفید بر تن
چون تا طلوع خورشید 9 ساله می شوم من
شاعر در این شعر، از اصل تداعی – معانی استفاده وچادر نماز مادر را با بهار و ماه قشنگ و آسمان پرستاره همراه کرده است که کودک به طور طبیعی آن ها را دوست دارد.
اسلاید 20 :
آموزش نماز :
مثال دیگر، درس نماز و تسبیح الهی:
خورشید زیبا دوباره سرزد
پرنده شب دوباره پرزد
خروس خانه ترانه سر داد
وقت سحر را به من خبر داد
آمدم بیرون در هوای باز
وضو گرفتم برای نماز
دیدم نشسته گنجشکی زیبا
بر روی شاخه، آرام و تنها
جیک و جیک می کرد در آن صبح زود
گویی که او هم فکر خدا بود.
