بخشی از مقاله
عوامل تهدید کننده نیروی کار در محیط کار
حادثه ناشی از کار:
در کتب لغت معمولا حادثه به معنای رویداد ، واقعه و یا پیش آمد نوشته شده و بیشتر منظور عمل و یا اتفاق ناخوشایند و خارج از نظم می باشد که ممکن است خسارت مالی و یا جانی در بر داشته باشد . بنا بر عقیده برخی ، حادثه اتفاقی است پیش بینی نشده و ناگهانی که بدون مداخله خود شخص ، بر اثر یک نیروی خارجی بوجود می آید و یا به عبارت دیگر آنچه انسان را ناخواسته از مسیر زندگی طبیعی منحرف سازد و برای او ایجاد ناراحتی جسمی و روانی و یا خسارت مالی نماید ، حادثه نامیده می شود .
اهمیت حوادث ناشی از کار:
همه ساله در جهان دهها میلیون کارگر ، قربانی حوادث می شوند که منجر به کشته شدن و یا از کار افتادگی تعداد کثیری از آنها می گردد . بر طبق آمار منتشر شده در کشورهای پیشرفته صنعتی ، سالانه از هر ده نفر کارگر یکی دچار سانحه می شود و در نتیجه اینگونه سوانح ، پنج در صد روزهای کار می به هدر می رود . از این رو حوادث ناشی از کار از سویی سبب ناراحتی فرد کارگر و یا افراد خانواده اش می شود و از سوی دیگر سبب از بین رفتن سرمایه و تزلزل بنیان اقتصادی جامعه می گردد . لذا اینگونه حوادث از دیدگاههای زیر دارای اهمیت شایان توجهی می باشند.
1- از نظر انسانی 2- از نظر اجتماعی 3- از نظر اقتصادی
از نظر انسانی :
هر گونه حوادث ناشی ازکار ، ( ولو جرئی) ، سبب درد و ناراحتی شخص کارگر و افراد خانواده اش می شود و در صورتی که حادثه شدید باشد و منجر به مرگ یا از کار افتادگی دائمی می شود این مساله اهمیت بیشتری پیدا می کند .
از نظر اجتماعی :
از آنجا که پیشرفت و ترقی هر اجتماعی بستگی به نیروی کار افراد جامعه دارد لذا محصول کار هر کارگر نه تنها مایه امرار معاش زندگی خود و خانواده اوست ، بلکه سرمایه و پشتوانه اقتصاد یک جامعه نیز می باشد .
از نظر اقتصادی :
حوادث به هر صورت و درجه ای که باشد ، برای کارگر ،کارفرما و جامعه زیانهای اقتصادی در بر دارد . این زیانها به صورت مستقیم و غیر مستقیم می باشد تخت عنوان زیانهای مستقیم می توان از خسارات ناشی از وقفه کار به عات حادثه ، هزینه های درمانی ، سر انجام خسارات پرداختی در مورد از کار افتادگی موقت ، دایم و یا فوت بحث کرد .
بطور کلی در محیط کار عوامل مختلفی وجود دارد که هر کدام به نوبه خود می تواند برای کارگران و افراد ایجاد خطرات و زیانهائی بنمائید .
الف) عوامل شیمیایی محیط کار CHEMICAL AGENTS
ب) عوامل فیزیکی محیط کار AGENTS PHYSICAL
ج) عوامل بیولوژیکی محیط کار AGENTS BIOLOGICAL
علاوه بر عوامل فوق عامل دیگری که در محیط کار وجود دارد عامل مکانیکی است . این عامل شامل انواع و اقسام ماشینهای مختلفی است که انسان با پیشرفت صنعت آنها را به کار گرفته و برای افزایش تولید از آنها استفاده می نمایند . استفاده از ماشین سالهاست که سطح تولید را بالا برده و نسبت به افزابش جمعیت و تولیدات ماشینی و صنعتی کشورها را نیز روبه توسعه گذاشته است . در حفاظت صنعتی در مورد چگونگی استفاده و کاربرد ماشین آلات صنعتی به نحوی که سلامت کارگران و افراد تامین گردد ، بحث مفصل اختصاصی داده شده است .
در علم ارگونومی یا مهندسی انسانی نیز چگونگی تطبیق کار ماشین با انسان و یا چگونگی تطبیق انسان یا ماشین مورد مطالعه قرار می گیرد . به زبان دیگر استفاده از ماشین ، راحت ، سریع و مطمئن بوده و باید از وسایل استحفاظی خاصی برخوردار باشد و در صورتیکه کارگر نداشته و یا به طور اشتباه از ماشین استفاده کند بطور خودکار از کار بازمی ایستد .
عوامل فیزیکی زیان آور محیط کار :
عوامل و شرایط فیزیکی محیط کار ، عبارت از مجموعه عوامل و شرایط قابل درک به وسیله حواس پنجگانه است که جزئی از محیط فیزیکی کار را تشکیل می دهند . علاوه برجا و مکان و وسایل و ابزار کار مورد نیاز کارکنان ،عوامل نظیر روشنائی ، گرما ، سرما ، رطوبت ، صدا ، ارتعاش و غیره بطور مستقیم و یا غیر مستقیم در بازدهی کار موثر می باشند .
