بخشی از مقاله
اقتصاد
اقتصاد در منطقه مديترانه وابسته به كشاورزي است. معيشت اكثريت مردم نيز از طريث زراعت و كشاورزي تامين مي شود. بالاترين ميزان درآمد از طريق كشاورزي در سطح تركيه از همين منطقه حاصل مي گردد. بخش صنايع هم بيشتر در شرق منطقه، ما بين آدانا، مرسين و اسكندرون متمركز شده است. توريسم نيز در نقاط ساحلي، بويژه حوالي آنتاليا منبع درآمد بسيار مهمي به حساب مي آيد.
فعاليت هاي زراعي در اين منطقه بسيار متنوع است. خصوصاَ كه توليدات گياهي توسعه يافته و سطح تكنيك نيز بالا رفته است. محصولات بسياري كه ارزش اقتصادي بالايي دارند، در اين منطقه پرورش داده مي شوند. محصولات زراعت مدرن و استفاده از تكنيك هاي زراعي گسترده در اين جا رايج است. توليد محصول هم براي بازار داخلي و هم بازارهاي خارجي انجام مي گيرد. در عرصه
فعاليتهاي زراعي نيز همانند ديگر عرصه ها ميان نقاط ساحلي و بخشهاي مياني هم از جهت تنوع محصولات توليد شده و هم از جهت شيوه پرورش تفاوتهاي قابل ملاحظه اي به چشم مي خورد. از محصولات نواحي ساحلي مي توان پنبه، كنجد، بادام زميني، مركبات، موز، زيتون، انجير و انگور را نام برد. انواع سبزيجات نيز بويژه درحوالي آنتاليا و مرسين با شيوه هايي متفاوت كاشته مي شوند كه در ده سال اخير رشد قابل توجهي از خود نشان داده اند. در اين ميان عواملي چون شرايط نرم
زمستاني، گرم شدن پيش از موعد هوا و اندك بودن وضعيت يخبندان در بودجود آمدن چنين رشدي نقش بزرگي دارند. سبزيجاتي كه در اين منطقه به عمل مي آيند، ضمن رفع نيازهاي شهرهاي بزرگ، به ميزان عمده اي نيز صادر مي شوند.
فعاليتهاي زراعي در بخشهاي مياني نواحلي گوللر و تكه متناسب با ويژگيهاي خاك خود تقريباً بطور كامل تفاوت ماهيتي دارند. در اين بخش بيشتر كشت غلات رواج دارد. در مزارع قابل آبياري متناسب با شرايط آب و هوايي، گياهان صنعتي و ميوه جات پرورش داده مي شود. نقاط كوهستاني اين نواحي هم حكم آب انبار طبيعي جلگه ها را دارند و هم براي گله هايي كه در
تابستان به اين جلگه ها آورده مي شوند، چراگاه مناسبي سرازير شده، در مزارع مشغول بكار مي شوند. از آنجا كه در اين منطقه تكنكي هاي مدرن زراعي بكار مي رند، ميزان توليد نيز بالا است. از سويي ميزان سهم بسياري از محصولات اين منطقه در داخل تركيه نيز در سطحي بالا مي باشد. وقتي در سطح كشور نگاه كنيم، مي بينيم كه 41درصد پنبه، كل توليد برگ گل سرخ و موز 89 درصد كشور مركبات، 90درصد توليد بادام زميني، درص توليد سويا 29درصد توليد هندوانه، 21درصد توليد گوجه فرنگي 17درصد توليد انگور و 15درصد توليد زيتون تركيه از همين منطقه مديترانه تامين مي شود.
