بخشی از مقاله
.1 مقدمه
معابر پیاده یا پیاده راه ها، معابری با بالاترین حد نقش اجتماعی هستند که تسلط کامل با عابر پیاده بوده و تنها از وسایل نقلیـه موتوری به منظور سرویس دهی به زندگی جاری در معبر استفاده می شود. این معابر می توانند به صورت کوچه، بازار، بازارچه، مسیری در میدان، پارک یا فضای یک مجتمع شکل بگیرند. پیاده راه ها با از میان بردن ترافیک عبـوری سـواره در بخشـی از شهر ایجاد می شوند، و به دلایل معمارانه، تاریخی یا تجاری شکل می گیرند. پیاده راه هـا، محـل حضـور همـه شـهروندان و مشارکت آنان در زندگی جمعی شان می باشد. این فضاها در مقیاس همه شهر عمل کـرده و پـذیرای گـروه هـای مختلفـی از شهروندان می باشد. پیاده راه ها علاوه بر نقش ارتباطی و دسترسی، مکانی امن و راحت برای تماس اجتماعی، گردش و تماشا و ... فراهم می آورد. در پیاده راه ها، آزادی عمل انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است .[1] حرکت پیاده طبیعی ترین، قدیمی ترین و ضروری ترین شکل جابجایی انسان در محیط اسـت. پیـاده روی دارای اهمیت اساسی در ادراک هویت فضایی، احساس تعلق به محیط و دریافت کیفیت های محیطی است .[2] امروزه فضاهای پیـاده یکی از مهمترین فضاهای شهری و عرصه های عمومی در شهرها هستند، بطوری که جاکوبز1 پیاده روهـا را بـه عنـوان فضـای عمومی و اصلی شهر و نیز حیاتی ترین عنصر آن برمی شمارد.[3] چهره شهر بیشتر از طریق قدم زدن در فضای شهری احساس میشود، احداث پیاده راه از جمله راه هایی است که می تواند در تجدید حیات مدنی شهر مؤثر باشد. زمانی که مقیاس شهر بـرای سواره ساخته می شود پیاده در فضای شهر احساس گم گشتگی، نا امنی و بی هویتی می کند.[4] ادراک محیط بسـته بـه شـیوه جابجایی انسان تغییر می کند، پیاده روی بیشترین نزدیکی را به محیط وارد و اجازه می دهـد فرآینـد تفسـیر و بـه خـاطر آوردن منسجم تر باشد .[3] هنگامی که می بینیم یک شهر قدیمی با موفقیت کار می کند، باید بدانیم که پشت بی نظمی ظـاهری آن، نظم باشکوهی به منظور ایجاد امنیت در خیابان ها و آزادی در شهر حاکم است. جوهره چنین نظم پیچیده ای، پیچیـدگی کـاربرد پیاده رو ها با سلسله ای از چشم اندازهاست که همواره وجود دارند. اگرچـه امـروز میـزان سـفرهای پیـاده در جوامـع مختلـف و برحسب توسعه یافتگی هر یک از آنها متفاوت است، اما این حقیقت که پیاده روی برترین شکل ایجاد تعامـل انسـان بـا محـیط شهری است مورد پذیرش همگان است. طبق آمار ارائه شده، در شهرهای بزرگ ایران حدود 50 درصد و در شـهرهای متوسـط و کوچک حدود 75 درصد سفرها پیاده انجام می شود.[5] بر همین اساس امروزه، ضرورت رویکرد مجدد به حرکت پیاده به عنـوان سالم ترین، اقتصادی ترین و پویاترین روش جابجایی و حمل و نقل شهری مورد توجه جدی کارشناسان و مدیران امـور شـهری قرار گرفته، آنچنان که بسیاری از مسئولان شهرها عابرمداری را سـرلوحه برنامـه هـای کـاری خـود قـرار داده و همـایش هـا و گردهمایی های گوناگونی در سطح جهان به منظور تبیین اهمیت این موضـوع و تبـادل نظـر در ایـن زمینـه برگـزار مـی شـود. اطلاعات موجود در زمینه پیاده روها اندک است و جامعه شهری امروزی نیازمند مطالعات و پژوهش هایی است که سبک زنـدگی پیاده در شهر را مورد تحلیل و بررسی موشکافانه و جامع قرار دهد. در این مقاله، تاثیر محور پیاده خیابان حافظیه شیراز بر هویـت بخشی شهر مورد مطالعه قرار می گیرد.
