بخشی از مقاله
چکیده
سفر به مناطق مختلف و بازدید از پدیده های انسانی و طبیعی گوناگون، در ضمن مفرح بودن، موجبات رشد انسان را فراهم می-آورد. در راستای این عمل، که همواره مورد تایید و توصیه ی بزرگان بوده، صنعت گردشگری شکل گرفته است. امروزه اهمیت و وسعت این صنعت موجب شده است تا پدیده های متعددی از دیدگاه گردشگری مورد تحقیق قرار گیرند. معماری گذشته ی ایران همواره یکی از پربازدیدترین اتفاقات صنعت گردشگری بوده و هست. از سوی دیگر مطالعات بسیاری بر کارآمدی این بناها از نقطه نظر کیفیت های فضایی و آسایش انسان در این فضاها صحه گذارده اند. در نگاهی ریزبینانه تر این مصادیق، نمونه های کهن پایداری و استفاده ی بهینه از انرژی هستند. همین مبحث می تواند مورد استفاده قرار گرفته و با بهره گرفتن آموزش ضمنی، موجب آموزش دهندگی بازدیدکنندگان این مناظر گردشگری گردد.
ازین روی بر آنیم تا پس از بررسی راهکارهای رسیدن به استفاده ی بهینه از انرژی که در یکی از نمونه های پرمغز معماری گذشته ی ما استفاده شده است، به چگونگی انتقال و آموزش ضمنی مفاهیم مرتبط با صنعت گردشگری بپردازیم. روش تحقیق در این نوشتار توصیفی تحلیلی است که با بررسی منابع کتابخانه ای و نمونه ی موردی همراه می باشد. در انتهای این بحث به اهمیت بالای بحث آموزش غیرمستقیم درگردشگری، نقش آن در توسعه ی پایدار گردشگری و ارتقاء کیفیت این صنعت دست خواهیم یافت.
واژه های کلیدی: گردشگری، توسعهی پایدار گردشگری، آموزش غیرمستقیم، معماری سنتی ایرانی
مقدمه
رشد روز افزون و سهم فزاینده توریسم در اقتصاد جهانی هر روز چرخه ی تازه ای بر سازوکار بنیادین این صنعت می افزاید. ازین روی توسعه ی فعالیت های اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی در بسیاری از ابعاد با صنعت توریسم گره خورده است - شربتی، :55 . - 1389 برای موفقیت در این صنعت علاوه بر داشتن شرایط گردشگر پذیری ، مقاصد گردشکری باید به دنبال برنامه ری زی برای جذب گردشگران و معرفی بهتر امکانات و شرایط خود به بازارهای جهانی گردشگری باشند - پاپلی یزدی و سقایی، . - 1385 : 18 اصولا گردشگران برای انتخاب مقاصد گردشگری نیازمند اطلاعاتی در خصوص این مناطق و مقاصد می باشند.
گردشگر به صورت پیوسته اطلاعاتی را از رسانه های گروهی مانند تلوزیون، جراید، اینترنت و ... دریافت می کنند. اگرچه منابع مذکور اطلاعات ارزشمندی را در اختیار گردشگر قرار می دهد ، لیکن وی بخش قابل توجهی از این اطلاعات را از منابع غیررسمی ازجمله بستگان، دوستان، آشنایان و دیگر افراد دریافت می کند - سیلورمن، . - 1997 :15 در این تحقیق علت انتخاب این منابع ، ذی نفع نبودن و قابل اعتماد بودن تجربه ی شخصی خود این افراد است. از این روی می توان به اهمیت تاثیری که بازدید از مناطق مختلف بر گردشگر می گذارد پی برد.چنانچه مقاصد گردشگری بتوانند به میزان کافی گردشگران را جذب خود سازند، چند نتیجه در پی خواهد داشت:
.1 بالارفتن میزان رضایت گردشگران از بازدید و تمایل برای بازدیدهای بیشتر
.2 درک و انتقال بهتر مفاهیم و ارزش های موجود در مقاصد گردشگری و تاثیر ماندگارتر آنها - که در واقع توسط آموزش غیرمستقیم اتفاق افتاده است - چرا که اگر گردشگر بتواند به مفاهیم موجود در مقاصد گردشگری پی ببرد، به خوبی می تواند آنها را منتقل سازد.
.3 تمایل بیشتر گردشگران برای دعوت اطرافیان خود به بازدید از اینگونه مکان ها .4 بالا رفتن سطح فرهنگ و آگاهی عمومی نسبت به مقاصد گردشگری در ادامه ی بحث ابتدا به بیان مفاهیم گردشگری و گردشگر و اهمیت توجه به توسعه ی پایدار در مبحث گردشگری پرداخته می شود. سپس آموزش غیرمستقیم، چگونگی انتقال مفاهیم و تاثیرات این شیوه ی آموزشی و قابلی ت های بناها ی تاریخی به عنوان یکی از مقاصد گردشگری به اختصار بررسی و در انتها به شناسایی پتانسیل های آموزش پذیر در یکی از این نمونه ها پرداخته خواهدشد.
