بخشی از مقاله
چکیده
امروزه گردشگری به عنوان یکی از مهمترین صنایع توسعه پایدار، فرصت های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی برای شهرها بوجود می آورد.برقراری ارتباط مستقیم میان هسته های تاریخی و عرصه های طبیعی علاوه بررشد و پیوستگی آن دو و حفظ حیات هسته قدیمی موجب می گردد تا هردو مجموعه طبیعی و تاریخی فعال تر شده و بقاء بیشتری
درطول زمان داشته باشند .دراین میان سواحل جنوبی دریای خزر با بهره گیری ازعناصر بارز طبیعی عرصه عمومی را به بهترین وجه ممکن به روی شهروندان و گردشگران به نمایش گذارده است مصداقی ازاین بهره گیری دژ کهن قلعه
رودخان می باشد که با ارایه نوع خاصی ازمعماری همچنان به عنوان یکی ازپایدارترین بومهای زیستی درحال حیات
مطرح است. با توجه به اینکه ایجاد چنین قلعه ای موجبات شگفتی و حیرت از نظر معماری ، مکان گزینی ،سوق الجیشی ، مصالح مورد استفاده و.. می باشد می تواند در شرایط جدید و امروزی به عنوان یک مکان توریستی و تفریحی و اشتغال زا جهت استفاده و برنامه ریزی اکوتوریستی مورد استفاده قرار گرفته تا دژ باقی مانده که نشانی از تلاش و هوش نیاکان این خطه می باشد ، به یادگار باقی بماند .هر چند طبیعیت مرطوب و رویش درختان جنگلی ، تخریب سودجویان و عتیقه یابها ،درباره این قلعه مورد بی مهری قرار گرفته است ولی جاذبه آب و هوایی و اکوتوریستی این قلعه می تواند بازدید کننگان بسیاری را از ایران و جهان در تمامی فصول پذیرا باشد . که این مقاله
کوشش در شناخت پارامترهای اکوتوریستی این قلعه و معرفی آن به علاقه مندان اکو توریست دارد.
واژگان کلیدی: گردشگری، گردشگری تاریخی، اکوتوریست، پیامدهای زیست محیطی، قلعه رودخان
1 نویسنده مسئول: Email:hediye.motamedi@yahoo.com 13931306310
اولین همایش ملی گردشگری، سرمایههای ملی، چشم انداز آینده
01 بهمن ماه 0931 اصفهان
مسئله تحقیق
این مسئله در جهان امروز تقریباً مسلم شده است که در بین بخش های مختلف اقتصاد (کشاورزی، صنعت و
خدمات)، بخش خدمات بیشترین در آمد را برای کشورها به ارمغان می آورد. بنابراین گردشگری یکی از راه های افزایش درآمد و ارتقای سطح زندگی مردم ساکن در یک کشور به ویژه ساکنان بومی آن منطقه گردشگری است.
بسیاری از کشورهای دنیا از جمله یونان، ترکیه و ایتالیا بخش اعظمی از درآمد خود را از این صنعت به دست می
آورند. سرزمین کهن ایران با سابقه ی تاریخی – فرهنگی دیرینه ی خود در شهر ها و استان های مختلف و حتی
روستاهای کوچک دارای جاذبه های گردشگری بسیاری است که می توانند؛ حجم عظیمی از گردشگران داخلی و
حتی خارجی را به خود جلب کنند. استان گیلان یکی از استان های شمالی و سرسبز کشور می باشد که هم به لحاظ طبیعی به واسطه ی آب و هوای کوهستانی البرز و رطوبت دریای خزر و سرسبزی حاصل از آن ها و هم به لحاظ تاریخی و فرهنگی دارای قابلیت بالا در جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی می باشد. افزایش درآمد ناشی از
گردشگری می تواند مزایای بسیار بالایی در دراز مدت برای استان و در مقیاس وسیع سراسر کشور داشته باشد.