.2 پیشینه تحقیق و بحث
1. Jacobs
2-1محدوده پیاده
محدوده های پیاده قسمتی از فضاهای شهری هستند که به دلایل ویژه عمدتأ به دلیل دارا بودن برخی ظرفیت های خاص، در تمام یا بخشی از ساعات شبانه روز کاملأ بر روی حرکت سواره بسته شده و به طور کامل به حرکت عابران پیاده اختصاص می یابد.[6] امروزه پیاده راه هاو قلمروهای پیاده نه تنها جز مهمترین فضاهای عمومی شهری محسوب می شوند، بلکه اساسأ به منظور تداوم حیات شهری ضروری می باشند. به همین دلیل محدوده ها و مسیرهای پیاده به عنوان عناصری خاطره انگیز و هویت بخش در شهرهای امروزی شناخته می شوند، چنانچه برامیلا می گوید" قبلأ شهرها هویت شهری خود را در بناهای بلند، گنبدها و تک بناها می یافتند، اما امروزه آن ها خود را به واسطه خیابان های پیاده شان می شناسانند.[7]
معابر پیاده می توانند به صورت کوچه، بازار، بازارچه، مسیری در میدان، پارک یا فضای یک مجتمع شکل بگیرند. پیاده راه ها با از میان بردن ترافیک عبوری سواره در بخشی از شهر ایجاد می شوند، پیاده راه ها با از میان بردن ترافیک عبوری سواره در بخشی از شهر ایجاد می شوند، و به دلایل معمارانه، تاریخی یا تجاری شکل می گیرندپیاده راه ها، محل حضور همه شهروندان و مشارکت آنان در زندگی جمعی شان می باشد. این فضاها در مقیاس همه شهر عمل کرده و پذیرای گروه های مختلفی از شهروندان می باشد. پیاده راه ها علاوه بر نقش ارتباطی و دسترسی، مکانی امن و راحت برای تماس اجتماعی، گردش و تماشا و
... فراهم می آورد. در پیاده راه ها، آزادی عمل انسان پیاده برای توقف، مکث، تغییر جهت و تماس مستقیم با دیگران بسیار زیاد است .از این رو شهروندان به تدریج به حضور در شهر و انجام فعالیت های مدنی عادت کرده و زمان بیشتری را در فضاهای شهری می گذرانند و این به نوبه خود به بهبود و ارتقاء فرهنگ و عادات شهرنشینی؛ از جمله رعایت حقوق دیگران و احساس مسئولیت در برابر جامعه کمک می کند که به خصوص برای جوانان و کودکان می تواند نمونه زنده آموزشی محسوب شود "سرزندگی" از ویژگی های اساسی و اصلی پیاده راه هاست، از این رو می بایست در پیاده راه ها همواره زندگی اجتماعی در جریان باشد. این فضا همچنین می بایستی بتواند جاذب طیف وسیعی از شهروندان بوده و خود را همواره با رویداد های درون خود هماهنگ سازد. لذا "انعطاف" نیز از ویژگی های مهم در پیاده راه هاست و در نهایت آنچه که متضمن حضور همه شهروندان و زندگی دایمی در پیاده راه هاست "ایمنی "این فضا می باشد .[1]
نمودار شماره 1: نمودار شاخصه های فضاهای شهری پیاده مدار
2-2هویت
شاید اولین مرحله از شناخت هر مفهوم، به ویژه مفهوم پیچیده ای مانندهویّت، تحقیق در معنی آن از دیدگاه واژه شناختی یا بهاصطلاح فقه اللغه باشد. بدین منظور در این قسمت از بحث، معانی و تعاریف واژه شناختیهویّت در واژه نامه های فارسی و لاتین مطرح می گردد .هویّت" عبارتست از تشخص و همین معنی میان حکیمان ومتکلمان مشهور است،هویّت گاه بر وجود خارجی اطلاق می گردد،هویّت گاه بر ماهیت با تشخص اطلاق می گردد که عبارتست از حقیقت جزئیه. اصطلاح صوفیه ویّت مرتبه ذات حجت را گویند و مرتبه احدیت و لاهوت اشارت است از آن. در انسان کامل گویدهویّت حق تعالی عین او است که ممکن نیست ظهور آنهویّت. از لفظ هو گرفته شده که اشاره به غایب است و آن درباره خدای تعالی اشاره است به کنه ذات او به اعتبار اسماء و صفات او با اشعا به غیبوبت آن 8].هویّت[ به معنای احساستعلّق و این همانی با محیط و معیارهایی چون احساسامنیّت، خاطره انگیزی، حستعلّق و وابستگی نیز تعریف شده استهویّت. کالبدی از نظر مفهومی با اصطلاحات «شخصیت» و«حس مکان» مترادف است [9].