گردشگری و گردشگر
گردشگری حوزه ی وسیعی از فعالیت ها و موضوعات را در بر می گیرد ، به همین دلیل تعارف زیادی از زمانی که کلمه tourism برای اولین بار در سال 1811 استفاده شده است، توسط اندیشمندان مختلف ارائه شده است. در جدول زیر به بیان چند تعریف از واژه ی tourism پرداخته میشود:
گردشگری
سازمان ها و فعالیت های تجاری مربوط به تعطیلات،و بازدید از مناطق مورد علاقه یک بازدید کننده - محلی، داخلی یا خارجی - را هنگامی یک گردشگر - یا بازدید کننده ی بیش از یک شب - می نامیم که سفر وی بیش از یک شب به طول بیانجامد فرد یا افرادی که به منظور فذح و لذت سفر می کنند به این ترتیب، گردشگری تاثیراتی بر اقتصاد، محیط طبیعی و ساخته شده، افراد محلی در مقصد و خود گردشگران خواهد داشت. به خاطر این اثرات چند وجهی، به گستره ای وسیع و مختلف از عوامل تولیدی نیازخواهد بود تا بتوان کالا و خدماتی را تولید نمود که توسط گردشگر خریداری می شود، و هچنین تعداد زیادی از مالکین وارد این بحث می شوند که توسط گردشگری تحت تاثیر قرار می گیرند یا در آن داخل می شوند. برای دستیابی به مقاصد فوق الذکر به راهبردی جامع برای گسترش، مدیریت و نظارت بر گردشگری نیاز خواهد بود. این راهبرد بسیار مورد تاکید قرار می گیرد تا در کنار توافقات بین المللی یا سایر فرایندهای مربوط به گردشگری، سیاست های منطقه ای و ملی گردشگری ثبت و ضبط شوند. - واژه نامه عبارات توریسم، - 2014 :UNWTO
اهمیت صنعت گردشگری
می توان ادعا ن مود که امروزه گردشگری بزرگترین صنعت در جهان است و به طور روزانه افراد زیادی با آن سروکار دارند.این تعاملات به صورت مشتری یا خدمت دهنده همواره در جریان است. از همین جهت اهمیت این صنعت از کسی پوشیده نیست به طوری که مجمع عمومی سالزمان ملل متحد روز 29 سپتامبر - 5 مهر ماه - را به عنوان روز جهانی جهانگردی اعلام کرده است - زکی، - 1383:88 در سال های اخیر گردشگری به عنوان یکی از مهمترین منابع درآمدی در بسیاری از کشورها مطرح شده است که مطابق برآورد سازمان جهانی گردشگری تعداد کل گردشگران در سال 1950 برابر با 2 میلیون نفر، در سال 2000 میلادی حدود 700 میلیون نفر، درسال 2013 حدود 1087 میلیون نفر و طبق پیش بینی ها در سال 2020 به تعداد یک میلیارد و ششصد میلیون نفر خواهد رسید. به همین صورت درآمد حاصل از گردشگری در سال 1980 حدود 105 میلیارد،سال 2000 حدود 476 میلیارد و طبق پیش بینین ها حدود یک میلیارد و 590 میلیون دلار در سال 2020 خواهد بود - کاظمی، 138، - 5-4 در این میان نکته قابل توجه رشد 5 درصدی صنعت گردشگری در کل جهان است که سهم خاورمیانه در این رشد صفردرصد است که این موضوع لزوم توجه بیشتر به این صنعت سود آور را آشکار می کند.
انواع گردشگری
گردشگری را بر اساس دیدگاه ها به سه صورت تقسیم بندی می کنند که به تقسیم بندی ACE معروف است:
1. گردشگری ماجراجویانه: که به طور کلی سفرهای مخاطره آمیز و همراه با حادثه و ماجراجویی را شامل می شود.
2. گردشگری فرهنگی : که در آن هدف اصلی گردشگر دیدن جلوه های فرهنگی مقصد از قبیل مراسم، رفتارها، نمیشنامه ها، هنر و موسیقی آن منطقه است.
3. طبیعت گردی: نوعی از گردشگری است که هدف و انگیزه از آن گرایش بیشتر به طبیعت است - کاظمی، - 27-26 :1385 اگر موضوع مورد مطالعه مدت زمان سفر و اقامت و بعد مکان باشد، تقسیم بندی چهار بخشی زیر ارائه می شود.