1 – جا و مکان ، وسایل و تجهیزات :
محیط کار در مساله حفاظت ، عامل روانی مهمی است . استقرار کارکنان در مکان و فضای مناسب و دسترسی آنان به لوازم مورد نیاز یکی از ضروریات محیط کار است . تنگی و کوچکی فضای محیط کار و فشردگی افراد در یک محل کوچک ، علاوه بر آنکه شوق و علاقه و روحیه کارگران را از بین میان می برد ، آنها را معذب می کند و در بسیاری از موارد ممکن است سوانح ناگواری در محیط بوجود آورد .
2- روشنائی:
روشنائی به عنوان یک عامل حفاظتی در محیط ، دارای اهمیت بسزایی می باشد نور نه تنها برای دیدن اشیاء و استفاده از آنها و انجام کارها ضروری است بلکه عاملی مهم برای ایجاد یک محیط کار مطبوع و دلپذیر است میزان روشنائی در بازدهی کار افراد بسیار موثر است . از تحقیقات متعددی که به عمل آمده چنین نتیجه گرفته شده است ، که اگر روشنائی با نوع کاری که باید انجام گیرد ، متناسب و کافی باشد ، بر کارآیی افراد می افزاید و به ظن قوی بطور مستقیم به تقلیل حوادث مکم می کند .
در صورتی که حوادث ناشی از خستگی باشند ، روشنائی متناسب به منزله تدبیری برای پیشگیری از حوادث است . در محیط کار ، دشواریهایی که از نظر دید بروز می کند ، باید با توجه به ماهیت و نوع کار و دقت مورد نیاز میزان نور به حدی تعبیه شود که کارکنان بتوانند کارهای خود را به راحتی انجام دهند .
نورکافی و مناسب در محیط کار دارای محاسن زیر است :
1- جلوگیری از احساس خستگی کارکنان
2- کاهش اشتباهات
3- کاهش تعداد حوادث و سوانح در محیط های کارگاهی
4- بهبود روحیه کارکنان
5- بهبود کیفیت کار و افزایش بازدهی
3- آثار تهویه در محیط کار :
منظور از تهویه در ادارات و محیط های کار ، عبارت است از کنترل کیفی هوای داخل اینگونه محلها ، از نظر درجه حرارت ، میزان رطوبت ، جریان هوا و احیاناً تصفیه مواد مضده موجود در هوا : هدف از تهویه در محیط کار آن است که افراد از تغییرات درجه حرارت هوا دچار ناراحتی نشوند و درجه حرارت و رطوبت هوا همواره متناسب با نیازهای فصل بوده ، جریان هوا سالم در محیط کار تضمین شود . درجه حرارت مناسب بستگی به نوع کار در محیط مورد نظر دارد . وقتی که گرمای اتاقی بیش از حد طبیعی باشد ، برای حفظ سلامت مناسب نیست و اصولا درجه حرارت بیش از 21 درجه سانتی گراد برای ادارات اضافی است.
به غیر از حرارت ، میزان رطوبت هوا نیز موثر است . هرچه رطوبت هوا زیادتر باشد ، درجه حرارت کمتری قابل تحمل خواهد بود .
مثلا ممکن است انسان در 30 درجه سانتی گراد و حرارت ،20 ٪ رطوبت احساس راحت و آرامش کند ، ولی در همین میزان حرارت با 50٪ رطوبت احساس ناراحتی می کند و هرچه میزان رطوبت هوا بیشتر شود ، احساس ناراحتی نیز بیشتر خواهد شد . حداکثر میزان رطوبت قابل تحمل در هوا 70 ٪ می باشد به طور کلی رطوبت زیاد مقدمه بعضی بیماریها و گاهی نیز باعث تشدید آنها می گردد .
سرما نیز به همان اندازه گرما در افراد و میزان بازدهی کار آنان اثر نامساعد دارد . در مناطقی که دارای زمستانهایی سرد است ، تا حین وسایل حرارتی ، از قبیل بخاری و سیستم حرارت مرکزی و غیره در محیط کار کاملا ضروری است .
وقتی که درجه حرارت از 5/15 سانتی گراد پایین تر باشد در نحوه انجام دادن کار بطور محسوسی تاثیر می گذارد و باعث کاهش بازدهی می شود . خشکی هوا نیز نه تنها باعث ناراحتی ، بلکه سبب کم شدن مقاومت بدن در برابر بیماریهای ریوی و تنفسی می شود . برای جلوگیری از آلودگی هوا باید در محیط کار جریان هوا وجود داشته باشد .
بدون تصفیه و تعویض هوا در فواصل زمانی لازم ، بوهای نامطبوع ، بویژه بوی ناخوشایند دود سیگار ، تراکم گاز کربنیک ناشی از تنفس افراد و تغییر درجه رطوبت و حرارت هوا در جهت نامساعد ، باعث ناراحتی افراد می شود . در برخی از محیط های کار با تعبیه یک هوا کش ساده می توان جریان هوا را بر قرار کرد . بدیهی است که اندازه و قدرت هواکشها با توجه به فضای محیط کار انتخاب می شود . این کار یک روش علمی و صحیح برای تصفیه هوا بشمار می رود .
