مقاله رابطه بین سبک های شوخ طبعی و رضایت زناشویی دانشجویان متاهل

بخشی از مقاله

رابطه بین سبک های شوخ طبعی و رضایت زناشویی دانشجویان متاهل

چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین سبکهای شوخ طبعی، رضایت زناشویی در میان دانشجویان متاهل در سال تحصیلی 1392-1393، اجراء شده است . پژوهش حاضر در مقوله مطالعات توصیفی از نوع همبستگی قرار میگیرد . جامعه مورد مطالعه این پژوهش از کلیه دانشجویان متاهل، که در سال تحصیلی 1392-1393 مشغول به تحصیل بودند، تشکیل شده است. حجم کل نمونه 346 نفر و در گروه مذکر 143 نفر و در گروه مونث 203 نفر بود. جهت اجراء پرسشنامه نیز از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شد. در این پژوهش برای اندازه گیری متغیرهای از پرسشنامه های پرسشنامه رضایت زناشویی( ثنایی، (1379، پرسشنامه سبکهای شوخ طبعی (مارتین و دیگران، (2003 استفاده شده است. در این پژوهش از روشهای آماری توصیفی مانند جداول، نمودارهای درصد فراوانی ، میانگین و انحراف استاندار و همچنین روش های آماری استنباطی ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t استفاده شد. در مجموع مشخص گردید که بین سبکهای شوخ طبعی و میزان رضایت زناشویی و بهزیستی ذهنی دانشجویان متاهل رابطه معناداری وجود دارد و زنان و مردان از سبکهای شوخ طبعی متفاوتی استفاده می کنند .

کلمات کلیدی : سبکهای شوخ طبعی و میزان رضایت زناشویی ، دانشجویان متاهل

مقدمه
شوخی یک فعالیت جهان شمول و به طور کلی مثبتی است که افراد متعلق به بافتهای اجتماعی و فرهنگی متفاوت در سراسر جهان آن را تجربه می کنند. این اصطلاح به کیفیتی از عمل، گفتار و نوشتار اشاره دارد که موجب سرگرمی و تفریح می شود(مارتین، 2007؛ مارتین، لاستیو، جفری و ورون، .(2012همزمان با گسترش جنبش روان شناسی مثبت نگر1در دهه اخیر (سلیگمن و جزیسکمیهالی، (2000 روی آورد سنجش کنش وریهای مثبت، تجربه های مثبت و نیرومندیهای سازش یافته انسانی2 مانند: رضایتمندی از زندگی، خوشبینی3، شادکامی4، ایمان5، شوخ طبعی6 و غیره، بطور فزاینده ای در حال گسترش است. شوخ طبعی از جمله سازه هایی است که اکنون توجه ویژه برخی از روان شناسان را به خود معطوف داشته است(علینیا کروئی، دوستی، دهشیری و حیدری، احساس شوخ طبعی 1 رگه شخصیتی پایدار2 و متغیر مهم تفاوتهای فردی است که در انواع رفتارها، تجربه ها، عاطفه ها، بازخوردها3 و تواناییهای مرتبط با سرگرمی، خندیدن، خنداندن و مانند آن تجلی می یابد.احساس شوخ طبعی تک بُعدی نیست بلکه سازه ای چند وجهی4 است که در یک نگاه جامع، طبقه ای از رگه های مرتبط5 به هم را در بر می گیرد و ممکن است به شکلهای متفاوت مفهوم سازی شود:توانایی شناختی:6 توانایی خلق، فهم، بازسازی و به خاطر آوردن لطیفه ها (فینگلد و مازلا، (1993،پاسخ زیبایی شناختی:7 قدردانی از شوخی8، لذت بردن از انواع ویژه ای از موضوعهای سرگرم کننده (راش و هل، (1998،الگوی رفتاری ثابت:9 گرایش به خنده زیاد، لطیفه گفتن و سرگرم کردن دیگران و خندیدن به لطیفه هایی که دیگران تعریف می کنند (مارتین و لفکورت،1984؛ کرایک، لمپرت و نلسون، (1996،
- رگه خلقی هیجان مدار:10 بشاشیت و سرخوشی همیشگی (راش و کهلر، (1998،نوعی بازخورد : بازخورد خاص نسبت به دنیا، بازخورد مثبت به لطیفه گویی (سویبک، (1996،راهبرد رویارویی یا مکانیزم دفاعی: گرایش به بازخورد مزاح گونه در رویارویی و مقابله با مشکلات و بدبختیها (لفکورت، 2002؛ لفکورت و مارتین، 1984 نقل از مارتین، پالیک - دوریس، لارسن، گری و ویر، .(2003در دو دهه گذشته روانشناسان سعی کرده اند رابطه بین شوخ طبعی و جنبه های مختلف سلامت جسمانی، روانی - اجتماعی11 و بهزیستی را بررسی کنند. به این منظور مقیاسهایی مورد استفاده قرارگرفته اند که بر برخی از جنبه ها و ابعاد شوخ طبعی تمرکز دارند (مارتین، 2003؛ کرکانن، کیوپر و مارتین، (2004 مانند میزان و موقعیتهای مختلف خندیدن افراد (پرسشنامه پاسخ شوخی موقعیتی12، مارتین و لفکورت، (1984؛ استفاده از شوخی به عنوان راهبردهای رویارویی (مقیاس شوخی رویارویی13، مارتین و لفکورت، (1983؛ لذت بردن و اهمیت قائل شدن برای شوخی (پرسشنامه احساس شوخ طبعی14 سویبک، 1996؛ مقیاس چند وجهی احساس شوخ طبعی15 تورسن و پاول، .(1993مارتین و همکاران 2003)؛ نقل از علینیا کروئی و همکاران، (1387 با مرور ادبیات نظری، بالینی و تجربی در مورد رابطه بین شوخ طبعی و بهزیستی، سبکهای شوخ طبعی و کنش وریهای متعددی را که موجب بهبود بهزیستی می شوند از شوخ طبعی غیرسودمند و سازش نایافته متمایز کردند. این پژوهشگران یک مدل 2 × 2 از کنش وریهای شوخ طبعی را بر مبنای عناصر مطرح شده در ادبیات شوخ طبعی مطرح کردند. بر طبق این مدل چهار سبک شوخ طبعی متمایز وجود دارد که دو سبک آن سالم16 یا سازش یافته17 (شوخ طبعی پیوند جویانه و خود ارزنده سازانه) و دو سبک دیگر ناسالم یا سازش نایافته18 (شوخ طبعی پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه) هستند.
بر طبق مدل مارتین و همکاران((2003 چهار سبک شوخ طبعی متمایز وجود دارد که دو سبک آن سالم یا سازش یافته (شوخ طبعی پیوند جویانه و خود ارزنده سازانه) و دو سبک دیگر ناسالم یا سازش نایافته (شوخ طبعی پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه) هستند.

