بخشی از مقاله
استان زنجان از توانمندي هاي بالايي در زمينه توسعه صنعت جهانگردي و جلب گردشگر برخوردار است از جمله شهرهاي گردشگري اين استان شهر صائين قلعه مي باشد.
شهر صائين قلعه در25 كيلومتري سمت غربي شهر ابهر قرار گرفته واز مناطق آباد و پرجمعيت آن شهرستان محسوب مي گردد وداراي ارزش تاريخي ، مذهبي ، فرهنگي مي باشد و آرامگاه امام زاده يعقوب (ع)،امامزاده قاسم و سارا،امامزاده يحيي (ع) در اين شهر قرار دارد ولي متاسفانه با عنايت به شكل بالا به علت عدم اطلاع رساني اكثر گردشگران فقط امام زاده يعقوب (ع) را مي شناسند و از آنجا ديدن كرده و براي زيارت مي روند د رحالي كه مسير اين امامزاده ها تقريبا يكي مي باشد .
جغرافيايي منطقه
اين امام زاده در شهر صائين قلعه در قلب خانه هاي مسكوني ودر كنار مسجد جامع شهر قرار گرفته است.
ويژگي هاي معماري
بقعه امام زاده يحيي از دو بخش تشكيل يافته ، بخش نخست ، عنوان ايوان داشته و ابعادي معادل 15/3 متر عرض و 4 متر عمق دارد، فضاي اصلي بقعه از نماي داخلي كثيرالاضلاع و از نماي خاجي بشكل مربع است و اضلاع آن 9 متر اندازه گيري مي شود. كل بنا از آجرهاي به ابعاد 5/21*21 سانتيمتر ساخته شده و ورودي آن مشرف به هشتي است كه سقف آن مسطح و با استفاده از تير و تخته پوشانيده شده است. برفراز اين شبستان گنبدي با واسطه چهار گوشواره بر پلان مربع استوار گشته كه اين گنبد از نوع دو پوششي مي باشد. در اين بنا ديوارها نقش حايل را دارند.
اين بنا از نظر عناصر تزئيناتي ضعيف و كل آرايش ، منحصر به رديف كاشي در پاطاق گنبد است. در وسط اين شبستان قبر امام زاده قرارگرفته و بر روي آن يك واحد ضريح چوبي نصب شده است.
تاريخچه امامزاده يحيي
در قلب قسمت مسكوني شهر بقعه موسوم به امام زده يحيي (ع) قرار گرفته است. محققين شرح الانساب هويت صاحب بقعه را به امام موسي كاظم (ع) رسانيده وي را از اولاد و احفاد آن حضرت دانسته اند.
مطالعه در دو عنصر از اين بنا بحث تاريخ گذاري در آن را ساده خواهند نمود. عنصر نخست عنايت به تحول معماري در تبديل ديوارهاي باربر به تويزه هاي حمال است كه از مشخصات معماري دوران ايلخاني است ، عنصر دوم مطالعه در كتيبه ضريحي است كه مورخ به سال 758 هجري قمري مي باشد. بنابراين به نظر مي رسد كه انتساب اين بنا به قرن هشتم هجري قمري از منطق علمي تري برخودار است. به هر تقدير اين بنا در ذيل شماره 980 فهرست آثار ملي به ثبت رسيده و تشريفات حفاظتي بر آن مترتب است.
داخل بقعه و ضريح آن
اين آرامگاه در زمانهاي قديم محل تجمع مردم شهر صائين قلعه در ماه محرم براي برگزاري مراسم عزاداري از جمله تعزيه ، هيئت عزاداران در آنجا برگزار مي گرديد.و بعد از مراسم مردم براي زيارت امام زاده رفته و اهل قبور را زيارت مي كردند.