افزایش درآمد مردم یک کشور و بهبود پارامترهای اصلی توسعه یافتگی ( امید به زندگی، سطح سواد، کاهش مرگ و
میر ) رابطه ی مستقیمی با میزان توسعه یافتگی یک کشور، در نتیجه ارتقاء سطح آن در عرصه ی جهانی خواهد داشت. در زمینه ی گردشگری در ایران و جهان مطالعات گسترده ای صورت گرفته؛ البته این مطالعات در ایران با توجه به پتانسیل بالای گردشگری کشور، باید در سطح وسیع تری انجام گیرد. افتخاری، مهدوی، پورطاهری (0931) به بررسی پایداری گردشگری در روستاهای تاریخی – فرهنگی ایران پرداخته اند و به این نتیجه دست یافتند که
حداکثر امتیاز پایداری برابر با 180.0 متعلق به روستای ماسوله که با سابقه ترین روستا به لحاظ گردشگری است؛ می
باشد و روستای ابیانه به دلیل سالخورده بودن جمعیت و مهاجرت جوانان و کمبود امکانات و خدمات گردشگری و تعداد کم گردشگر ورودی نسبت به سایر روستاها از پایداری ضعیفی برخوردار می باشد. فرج زاده و احمد آبادی (09.. ) با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری TCI به بررسی اقلیم گردشگری کشور پرداختند و به این نتیجه رسیدند که مناطق اقلیم گردشگری زمستانه شامل استان های هرمزگان، خوزستان و بوشهر می باشد و مناطق اقلیم گردشگری تابستانه شامل ایستگاه های تبریز، ارومیه، زنجان و اردبیل و به طور کل در عرض های جغرافیایی بالاتر و
مناطق مرتفع تر هستند. ایستگاه های شیراز، کرمان، بیرجند، اصفهان، زاهدان، یزد، گرگان، قراخیل، شهرکرد، اراک،
سنندج، مهرآباد، قزوین، کرمانشاه، یاسوج، مشهد، تجریش و خرم آباد، دارای شرایط اقلیم گردشگری بهاره – پاییزه
می باشند. میرزائی (09..) دربررسی ظرفیت گردشگری تاریخی و اکوتوریستی استان ایلام، استان ایلام را به عنوان
استان مبدأ در کریدور گردشگری کشور معرفی می کند. زیرا طبیعت بکر و آداب و رسوم عشایری می تواند برای گردشگران داخلی و خارجی بسیار جذاب باشد. علیزاده((09.0 در بررسی اثرات حضور گردشگران بر محیط زیست
در بخش طرقبه مشهد، نشان داد که روند کنونی بهره برداری از طبیعت علی رغم برخی تمهیدات و فعالیت های
محدود کننده، فراتر از ظرفیت تحمل بوده و بیم آسیب های جدی و نابودی توان های طبیعی و البته اقتصادی می
رود.استعلاجی و خوش نیت (0930) به مطالعه ی توانمندی های گردشگری شهر ری پرداختند و اعلام داشتند که ارتباط معنا داری بین متغیرهای جاذبه گردشگری و شناخت این گونه جاذبه ها با شرایط توسعه کالبدی – اجتماعی و اقتصادی ناحیه مورد مطالعه مشاهده می شود. به طوریکه ضعف های موجود در راستای توسعه گردشگری در این
اولین همایش ملی گردشگری، سرمایههای ملی، چشم انداز آینده
01 بهمن ماه 0931 اصفهان
شهر متأثر از عدم شناخت آثار فوق و در نتیجه عدم برنامه ریزی صحیح و اصولی در این خصوص است.قرخلو،
لسبوئی و شرف دینی(..(09 با بررسی اثرات زیست محیطی گردشگری بر سواحل شهر رامسر بیان داشتند که علی
رغم فواید اقتصادی توسعه ی گردشگری در شهرستان رامسر، توسعه ی این صنعت اثرات منفی را نیز بر روی این
منطقه داشته است که بی توجهی به آن پتانسیل گردشگری این شهرستان را با محدودیت و مشکل جدی مواجه خواهد کرد.فاضل نیا، کیانی و افشار((1100 به بررسی تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی خانه های دوم در روستای توریستی باراس در تنکابن پرداخته و مجموعه ای از پیامدهای مثبت مانند افزایش فرصت های شغلی، درآمد و فروش محصولات محلی، بازسازی خانه های قدیمی و بهبود معابر و خیابان ها و پیامدهای منفی مانند افزایش قیمت زمین و
