بخشی از مقاله
چکیده فارسی:
در عصری که سرعت تغییرات بسیار بالاست، برای نقش های در حال تغییر در سازمان ها، مهارت های جدید مورد نیاز می باشد. مدل های شایستگی، ابزاری را برای تعیین آنچه که در حال و آینده مورد نیاز است فراهم می کند.
از طرفی دیگر یکی از مهمترین جنبه های کسب مزیت رقابتی در فضای کسب و کار امروز، توجه به ارزش آفرینی منابع انسانی و تمرکز بر شایستگی های محوری سرمایه های انسانی است. همچنین توجه به شایستگی های مدیریتی مدیران، به ویژه مدیران منابع انسانی از اهمیت ویژه ای برخوردارار است.
در این مطالعه به شیوه مطالعات نظری و کتابخانه ای و نیز استفاده از ابزار پرسشنامه در بین مدیران سازمانهای دولتی در پی طراحی مدل شایستگی مدیریتی متناسب با الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت خواهیم بود.
روش انجام تحقیق در این پژوهش به صورت مطالعات نظری و استفاده از مقالات، پایان نامه ها، کتاب ها و سایتهای معتبر و همچنین استفاده از تکنیک مصاحبه با چند نفر از مدیران با سابقه و خبره ادارات دولتی شهر تهران بود که در اتمام کار و با بررسی های صورت گرفته مدل مفهومی طراحی گردید که تعدادی از مولفه های اثرگذار بر شایستگی را شناسایی نمود.
مقدمه
مدیران همواره نقش مهم و حیاتی در سازمانها ایفا می کنند. اثر مدیران برجسته در کسب درآمد، سود و موفقیت سازمانی، امروزه بخوبی در بسیاری از سازمانهای موفق بارز و آشکار است. از سوی دیگر پاسخ سریع به تهدیدها و فرصتهای عصر حاضر، مدیر را بعنوان منبعی حیاتی در حل مسائل در سازمانها مطرح ساخته که بر این اساس نیاز سازمانها به مدیران شایسته بیش از پیش آشکار شده است.
نظام علمی غرب، نظامی به هم پیوسته و منسجم است که از مبادی جهانبینی، ایدئولوژیک و انسانشناسی خاص خود بهره میگیرد. استفاده از الگوها و مدلهای غربی بدون توجه به این مبانی و اثرات آنها نقش تخریبی گستردهای را به دنبال دارد؛ تاکید بر محوریت دانش غربی، امری است که امروزه در جوامع غربی هم مورد اعتراض قرار گرفته است. برخی از نظریهپردازان غربی مانند فایرابند تلاش نمودهاند تا نشان دهند که دانشغربیِ موجود نه به دلیل صلاحیتهای خود، بلکه به دلیل تسلط نظامی و سیاسی خود بر دیگر کشورها توانسته است خود را به عنوان تنها دانش قابل اتکا معرفی کند. چنین رویکردهایی راه را برای تغییر دیدگاه نسبت به علم باز میکند.
یکی از بزرگ ترین چالش های توسعه در مدل غربی با الگوی اسلامی، عدم توجه به مفاهیم معنوی و آخرت اندیشی است. توسعه غربی کمیت گراست و رسالت او اصلاح و بهبود وضعیت مادی انسان هاست، در حالی که مفاهیم معنوی که با معیارهای کمی قابل اندازه گیری نیستند، در الگوی اسلامی پیشرفت بسیار تعیین کننده هستند
توجه به منابع انسانی و توسعه و توانمندسازی آن که ارزشمندترین سرمایه های سازمانی محسوب شده و محور توانایی و دانش افزایی در کلاس جهانی می باشد، موید این واقعیت است که انسان به عنوان شریک تعیین کننده و موثر در سازمان ها، مدنظر قرار گرفته و پرورش و توسعه منابع انسانی، موجب توسعه همه جانبه و متوازن سازمان است. بنابراین انجام اقدامات ارزش آفرین و تحول گرایانه در حوزه مدیریت منابع انسانی، امکان گسترش شایستگی های محوری در فضای کسب و کار را فراهم می آورد.
همچنین در محیطی که با تغییرات مستمر روبه رو است و مدیران با جهانی شدن کسب و کار، تغییرات سریع فناوری و رقابت مبتنی بر شایستگی برای جذب و استفاده از استعدادها مواجه اند، می باید مدیریت بهینه سرمایه های انسانی در ابعاد و کارکردهای مختلف منابع انسانی مورد توجه قرار می گیرند، اما نکته مهم اینجاست که استفاده از مدیران کارامد در این عرصه باعث رشد و اعتلای کلیه ابعاد منابع انسانی می شود؛ بنابراین برشمردن شایستگی های مورد نیاز مدیران منابع انسانی متناسب با شرایط جدید و الزامات بومی و فرهنگی و طراحی مدل شایستگی برای مدیران امری ضروری می باشد.