كتيبه چوبي
جالبترين حال فرهنگي اين بقعه همانا ضريح چوبي بسيار زيباي آن است كه در منتهي اليه اين ضريح كتبيه زيبايي به خط ثلث خفي شوره مباركه (يس) نوشته شده و سپس نقوش و طرح هاي اسليمي و گياهي در سطوح ضريح حكاكي گرديده است و بنابر كتيبه موجود از ساختمانهاي شهر را لاهيجان است كه در متن كتيبه لاهيجان قيد شده است.
كتيبه ديگري در ضلع شمالي ضريح با جمله " اين صندوق مرقد منور و معطر و مطهر حضرت غفران بنا فردوس .....امام زاده يحيي عليه و علي آبائه الاكرام......آغاز گرديده و تاريخ آن 758 هجري قمري قيد شده است و هنري ترين اشياء اين بقعه مي باشد.به نظر ميرسد كه اين ضريح اكنون 6 سال است توسط اداره اوقاف و ميراث فرهنگي برداشته شده و ضريح قبلي امام زاده يعقوب را جايگزين آن كرده اند.
تپه باستاني داخل محوطه امامزاده
تپه تاريخي صائين قلعه به هزاره اول پيش از ميلاد تعلق دارد با وسعت 40*60 و ارتفاع 4 متر در داخل محوطه امام زاده يحيي (ع) قرار گرفته است. گمانه هاي موجود حاكي از اين است كه وسعت اين تپه تاريخي بيش تراز تپه امروزي بوده است
قبرهاي موجود در محوطه از زيست در اين تپه و در سه دوره مشخص در اين تپه حكايت دارد آثار كشف شده از اين تپه در استقرار انسانها در هزاره اول قبل از ميلاد ، قرن 8 هجري قمري و آثار مربو به دورهايي جديد تر اسلامي گواهي مي دهند.
قبرهاي اسلامي متاخر :آرامگاه كساني است كه به جهت قداست امام زاده در محوطه آن دفن شده اند و تقريبا تمام سطح تپه را پوشانيده اند.
قبرهاي اطراف امامزاده
قبرهاي اسلامي متاخر :
آرامگاه كساني است كه به جهت قداست امام زاده يحيي در محوطه آن دفن شده اند و تقربيا تمام سطح تپه را پوشانيده اند
امتيازات مجموعه از نظر گردشگري:
امامزاده يحيي (ع) داراي ارزش تاريخي مذهبي و فرهنگي مي باشد و با توجه به اينكه در شهر صائين قلعه به غير از امام زاده يحيي امام زاده سارا و قاسم (ع) و امام زاده يعقوب (ع) نيز وجود دارد و در چند سال اخير در استان زنجان بيشترين گردشگر را امام زاده يعقوب به خود اختصاص داده است مي توان با اطلاع رساني درست به گردشگران امام زاده يحيي (ع) نيز همانند امام زاده يعقوب (ع) گردشگران را به خود جذب نمايد.
اقدامات صورت گرفته :
1- بازسازي
2- جلوگيري از انجام حفاري غير مجاز
3- كلاف كشي بنا در تسمه كشي گنبد
4- دوخت و دوز موضعي ايستائي بقعه
امام زاده يحيي (ع) قبل از بازسازي
روش پژوهش :
1- مشاهده
2- مصاحبه اي
3- كتابخانه
اقدامات ضروري
1- معرفي در رسانه هاي گروهي
2- ايجاد راه ارتباطي مناسب
3- محافظت فيزيكي از محوطه
4- انجام مطالعات تحقيق علمي
5- ايجاد تاسيسات و امكانات رفاهي
6- تهيه بروشورهاي مربوطه
7- تعيين مسيرهاي بازديد از محوطه
8- نصب تابلو هاي راهنما و توضيحات مربوطه
9- احداث نشيمنگاه و سايبان مناسب
امتيازات مجموعه از نظر گردشگري
1- امامزاده يحيي (ع) داراي ارزش تاريخي ، مذهبي و فرهنگي مي باشد..