خانه، تبدیل زمین های کشاورزی به غیر کشاورزی، افزایش مالکیت غیر بومی و نابودی چشم اندازهای روستایی را
در مطالعات خود نشان دادند.وارثی، تقوایی و شاهی وندی(( 1100 با بررسی وضعیت زیرساخت های گردشگری به ویژه هتل های شهر اصفهان، هتل ها و مراکز اقامتی این شهر را دارای محدودیت هایی دانستند که از جمله ی آن ها کم بودن هتل های لوکس در این شهر است؛ به طوریکه همین تعداد محدود هتل های لوکس نیز از دارای مشکلاتی
هستند. حل این مشکلات می تواند آینده ی گردشگری این شهر را تغییر دهد.نیکولا و سابیناٍ((1109 گردشگری را
یکی از مهم ترین ارکانی دانستند که می تواند به عنوان راه حلی برای تحریک رشد اقتصادی در شرایط بحران
اقتصادی جهانی توسط کشورها به کار گرفته شود و تأکیید کردند که باید این صنعت توسط دولت ها حمایت شود. شی و کونگَ((1101 به بررسی اثرات زیست محیطی صنعت گردشگری پرداختند و به این نتیجه رسیدند که این صنعت به ویژه در زمینه هایی حمل ونقل آلودگی بیشتری را نسبت به سایر بخش های خدمات ایجاد می کند و خرده فروشی و عمده فروشی نیز در این شهر به مقادیر بالایی از انرژی برق نیازمند است. هدف از این پژوهش معرفی این
قلعه از دیدگاه اکو جغرافیایی و معرفی یکی از جاذبه های فرهنگی و تاریخی استان گیلان به نام قلعه رود خان در
ناحیه فومن می باشد. این قلعه علاوه بر جاذبه های گردشگری فرهنگی، به واسطه ی قرار گیری در اقلیم مرطوب و
سبز گیلان می تواند جاذبه های اکوتوریستی نیز داشته باشد و در نتیجه گردشگران طبیعت را نیز به این منطقه جذب نماید.
مواد و روش ها
روش تحقیق در این پژوهش اسنادی – میدانی و توصیفی می باشد. با استفاده از مطالعات میدانی و حضور در محل و
همچنین با بهره گیری از نرم افزار ARC GIS9.3، نقشه ی ارتفاعی، آبراهه و زمین شناسی منطقه رقومی شد واز
طریق نرم افزار ENVI4.2 تصویر ماهواره ای لندست ETM منطقه از شمال ایران تفکیک شده و به جمع آوری
اطلاعات درباره ی این منطقه گردشگری پرداخته شد.
2Nicola & Sabina 3 Hsieh&Kung
اولین همایش ملی گردشگری، سرمایههای ملی، چشم انداز آینده
01 بهمن ماه 0931 اصفهان
موقعیت جغرافیایی منطقه
بنای تاریخی قلعه فومن بر روی ارتفاعات شهرستان فومن در موقعیت جغرافیایی 93 درجه و 19 دقیقه طول شرقی و
93 درجه و 3 دقیقه عرض شمالی قرارگرفته است. قدمت این بنا را مربوط به دوره ی سلجوقیان می دانند. این بنا علاوه بر جذابیت فرهنگی و تاریخی که برای گردشگران دارد به واسطه ی قرار گیری در ارتفاعات و بهره گیری از
اقلیم مرطوب منطقه دارای جاذبه های اکوتوریستی بسیار زیادی است که می تواند گردشگران زیادی را به خود جلب
کند؛ اما متأسفانه به جای برنامه ریزی برای افزایش امکانات و خدمات گردشگری در این منطقه و ارتقای صنعت
توریسم در آن در سال های اخیر اقدام به قطع درختان این منطقه شده که می تواند نتایج فاجعه باری را برای آینده
گردشگری منطقه داشته باشد.
شکل -1موقعیت قلعه رودخان در شهر فومن(مأخذ نویسندگان).
اولین همایش ملی گردشگری، سرمایههای ملی، چشم انداز آینده
01 بهمن ماه 0931 اصفهان
شکل -2تصویر ماهواره ای شهرستان فومن(مأخذ نویسندگان).
شکل -3 راهنمای گردشگری قلعه رودخان( مأخذ نویسندگان
