بخشی از مقاله
چکیده:
شوخی ابزاری مفید در بسیاری از زمینههای ارتباطی است و نقش مهمی در افزایش روابط صمیمانه زوجین دارد. دستیابی به میزان و روند تغییرات نمره شوخ طبعی و رضایت زناشویی، به شناخت بیشتر مکانیزمهای رفتاری مؤثر بر ارتباطات صمیمانه زوجین کمک می نماید. لذا این تحقیق به بررسی نقش شوخ طبعی هر یک از زوجین بر میزان رضایت زناشویی همسرانشان پرداخته است. به این منظور 60 زوج در دو گروه دارای رضایت زناشویی کم و زیاد جایگزین شدند. پس از سنجش میزان شوخ طبعی، نتایج تجزیه و تحلیل آماری نشان داد زوجینی که از رضایت زناشویی متفاوتی برخوردار بودند نمره شوخ طبعی آنان نیز در سطح %1 دارای اختلاف معنی داری بود. مقایسه میانگین نمره شوخ طبعی زنان نشان داد، این نمره در زنان دارای رضایت زناشویی بالا بسیار بیشتر از زنانی بود که از رضایت زناشویی کمتری برخوردار بودند. همچنین نمره شوخ طبعی زنان در هر دو گروه، در مقایسه با همسرانشان پایینتر بود. مقایسه میانگین نمره شوخ طبعی مردان نیز نشان داد، این نمره در مردانی که از رضایت زناشویی بالاتری برخوردار بودند، بسیار بیشتر از مردانی بود که نمره زناشویی پایینی داشتند. نتایج نشان داد، میانگین نمره رضایت زناشویی و شوخ طبعی مردان، در دو گروه، بالاتر از همسرانشان بوده است. ضریب همبستگی مثبت و معنی داری نیز بین نمره رضایت زناشویی و شوخ طبعی زوجین، وجود داشت. این امر بیانگر آن است که شوخ طبعی مهارتی است اکتسابی و توانایی زوجین در کاربرد این مهارت، میتواند منجر به افزایش رضایت زناشویی آنان شود.
کلمات کلیدی: شوخ طبعی، رضایت زناشویی
1
مقدمه:
تحقیقات علمی در زمینه شوخ طبعی و مزاح به تئوریهای قدیمی نظیر آریستوتل و پلاتو، بر می گردد( به نقل از زیگولد، .(1983 رویکردهای نظری عمدهای نظیر نظریه اهانت، نظریه تخلیه هیجانی و آسودگی و نظریه تباین به تبیین علل روانی شوخ طبعی پرداختهاند. تحقیقات نشان میدهد که شوخی ذاتی نیست بلکه مهارت یاد گرفته شدهای است که میتواند در موقعیتهای متعدد زندگی، سطح رضایت تجربه شده درون یک خانواده را تحت تأثیر قرار دهد.فروید شوخ طبعی را به عنوان عالیترین سازوکارهای دفاعی تعریف کرده است. تحقیقات نشان میدهد شوخی تاثیر بسیار مهمی در تعدیل تعارضات، سازگاری با وضعیتهای گوناگون نظیر استرس، دارد(یانگ و بی پوس1، 2000، مارتین و و لفکورت، .((1983 اریکسون و فلدستین((2006، در پژوهشی دریافتند که شوخ طبعی یک متغیر بسیار مهم برای درک رضایت زناشویی است و زوجین میتوانند هنگام استرس در زندگی از آن استفاده کرده و تنش را کاهش دهند و لحظات شادی را در مواقع تعارض ایجاد نمایند .