در مقابل تكنولوژي پيشرفته اي كه در عرصه توليد محصولات گياهي ديده مي شود، دامداري در اين منطقه به شيوه هاي سنتي و ابتدايي انجام مي گيرد. به همين خاطر دامداري اين منطقه چندان توسعه يافته نمي باشد و بيشتر پرورش گوسفند و بز رايج است. در اين ميان بالا بودن ميزان درآمد محصولات كشاورزي نسبت به دامداري موجب مي شود كه گروهي از دامداران از پرورش دام
منصرف شده جذب تولدي كشاورزي گردند. ميزان توليد عسل د رمنطقه اي كه اكثريت به پرورش مرغ و خروس و زنبور عسل مشغول است در سطح تركيه 12درصد مي باشد. در درياي مديترانه هرچند كه از جهت جانوران آبزي غني نيست، در سطح محدودي ماهگيري انجام مي شود. در سطح تكريه 12درصد مي باشد. در درياي مديترانه مشخص است ولي از جهت ذخيره به ميزان انوبه نيست. از سويي به سبب ساختار كوهستاني منطقه حمل و نقل و ترانزيت در منطقه مشكل است كه اين مساله هزينه استفاده از معادن را بالا مي برد و لذا كار استخراج معادن همواره با
محدوديت ها روبروست. تنها معدني كه در سطح كشور مي تواند مهم محسوب گردد، بسترهاي بكيد واقع در كوه هاي توروس غرب است. درحوالي فتحيه نيز بسترهاي كروم و سنگ سمباده وجود دارد. بستر گوگور موجود رد ناحيه «كچي بورلو» تنها بستر گوگردي است كه در سطح كشور مورد بهره برداري قرار گرفته است. مؤسسات صنعتي خصوصاً در شرق منطقه در بخش آدانا
متمركزند. سهم اين بخش در مجموع توليدات منطقه همانند بخش كشاورزي آن در بخش صنعتي نيز بسيار بالاست.
شاخه هاي صنعتي مهم عبارتند از: بافندگي با پارچه هاي پنبه اي و سنتتيك، پتروشيمي، توليد سيمان و روغنهاي گياهي، دخانيات، كنسروسازي، توليد مواد غذايي، صابون، پودر لباسشويي و قند و شكر، گلاب گيري، خوراك دام، كود، محصولات لبني، ابزار كشاورزي، آرد، لباس آماده باطري، محصولات جنگلي و آجرسازي در نواحي مختلف منطقه در حال فعاليت مي باشند. فعاليتهاي
صنعتي بخصوص در محور آدانا- تارسوس- مرسين متمركز مي باشد. تصفحه خانه «آتاش» در مرسين و «تاسيسات آهن و فولاد اسكندرون» نيز كه با نام اختصار «ايس دمير» خوانده مي شود در شهرستان اسكندرون واقعند.
در منطقه درياي مديترانه خصوصاً در آدنا انباشت سرمايه به ميزانهاي بسيار قابل توجهي رسديه و در واقع از مرزهاي اين منطقه فراتر رفته اند. در بسياري از سرمايه گذاري ها كه در سطح كشور انجام مي شود. اين بخش نيز همواره با سرمايه هاي خود سهيم است. بخش توريسم نيز به سبب زيبايي هاي طبيعي و ارزشهاي تاريخي منطقه اهميت خاصي يافته است. گروههاي داخلي و
خارجي كه سال به سال تعدادشان افزايش مي يابد. هر سال به پلاژهاي كنار دريا كه تا 8 ماه از سال مي توان در آن شنا كرد، همچنين ديدن شهرهاي باستاني اين منطقه سرازير مي شوند.
می باشد. (علت آن هم اين است كه اين استان در مسير بادهاي سمت كوهاي بلند جنوبي قرار گرفته است). ميزان باران ساليانه منطقه 1500م.م است.
كوهها در مسير انتقال هواي مرطوب به مناطق داخلي حكم مانع را دارند. لذا بين مناطق ساحلي و مياني اختلاف اقليمي قابل توجهي به چشم مي خورد.
