بخشی از مقاله
چکیده
شوخی فعالیتی جهان شمول و به طور کلی مثبت است که افراد متعلق به بافت های اجتماعی و فرهنگی متفاوت در سراسر جهان آن را تجربه می کنند. این اصطلاح به کیفیتی از عمل، گفتار و نوشتار اشاره دارد که موجب سرگرمی و تفریح می شود .حس شوخ طبعی رگه شخصیتی پایدار و متغیر مهم تفاوت های فردی است. هدف از تحقیق حاضر، تعیین ارتباط شوخ طبعی با خلاقیت - سیالی، انعطاف پذیر، ابتکاری، بسط - در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام در سال تحصیلی95-94می باشد.
جامعه آماری مورد مطالعه را کلیه دانشجویان مرد و زن مقاطع مختلف - کارشناسی، ارشد، دکتری - دانشگاه ازاد اسلامی ایلام که مجموع آنها ×7236نفر است، تشکیل می دهد. بر همین اساس تعداد ×365نفر از دانشجویان را از طریق روش نمونه گیری تصادفی نسبتی به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات از طریق آزمون های شوخ طبعی مارتین، آزمون خلاقیت گیلفورد بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری پیرسون جهت مشخص کردن رابطه شوخ طبعی با خلاقیت - سیالی، انعطاف پذیر، ابتکاری، بسط - استفاده شد. یافته حاکی از آن است بین شوخ طبعی با خلاقیت سیالی در سطح 0,05 رابطه معنادار وجود ندارد. ولی بین شوخ طبعی با خلاقیت انعطاف پذیر، ابتکاری و بسط در سطح 0,05رابطه معناداری وجود دارد.
مقدمه:
یکی از زمینه های مطلوب برای رشد انسان، خلاقیت می باشد×؟پیشرفت های بشری مدیون خلاقیت افراد بزرگ و خلاق بوده است که زمینه رفاه و آسایش را برای بشریت به ارمغان آورده اند×؟در واقع خلاقیت یکی از مفاهیم پیچیده مربوط به انسان است که ارائه تعریف روشن، بدون ابهام، دقیق و مورد پذیرش اکثریت روانشناسان و مربیان تعلیم و تربیت از آن مشکل می باشد؟ در فرهنگ واژگان ماکاری، خلاقیت به معنای تکامل فکر یا تخیلات فرد، به شکل اختراع و ابداع معنا شده است؟ در فرهنگ و بستر، خلاقیت توانایی یا قدرت ایجاد محصول نوین، از راه بکارگیری قدرت تصور و تحلیل ذکر شده است.
اکثر روانشناسان در این مطلب توافق دارند که خلاقیت، به دستاوردهای تازه و ارزشمند اشاره دارد - ویسبرگ معتقد است خلاقیت فرایند روانی می باشد که، منجر به حل مسأله، ایده سازی، مفهوم سازی، ساختن اشکال هنری، نظریه پردازی و تولیداتی می شود که بدیع و یکتا باشند. چون خلاقیت ویژگی برجسته و مطلوب است؟به همین دلیل شناسایی عوامل مؤثر بر خلاقیت به این مساله کمک می نماید.
در این ارتباط، برخی از صاحبنظران، به طور کلی مجموعه ای از عوامل شناختی - مانند هوش و استعداد - ، متغیرهای محیطی - مثل عوامل سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی - و متغیرهای شخصیتی - مانند پنج عاملی شخصیت، انگیزه درونی، ویژگی های خودرهبری یا دیگر رهبری و - را بر خلاقیت مؤثر دانسته اند - آیزنک،. - 2000 میرکمالی معتقد است که فرد خلاق دو ویژگی دارد :یکی تفکر تحلیل گر که تفکری تجزیه و تحلیل کننده است و دیگری تفکری خلاق که نوعی مهارت ذهنی است که در آن قدرت تصور و اندیشه به منظور دستیابی به یک یا چند راه حل، به خلق ایده های جدید و نو می پردازد .والاس× به نقل از آقایی - 1380 - فرایند خلاقیت را شامل چهار مرحله می داند که عبارتند:
- 1آمادگی :به معنای تحقیق و بررسی و جمع آوری همه جانبه حقایق است. - 2نهفتگی :در آن اطلاعات گذشته و جدید بدون کوشش آگاهانه برای دست یابی به رهیافت با یکدیگر ترکیب می شوند. - 3بصیرت :مرحله ای است که فرد ایده یا رهیافت مسأله را بطور ناگهانی بدست می آورد. - 4آزمایش :فرد آنچه را بدست آورده اعم از اختراع، اکتشاف یا نظریه تازه مورد ارزیابی قرار می دهد و آن را از لحاظ منطقی ارزیابی می کند.