تحقیقات برسلر و بالشین( (2006 و لیپا2 (2007)، نیز نشان داد که شوخی عامل مهمی در ایجاد دلبستگی بین زوجین و افزایش روابط عاطفی بین آنان و نیز افزایش توانایی حل مشکل، به شمار میرود. در پژوهشی خشوعی((1384، در رابطه با شوخ طبعی و سلامت روان به این نتیجه دست یافت که بین شوخ طبعی با اختلالهای روانی رابطه منفی وجود دارد. تحقیقات دیگر نشان میدهد افرادی که هنگام برخورد با موقعیتهای استرس آور با بیان طنز و لطیفه سعی در آرام کردن دیگران داشته و چشم انداز شوخی گونهای نسبت به موقعیتهایی که با آن مواجه میشوند، دارند، تعاملات میان فردی آنان، بهتر، عزت نفس آنها بالاتر و رضایت ارتباطی بیشتری را تجربه میکنند( مطلب زاده، 1384، هارتسل3، 2004، هولمز4، .(2007 سوئرو سوئر و کرر((1990 دریافتند زوجینی که در روابطشان از شوخی استفاده میکنند، از موفقیت زناشویی بالاتری برخوردارند و زوجینی که در روابطشان شوخیهای مثبت را به کار میبرند، نسبت به همسر خود احساس نزدیکی بیشتری کرده و این احساس در سازگاری با تنشهای زندگی به آنان کمکمیکند( آلبرت، 1990 ، بی پومر، ..( 2000 تحقیقات هال و سرنو(( 2010، نشان داد که اگر چه شوخی به طور کلی نقش مثبتی را در ازدواج و روابط زوجین ایفا میکند، اما زمانی که هر دو زوج درک و حس یکسانی از شوخی داشته باشند، احتمال افزایش رضایت زناشویی افزایش مییابد. اما تحقیقات دیگر حاکی از آن است که کاربرد شوخیهای منفی خواه در جمع و یا به صورت خصوصی، میتواند بر رضایت زناشویی تأثیر بگذارد(هال و سرنو، .(2010 طبق گفته فروید شوخ طبعی بالاترین مکانیزم دفاعی است و مهارت بقا برای فاصله گرفتن از مشکل محسوب میگردد(رایس5، .(2009 تحقیقات یوهانسون(2002 )، نشان داد که شوخی به ایجاد رابطه عاطفی و دلبستگی بین زوجین منجر خواهد شد. بنابراین، با توجه به نقش رضایت زناشویی در تحکیم روابط زوجین، و امکان اثر بخشی شوخی با توجه به فرهنگ و آداب و رسوم، بر میزان رضایت زناشویی،محقق به دنبال بررسی میزان تأثیرشوخ طبعی هر یک از زوجین بر میزان رضایت زناشویی همسرانشان می باشد.
روش پژوهش:
جامعه این تحقیق، کلیه زوجین مراجعه کننده به مراکز مشاوره سال1391 و 1392در استان البرز شهر کرج، میباشد. از بین افراد جامعه، تعداد 60زوج، شامل30 زوج(30 زن و 30 مرد) دارای رضایت زناشویی پایین و 30 زوج(30زن و 30 مرد) دارای رضایت زناشویی بالا، به عنوان نمونه و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. افراد نمونه همگی دارای مدرک دیپلم به بالا بوده، دارای حداقل دو فرزند و در حدود 6 سال از زندگی مشترک آنان میگذشت. در این تحقیق افراد گروه نمونه، به تکمیل فرم سنجش میزان رضایت زناشویی انریچ و فرم سنجش شوخ طبعی ولفکورت اقدام نمودند، و پس از تکمیل فرم در دو گروه دارای رضایت زناشویی بالا و رضایت زناشویی پایین و شوخ طبعی بالا و شوخ طبعی پایین به صورت تصادفی، قرار گرفتند. در این تحقیق، بعد از جمع آوری دادهها با استفاده از روش آمار توصیفی( میانگین،رسمنمودار) و آمار استنباطی( ضرایب همبستگی پیرسن، و تجزیه و تحلیل واریانس یکطرفه) و با استفاده از نرم افزارآماری SPSS به تجزیه و تحلیل نتایج اقدام گردید.