هرچه از ساحل به طرف مناطق داخلي برويم هم از ميزان باران كاسته مي شود و هم به علت خشكي منطقه شدت حرارت نيز پايين مي آيد. در مناطقي كه اقليم (آب و هواي) خشكي بر آن حاكم باشد تابستان ها گرم و زمستان ها سرد و برفي مي باشند. در منطقه سياه مياني بعلت پستي و بلندي كوه ها، محدوده گسترش آب و هواي دريايي نسبت به مناطق شرق و غرب
وسيعتر است. همچنين در منطقه مياني از آنجا كه كوهها از بخهاش داخلي شروع مي شوند، از ميزان بارندگي هم كم مي شود. در اينجا ميزان بارندگي ساليانه تا 700 م.م پايين مي آيد. از آنجا هرچه به طرف غرب برويم باز ميزان بارندگي افزايش مي يابد. در آن قسمت ميزان بارندگي از 1000م.م مي گذرد. در بخش ساحلي شرق منطقه درياي سياه، به علت اين كه در زمستان
ميانگين دماي هوا چندان تغيير نمي كند، اين قسمت براي كاشت و پرورش مركبات مناسب است. منطقه بخاطر باران خيزبودن دامنه كوههاي رو به دريا، از جنگلهاي انبوه پوشيده شده است. هرچه كه به طرف بخشهاي مياني برويم مي بينيم پوشش گياهي منطقه را درختان مقاوم در برابر سرما و گياهان خشك صحرايي تشكيل مي دهند. اگر از ساحل در طول دامنه به طرف بالا برويم متوجه مي شويم كه در نتيجه كاهش دماي هوا پوشش گياهي هم تغيير مي يابد. در عرصه اي به ارتفاع 800متر بلندتر از سطح ساحل درختاني با برگهاي پهن، در ارتفاع 1500 ـ 800 متر درختاني با برگهاي متنوع در ارتفاع 2000ـ 1500درختاني با برگهاي سوزني و در ارتفاع بيش از 2000متر ني علفهاي كوهي به چشم مي خورند.
مهمترين عوامل مؤثر در پراكندگي بارندگي هاي منطقه باد حاكم بر منطقه، موقعيت دامنه ها و بلندي كوهها مي باشندأ در خصوص بالا بودن ميانگين بارندگي ساليانه در منطقه مياني نسبت به بخشهاي شرق و غرب، افزايش بلندي ها و امتداد مستقيم ساحل در جهت باد حاكم منطقه نقش دارند و نيز در نتيجه بارانهاي منظم و انبوه در مناطق ساحلي جريان آب نهرها تند است. لذا مزارع اطراف چندان به آبياري نياز ندارند. شخم زني مزارع كم اتفاق مي افتد. محوطه جنگل ها وسيع است و مشكل آتش سوزي جنگل روي نمي دهد.
زراعت:
پربارندگي بودن تمام فصول در منطقه، مانع رشد محصولات زراعي (چون گندم و جو، جو صحرايي، چاودار، عدس و پنبه) است. در مناطق ساحلي كشات ذرت جاي غلات را گرفته است.
در زمستان در بخش شرقي منطقه درياي سياه، هواي نيم گرم زمستاني رشد محصولاتي چون فندق، چاي، مركبات و زيتون را آسان مي سازد. تقليل باران در مناطق مياني ضمن كاستن از
انبوهي جنگلها موجب خوب بارآمدن محصولاتي چون غلات و چغندر قند مي شود. هفتاد درصد از اهالي منطقه از طريق زراعت امرار معاش مي كنند. بر محصول ترين زمينهاي كشاورزي در دامنه هي رو به شمال منطقه واقعند. مهمترين محصولات كشاورزي منطقه اينها هستند.
فندق: بيشتر در طرابزون، گيره سون وارد و كاشت مي شود. هشتاد و پنج درصد كل تليد اين محصول در سطح تريكه در اين منطقه صورت مي گيرد.
چاي: در نوار مرزي بين گيره سون تا گرجستان كاشت مي شود. در اطراف ريزه بطور انبوه كاشته مي شود. كل توليد چاي در سطح كشور در همين منطقه انجام مي گيرد. تنها محصولي است كه در تركيه در حدود محدودي توليد مي شود.
توتون: بيشتر در بخش مياني منطقه (سامسون، آماسيا و اطراف توكات) به عمل مي آيد، همچنين در غرب منطقه در اطراف دوزجه نيز كاشت مي شود، سيزده درصد توليد آن در سطح تركيه، از همين منطقه تامين مي گردد.
ذرت: در طول سواحل منطقه كشت مي شود.
سيب: منطقه آماسيا در راس كاشت اين محصول قرار دارد و پس از آن اطراف كاستامونو و توكات منطقه كاشت اين محصول به شمار مي آيند.
