بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش های زیادی در درباره خانه بروجردی ها انجام گرفته است و بیشتر آنها در مورد ساختار فضـایی و ویژگـی های کالبدی آن به جستجو پرداخته اند. در این میان پـژوهش هـایی دربـاره تزیینـات و مـوارد اسـتفاده آن در خانـه بروجردی ها از نظر دور مانده است و خالی از لطف نیست که نوع تزیینات در این خانه بررسی شود زیرا مـی تـوان گفت که یکی از بهترین نمونه های معماری در دوره قاجار می باشد.
در نوشتار حاضر سعی بر آن شده است که با شناخت تزیینات به کار برده شده در جای جای خانـه ، نـوع و سـبک آن و چگونگی وارد شدن این توع آرایه و تزیین به معماری خانه های ایرانی بررسی شود و تحلیلـی بـر دلیـل ورود این نوع تزیینات به سبک معماری قاجار انجام گیرد.و نتیجه به دست آمده ایـن را نشـان مـی دهـد کـه در معمـاری قاجار ورود سبک اروپایی به ایرانی به بنا ها نوعی تنوع و پرکاری تزیینات بخشیده است و نقش و نگار هـا نـه تنهـا آشفته نیستند بلکه به خوبی با معماری ایرانی تلفیق شده و هماهنگی خاصی را با یکدیگر دارند.
در این مقاله اطلاعات موجود به روش مطالعات کتابخانه ای و همچنین روش میدانی به دست آمده و پس از تجزیه و تحلیل در متن آورده شده است.
واژههای کلیدی: دوره قاجار، خانه بروجردی ها، تزیینات، نقاشی، گچ بری.
1
-1 مقدمه
خانه ای که پس از حدود 150 سال استوار و پابرجاست و زیبایی های خود را آن چنان حفظ کرده که در گذر زمان چیزی از ابهت و چشم نوازی اش کاسته نشده!. خانه تاریخی بروجردی ها که در محله قدیمی سلطان امیراحمد کاشان قرار دارد، نمونه ای زیبایی از خانه های مسکونی دوره قاجار است که در سال 1280 هجری قمری توسط یکی از بازرگانان معروف کاشان، حاج سیدحسین نطنزی ساخته شده و برخی از تزئینات بدنه داخلی هشتی ورودی آن در سال 1295 هجری قمری به انجام رسیده است. خانه بروجردی ها متناسب با خصوصیات اقلیمی و شرایط آب و هوایی منطقه کویری کاشان طراحی و ساخته شده، به گونه ای که در گرمای شدید تابستان هوای خنک و بسیار مطبوعی از طریق بادگیرهای واقع در بالای پشت بام به صورت طبیعی و دائمی به زیرزمین ها سرازیر شده و در آنها جریان می یابد. خانه بروجردی ها به طور کلی شامل دو بخش بیرونی و اندرونی است که سر در اصلی و هشتی ورودی بین این دو بخش مشترک است. مراودات تجاری مالک(حاج سید جعفر نطنزی) با بازرگانان بروجرد، وجه تسمیه خانه است. قدمت خانه بروجردی ها 1292 ه.ق(مندرج در کتیبه چهار طرف تالار ) و اتمام بنا 1310 ه.ق است
نقشه (1) موقعیت بنا در مقیاس شهری
2
تصویر (1) نمایی از بالا به سمت شمال خانه بروجردی ها
تصویر (2) ورودی خانه بروجردی ها
3
-2 بررسی ویژگی های معماری بنا
متناسب با شرایط اقلیمی و آب و هوایی منطقه کویری است. مساحت 1700 متر مربع -زیر بنا 1000 متر مربع جلوخان در فضای هشتی که دارای 6 سکو برای انتظار مراجعین(تصویر.(3 دو طبقه و حتی در اصلی)، در غرب(مخصوص مراسم مذهبی و غیره)، درجنوب(برای خواص).
تصویر((3 سکو های ورودی خانه بروجردی ها تصویر((4 ایوان ها در خانه بروجردی ها
نقشه((2 برش طولی از خانه بروجردی ها
نقشه (3) طبقه اول و همکف خانه بروجردی ها
-3 تقسیمات خانه بروجردی ها به دو بخش
4
بیرونی: بخش شمالی، بخش جنوبی(تابستانی)، بادگیرها.
جدول (1)فضاهای قسمت بیرونی
1 2 3 4 5 6 7
هشتی راهرو و دهلیز حیاط بخش اصلی و مهتابی و آفتابگیر سرداب زیر زمین آشپزخانه و انبار ها
مرکزی تابستانی بنا زمستانی
ماخذ: نگارندگان
اندرونی:
جدول (2)فضاهای قسمت درونی
1 2 3 4 5 6
9 اتاق حیاط خلوت اتاق پنج دری ساده صندوق خانه یک سرداب بزرگ تالار پذیرایی
ماخذ: نگارندگان
نقشه (4) جدا سازی قسمت اندرونی در طبقه همکف تصویر((8 سه بعدی خانه بروجردی ها
نقشه (5) پلان زیر زمین و همکف و اول
5
تصویر((5 بخش جنوبی خانه تصویر((6 بخش شمالی خانه تصویر((7 بادگیر های خانه
