بخشی از مقاله
مقدمه
دولت در راستای وظیفه خود، به منظور تحقـق عـدالت اجتمـاعی بـه مصـرف برخـی از کالاهای خوراکی مانند نان، برنج، شیر پاستوریزه، روغن نباتی و قند و شکر یارانه پرداخـت میکند. طی سالهای اخیر بـر اسـاس آخـرین آمـار و اطلاعـات اقـلام یارانـهای فـوقالـذکر توانستهاند به ترتیـب تـأمینکننـده ٦٠ درصـد، ٤/٧ درصـد، ٣٩/٠ درصـد، ٦/٩ درصـد،٩/٥
درصد انرﮊی دریافتی گروههای کم درآمد شهری و به ترتیب تأمینکننده ٦٦ درصـد (آرد گندم و نان)، ٧/٥ درصد، صفر درصد، ٩ درصد، ٣/٧ درصد انرﮊی دریافتی گروههای کـم درآمد روستایی باشند. به عبارت دیگر مجموعاﹰ اقلام یارانهای فوقالذکر تـأمینکننـده ٣/٨٣ درصد انرﮊی دریافتی گروههای کم درآمد شهری و ٨٨ درصد انـرﮊی دریـافتی گروههـای کم درآمد روستایی بودهاند. این امر دلالت بر آن دارد که کالاهای یارانهای تا چهاندازه در سبد مصرفی گروههای کم درآمد اهمیت دارند. البته گفتنی است که تمـام انـرﮊی دریـافتی این افراد از محـل مصـرف کالاهـای یارانـهای نیسـت بلکـه بخشـی از مصـرف خانوارهـای شهری و روستایی از محل خرید آزاد این اقلام تأمین میگردد.
اهمیت اقلام یارانهای فوقالذکر در سبد مصرفی خانوارهای شهری و روستایی زمانی آشکارتر میشود که توجه داشته باشیم مجمو ع انرﮊی دریافتی گروههای کم درآمد در سال ١٣٧٩ از مقدار انرﮊی توصیه شده برای هر نفر کمتر بوده است به طوری که اگر مقدار انرﮊی توصیه شده برای هر نفر را ٢٣٠٠ کالری١ در روز در نظر بگیریم، هر فرد از گروههای کمدرآمد شهری در سال ١٣٧٩، حدود ٢٢ درصد کمتر از مقدار توصیه شده برای هر نفر دریافت داشته است. همچنین هر نفر از گروههای کم درآمد روستایی در سال ١٣٧٩، ٢٧ درصد کمتر از مقدار توصیه شده انرﮊی از محل مصرف اقلام مختلف خوراکی دریافت کرده است.
با توجه به آنچه گفته شد، دراین مقاله ابتدا نتایج مربـوط بـه بـرآورد وضـعیت تغذیـهای خانوارهای شهری و روستایی ارائه میگردد، سپس نقش اقلام یارانـهای در تـأمین انـرﮊی و پروتئین دریافتی خانوارهای شهری و روستایی ارزیابی می گردد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
.1 کلانتری (١٣٧٦)، ص ٣٩ و ٤٠.
ارزیابی نقش اقلام یارانهای خوراکی در سبد مصرفی ... 43
١. روش تجزیه و تحلیل و معرفی دادهها
نخستین گام در ارزیابی نقش اقلام یارانهای، شناخت وضعیت تغذیهای و مقدار مصـرف غذای خانوارها میباشد. به منظور بـرآورد وضـعیت تغذیـهای خانوارهـا، ابتـدا خانوارهـا بـه دهک درآمدی تقسیم گردیدند بـه صـورتی کـه در هـر دهـک، ده درصـد خانوارهـا قـرار میگیرند. دهک اول درآمدی خانوارهایی هستند که درآمد آنها در مقایسه با سـایر دهکهـا کمتر باشد و با انتقال به دهکهای درآمـدی بـالاتر درآمـد افـزایش مـییابـد. پـس از دهـک بنــدی خانوارهــا وضــعیت تغذیــهای خانوارهــا در قالــب یــک مــاتریس بــرآورد مــیگــردد.
سطرهای این ماتریس شامل ارزشهای غذایی مختلف مانند انرﮊی، پروتئین، کلسیم، آهـن، ویتأمین B1 و.... است. ستونهای ایـن مـاتریس شـامل ارزشهـای غـذایی دریـافتی متوسـط جامعه شهری و روستایی و ده دهک درآمدی میباشـد. مـاتریس اول شـامل ارزش غـذایی موجود در هر کیلوگرم از اقلام خوراکی (١١٣ قلم در مطالعه حاضر) و ماتریس دوم شـامل مصرف واقعی خانوارها در دهکهای مختلف از انواع کالاست.