چغندرقند: مزارع آن در اطراف آماسيا، توكات و كاستامونو است.
كتان ـ چتايي: مزارع آن بيشتر در اطراف كاستامونو و پس از آن در حوالي سينوپ و زونگولواغ واقع است.
لوبياي سويا: در اطراف اردو و گيره سون كشت مي شوند.
زيتون: در درده مصون مانده از سرماي چوروح (آرتون- يوسف الي) كاشته مي شود.
مركبات: كشت اين محصولات به سبب هواي نيم گرم زمستاني اشت در حوالي ريزه صورت مي گيرد.
كيوي: كاشت آن در اين اواخر در اطراف ريزه و طرابوزون آغاز شده است.
دامداري:
يكي از عوامل مؤثر و مهم اقتصادي منطقه فعاليتهاي دامداري آنجاست. عواملي چون گستردگي پوشش گياهي در بخشهاي ساحلي، فراواني علفهاي كوهي در بلنديها، پستي و بلنديها و هواي مرطوب منطقه شرايط را براي پرورش چارپايان مساعد نموده است. درياي سياه واقع در شمال منطقه از جهت پتانسيل ماهي بسيار غني است. هشتاد درصد پرورش ماهي در سطح تركيه، از طريق درياي سياه تامين مي شود. ليكن در سالهاي اخير عواملي چون صيد بي رويه ماهي و آلوده شدن دريا موجب كاهش توليد ماهي شده است.
منطقه مرمره:
منطقه مرمره، حكم پلي بين شبه جزيره بالكان و آناتولي را دارد. اروپا و آسيا در اين منطقه بهم متصل مي گردند. اين منطقه با مساحت 67هزار كيلومتر مكعب خود، 5/8درصد از مساحت كل تركيه را تشكيل مي دهد. نام خود را از دريايي كه كاملاَ در خاكش محصور مانده و از طريق تنكه ها به درياي سياه و درياي اژه وصل مي شود، مي گيرد. جزاير بزجاآدا و گوكچه آدا كه در سواحل اژه قرار گرفته اند نيز در محدوده منطقه مرمره جاي دارند.
منطقه مرمره از شرق با مناطق درياي سياه و آناتولی مياني، از جنوب با اژه از شمال غربي با يونان و بلغارستان همسايه است. حدود منطقه مرمره نيز، مانند ديگر مناطق تكريه، در هر نقطه مطابق با حدود استاني نمي باشد. استانهاي اديرنه، كركلارالي، تكيرداغ، استانبول، كوجالي و يالووا كاملاَ در محدوده اين منطقه قرار مي گيرند. از سوي ديگر بخشهايي از استانهاي ساكاريا، بيله جيك، بورسا، باليك اسير و چاناك قلعه در محدوده مناطق اژه و درياي سياه قرار مي گيرند.
مردم اين منطقه از طريق صنايع، تجارت توريسيم و كشاورزي امرار معاش مي كنند. مرمره از جهت صنايع مهمترين منطقه تركيه است. توسعه يافته ترين نواحي منطقه محور استانبول، بورسا و ازميت است. استانبول كه از قرون اوليه مركز تجاري مهمي بوده و در مسير راههاي مواصلاتي بين قاره ها واقع است، يك برتري در سطح كشور به منطقه مي بخشد. البته در نواحي ديگر منطقه نيز فعاليهاي گسترده صنايع به چشم مي خورد. از محصولات صنعتي توليد شده در منطقه مي توان از مواد غذايي آماده شده، انواع بافتني لباس آماده، سيمان، كاغذ و محصولات پتروشيمي، لوازم برقي آشپزخانه و حمام، كشتي و قايقهاي تفريحي نام برد.
در اين منطقه وضعيت كشاورزي نيز متنوع است. تقريباَ نيمي از زمينهاي زيركشت از مزارع گندم تشكيل مي شوند. بعد از گندم محصولات ديگر منطقه به ترتيب شامل چغندرقند، ذرت و آفتابگردان مي شود. در اين منطقه كه تقريباً73 درصد توليد آفتابگردان و نزديك به 30درصد توليد ذرت كشور (تركيه) در آنجا صورت مي گيرد، توليد ميوه و سبزيجات نيز به ميزان قابل توجهي رسيده است.