شوخ طبعی به عنوان جزئی از روانشناسی مثبت نگر، مفهوم فراگیر و چندگانه دارد. شوخ طبعی را می توان به عنوان تفاوت های افراد در رفتارها، تجربه ها، عواطف، بازخوردها و توانایی های فرد در ارتباط با سرگرمی، خندیدن، اهل شوخی بودن و نظایر اینها تعریف کرد - مارتین،. - 2001 اما در مجموع شوخ طبعی به عنوان یم ویژگی شخصیتی و یک پاسخ هیجانی تلقی می شود. شوخی یک پدیده انسانی است که در همه جوامع و فرهنگ ها و با توجه به مجموعه ارزشها و هنجارهای خاص آن جوامع با هدف ها و موضوع های مختلف وجود دارد.
لذا خواه به صورت شناختی مورد بررسی قرار گیرد یا به صورت عاطفی، موضوع پیچیده و فراگیر است - زیگلر،. - 1998 شوخی به عنوان نمودی از شوخ طبعی، در دیدگاه های مختلف به گونه های متعددی تقسیم بندی شده است . مانند شوخی های خوب و شوخی های بد - سلتانوف1، - 1994، شوخی های بدنی، شوخی های کلامی و شوخی های تصویری - زیولکوسکی2،2002 نقل از خشوعی، - 1386، شوخی هایی با کارکرد پرخاشگرانه، کارکردجنسی، کارکرداجتماعی ، کارکرد دفاعی و کارکرد عقلی - زیو3،. - 1987 در این راستا مارتین4، پولایک- دریس 5، لارسن6، گری و ویر - 2003 - 7 شوخ طبعی را براساس سبک، به چهار دسته که شامل دو سبک سازگارانه و دو سبک ناسازگارانه است، تقسیم کرده اند:
- 1شوخ طبعی خود افزایی: این سبک به فرد کمک می کند تا خود را بپذیرد و به دیگران آسیبی نرساند .افرادی که از این سبک استفاده می کنند، مسائل عجیب و غریب ز ندگی را سرگرم کننده می دانند و یک دیدگاهکاملاً خنده آوری از دنیا دارند .این سبک که بیشتر به خود فرد مربوط می شود تا تعاملات میان فردی به او کمک می کند تا بر عوامل استرس آور زندگی غلبه کند . این سبک شوخ طبعی از فرد در برابر افسردگی محافظت می کند و همچنین همبستگی منفی با روان آزردگی و همبستگی مثبت با سلامت روان و عزت نفس دارد,
- 2 شوخ طبعی پیوند دهنده: افرادی که از این سبک شوخ طبعی استفاده می کنند، هنگام برخورد با موقعیت های استرس آور، با بیان طنز و لطیفه سعی می کنند به دیگران آرامش بدهند و چشم انداز شوخی گونه ای نسبت به موقعیت هایی که با آن مواجه می شوند دارند . این سبک بیشتر به تعاملات میان فردی مربوط می شود و با برونگرایی، خوش رویی، عزت نفس ، صمیمیت، رضایت از ارتباط و به طور کلی باخُلق و هیجانات مثبت رابطه دارد,
- 3شوخ طبعی پرخاشگرانه: یک سبک ناسازگارانه شوخ طبعی است که در آن فرد سعی می کند خودپنداره خویش را به هر طریقی، بدون نگرانی دربار ه بهزیستی دیگران تقویت کند و به صورت مسخره کردن و خوار شمردن دیگران سعی می کنند به این احساس درباره خود دست یابند. این سبک اگر چه به صورت مقطعی مفید است، اما استفاده مکرر از آن روابط میان فردی را تضعیف می کند و فرد بدون حمایت اجتماعی مؤثر طرد می شود .این سبک همبستگی مثبت با دشمنی، کینه، خشم و پرخاشگری - مارتین و همکاران،2003؛ کتز10، - 2005 و همبستگی منفی با برون گرایی، تو افق پذیری و با وجدان بودن دارد.