از طرفی اکتفا نمودن و اقتباس از مدلهلی شایستگی مدیریتی غربی با توجه به فرهنگ مادی گرایی و دنیاطلبی آنان نمی تواند راهگشای خوبی انتخاب و انتصاب مدیران داخلی باشد لذا این مطالعه درصدد است تا به شناسایی فاکتورهای اثرگذار و شایستگی مدیران براساس مبانی نظری اسلامی و ایرانی بپردازد. به بیان دیگر مساله اصلی در این پژوهش شناسایی شایستگی های مدیران براساس الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت می باشد
-1 اهمیت تحقیق
مدیران به عنوان اصلی ترین افر اد تصمیم گیرنده در مواجهه با مسائل و مشکلات سازمانی نقش به سزا و تعیین کننده ای در موفقیت و یا حتی شکست سازمان ایفا می کنند از آن جا که وجود نظام شایسته سالاری در هر کشور باعث قوام، مقبولیت و مشروعیت آن خواهد شد، بنابراین انتخاب و گزینش مدیران شایسته در رأس سازمان، از اهمیت خاصی برخوردار است
در همه سازمان ها، مهم ترین رکنی که برای رسیدن به اهداف تأثیرگذار می باشد، مدیریت است. مدیر به عنوان نماینده رسمی سازمان به منظور ایجاد هماهنگی و افزایش اثربخشی در رأس آن قرار می گیرد و موفقیت سازمان در تحقق اهداف در گرو چگونگی اعمال مدیریت او می باشد.
سازمان ها به مدیران و کارکنان اثربخش و کارآمد نیاز دارند تا بتوانند به اهداف خود در جهت رشد و توسعه همه جانبه دست یابند. زیربنای توسعه کشورها و سازمان ها با خلاقیت و نوآوری منابع انسانی مرتبط است
برخی تحولات در عصر جدید رخ داده که نقش و اهمیت منابع انسانی را زیادتر نموده است؛ این تحولات عبارتند از: رشد و توسعه بخش خدمات نسبت به سایر بخش ها، حرکت از سمت تکنولوژی کاربر به سمت تکنولوژی مغزبر، آغاز عصر اقتصاد دانایی، تنوع، تعدد و بی ثباتی عوامل محیطی، پیچیدگی فزاینده ساختار، فرایندها و سیستمهای سازمانی به همراه تخصصی شدن فعالیت ها، افزایش توجه به مشتری و مشتری مداری. باید اذعان نمود که مدیریت و توسعه شایستگی ها، ابزارهای حیاتی برای افزایش رقابت در سازمان ها هستند.
به گفته وسرلی - - 2005، هدف رویکرد مبتنی بر شایستگی عبارت است از: تعیین شایستگی های مورد نیاز افراد برتر در پست های کلیدی سازمان، تلاش برای حذف شکاف های شایستگی از طریق گزینش و آموزش اثربخش و اطمینان از این که عملکرد شایسته تشخیص و پاداش داده می شود. لیونس و همکاران - - 2007 اشاره می کنند که شرکتها هر ساله 100 میلیون دلار بر روی توسعه، اجراء و اصلاح مدلهای شایستگی صرف میکنند. با توجه به اهمیت شایستگیها، چناچه مدیرانی شایسته در راس سازمانها قرارگیرند، موفقیت آنها در دستیابی به اهداف تضمین میشود؛ به همین دلیل سازمانها تلاش میکنند تا شایستهترین مدیران را به عنوان یک مزیت رقابتی، شناسایی، جذب و حفظ نمایند.
-2 ادبیات و پیشینه موضوع
در مسیر تعالی منابع انسانی و همزمان با تغییرات محیط درونی و بیرونی کسب و کار، توجه به شایستگی های مدیران منابع انسانی به ویژه در بخش دولتی که دامنه تصمیمات و اقدامات آنها مستقیم یا غیر مستقیم بر تمامی آحاد جامعه تاثیرگذار است و سپس طراحی مدل بومی شایستگی مدیران بر مبنای الگوی ایرانی اسلامی ضروری بوده و نیز تفاوت های نگرشی و ماهوی در ماهیت نظام جمهوری اسلامی این ضروت و اهمیت را دوچندان نموده است
از طرفی اتکا نمودن به مدلهای شایستگی مدیران در غرب چاره گشا نبوده و برنامه های سازمانی را از مسیر دور می سازد. تفاوتی های که بر نگرش و رفتار آنان تاثیر گذار بوده در مواردی می توان اینگونه برشمرد:
آخرت گرایی و معنویت گرایی: یکی از بزرگترین چالشهای توسعه در مدل غربی با الگوی اسلامی، عدمتوجه به مفاهیم معنوی و آخرت اندیشی است. توسعه غربی کمیتگراست و رسالتش او اصلاح و بهبودوضعیت مادی انسانهاست،در حالی که مفاهیم معنوی که با معیارهای کمی قابل اندازهگیری نیستند،در الگوی اسلامی پیشرفت بسیار تعیینکنندههستند. لازم است اندیشمندان ایرانی همت خود را دراینباره مبذول نمایند که عناصر معنوی مؤثر در پیشرفت را شناسایی کرده و در الگوی خود قرار دهند. عدالت در کنار جود و بخشش، امنیت روانی، روابط اجتماعی مبتنی بر دوستی، مدارا، همیاری، ایثار، کم توقعی در عین پرکاری، ارتقاء خداگرایی و رشد مذهب، افزایش کمی و کیفی عفت عمومی، معاد هراسی و الگوی اخلاقی غیر لذت گرا بخشی از این عناصر معنوی اند.
توجه به عناصرمهم فرهنگ در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: الگوی توسعه غربی به فرهنگ بی توجه نبود، بلکه آن بخش از فرهنگ که برای توسعه ضروری است را وجهه همت قرارداده و با تلاشی فراگیر به اصلاح آن در راستای مدل توسعه مورد نظراقدام کرد. برای مثال، پیشرفت اقتصادی بدون از میان بردن مفاسدی نظیررشوه، دروغگویی، تقلب و منهای درونی سازی عناصری مانند سختکوشی، وجدان کاری، صداقت و اعتمادسازی، امکانپذیر نیست.