منطقه مرمره همچنين در زمينه توليد ذرت در رديف دوم بعد از منطقه درياي سياه و در زمينه توليد زيتون نيز بعد از منطقه اژه جاي مي گيرد. اين منطقه درخصوص باغداري نيز توسعه يافته است و در اين ميان مناطق تكيرداغ، شاركوي، مورفته، آوشا و بزجاآدا با انگور و شرابهايشان نيز مشهورند.
منطقه مرمره كه در جنوب شرقي اروپا واقع است، داراي زيباترين مناظر طبيعي و آثار معماري و هنرهاي بسيار با ارزش مي باشد. در جزاير و شبه جزيره ها و خليجهاي كوچك واقع در درياي
مرمره و در كوه ها و جنگلهاي منطقه و همچنين در شهر تاريخ و طبيعت حالتي در هم تنيده شده دارند. اين منطقه كه مهد و پرورشگاه تمدنهاي بزرگ بسياري بوده در عين حال راههاي مهاجرت اقوامي كه بين دو قاره در رفت و آمد بودند را تشيكل داده است. در اين جا به آقار باقيمانده از اين اقوام و مردماني كه در اين منطقه ساكن شده اند. در هر قدم مي توان برخورد. از سوي ديگر در اين منطقه كه داراي ارزشهاي طبيعي و تاريخي بي نظيري مي باشد. توريسم نيز بسيار توسعه
يافته است. اين منطقه هر ساله پذيراي ميزان قابل توجهي توريست و جهانگرد مي باشد. لذا منطقه مرمره از جنبه توريسم تركيه در سطح كشور مركز دارايي، سرمايه گذاري، آموزش و اجرا عمليات به حساب مي آيد. اها و مكانهاي تاريخي و توريستي مختلفي در منطقه وجود دارد كه از آنها مي توان از مسجد سلطان احمد، مسجد سليميه، موزه اياصوفقيه، تنگه بسفر، كيي كوي
، اسب تروا، اولوداغ، موزه باستان شناسي استانبول، تنگه داردانل، بازار سرپوشيده، ديكي تاش، يابد بود شهداي نگ چاناك قلعه، كاخ تكمفور، كاخ قديمي، كاخ ابراهيم پاشا، قصر عادله سلطان پل ساكاريا، درياچه ايزنيك، درياچه پرندگان، درياچه سابانجا، درياچه اولوبات، درياچه قره جه، درياچه بيگا و قره بيگا، درياچه قره سو نهر وليكا، هر مادر و نهر مريح نام برد.
منطقه اژه:
مساحت اين منطقه كه نزديك به يازده دردص از خاك تركيه را در بر مي گيرد 85 هزار كيلومتر مربع است. از شمال با منطقه اژه، از شرق با آناتولی مياني، از جنوب شرقي با منطقه مديترانه همسايه است. درياي اژه نيز در غرب آن قرار گرفته است (كه منطقه نام خود را از همين دريا مي گيرد). مرز اين منطقه با منطقه مرمه از غرب از ناحيه «بابا بورنو» شروع شده تا كوه كار كه تا شمال خليج ادرميت قرار گرفته ادامه مي يابد. مرز مشتريكن با آناتولی مياين نيز از جنوب غربي
ناحيه اينونو شروع شده تا شمال كوههاي سلطان پيش مي رود از آن نقطه به بعد نيز حدود مشتركش با منطقه مديترانه آغاز مي شود. كه تا غرب درياچه كوي جگيز امتداد مي يابد.
منطقه اژه به دو بخش تقسيم مي شود كه بخشي را اژه اصلي و بخش ديگر را آناتولی غرب مياني نامند. بخش اژه آن شامل استانهاي ازمير، مانيسا، آيدين، دنيزلي و موغلا مي شود و بخش آناتولی غرب مياني نيز استانهاي اوشاك، كوتاهيا و آفيون كاراحصار را در بر مي گيرد.