سبک شوخ طبعی پیوندجویانه:1

افرادی که از این سبک شوخی استفاده می کنند گرایش دارند لطیفه یا چیزهای خنده دار تعریف کنند، سعی می کنند با بذله گویی فی البداهه، دیگران را سرگرم و به سمت خود جذب کنند و از این طریق، با کاهش تنشهای2 بین شخصی، برقراری و تداوم رابطه را تسهیل کنند.
سبک شوخ طبعی خود ارزنده سازانه:3
افرادی که از این سبک شوخی استفاده می کنند نگاه کلی و خاصی به زندگی دارند، ناهمخوانیهای زندگی برای آنها متحیر کننده و سرگرم کننده است و این افراد در مواجهه با تنیدگیها و ناملایمتهای زندگی از یک بازخورد شوخ طبعانه سود می جویند.
سبک شوخ طبعی پرخاشگرایانه:4
این سبک شوخی متمرکز بر دیگران است و با استفاده از سخنهای طعنه آمیز، ریشخند، تحقیر و سربه سرگذاشتن و دست انداختن دیگران یا به عبارت دیگر شوخی توهین آمیز صورت می پذیرد. همچنین شامل استفاده از شوخی برای اداره و دستکاری افراد دیگر است.

سبک شوخ طبعی خود تحقیرگرایانه: 5
افرادی که از این سبک شوخی استفاده می کنند سعی دارند با هزینه کردن از خود و بیان عبارتهای خنده دار در مورد کاستیها و عیبهای خود، با خود شیرینی، دیگران را به سمت خود جذب کنند و مورد پذیرش و تأیید آنها قرار گیرند.خانواده ترکیبی از دو یا بیش از دو فرد است که از راه خون، زناشویی، و یا فرزند پذیری، با یکدیگر ارتباط مییابند و از نظر حمایت اجتماعی، هیجانی و اقتصادی به یکدیگر متکی هستند و طی یک دوره زمانی نامشخص، با هم زندگی میکنند ـ خانواده پیوندی است که با نهاد ازدواج، یعنی صورتی از روابط جنسی، که به تصویب جامعه رسیده، مرتبط است. خانواده به عنوان رکن بنیادین اجتماع و شالوده حیات اجتماعی محسوب می گردد. خانواده ها جامعه را پدید می آورند و بهنجاری یا نابهنجاری جامعه در گرو شرایط عمومی خانواده ها است . وجود تعاملات سالم و سازنده متقابل زوجین ، می تواند نقش مؤثری در تداوم و بقاء کانون خانواده ایفاء کند ( هاوو6، 2012؛ سعیدیان ، نوابی نژاد و کیامنش ، . ( 1387رضایت زناشویی حالتی است که طیّ آن زن و شوهر از ازدواج با یکدیگر و با هم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند (سینها و ماکرجی ، 1991 به نقل از میر احمدی زاده و همکاران، .(1382 و ینچ و همکاران او (1974) معتقدند که رضایت زناشویی انطباق بین وضعیّت موجود و وضعیت مورد انتظار است. طبق این تعریف رضایت زناشویی زمانی محقق می گردد که وضعیت موجود در روابط زناشویی با وضعیت مورد انتظار فرد منطبق باشد. هم چنین الیس در 1989 بیان می کند که رضایت زناشویی احساسات عینی از خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده توسّط زن یا شوهر است هنگامی که همه جنبه های ازدواج شان را در نظر می گیرند (سلیمانیان، .(1373
مطابق با نظر هادسن 1992) به نقل از ثنایی، (1379 ادراک زن یا شوهر از میزان، شدت و دامنه مشکلات موجود در رابطه منعکس کننده سطح رضایت زناشویی آنهاست.ترنهلم و یانسن (1996) ارتباط زناشویی را فرآیندی میدانند که در آن زن و شوهر به صورت کلامی و به صورت غیرکلامی مثل گوش دادن، حالات چهره و ژستهای مختلف با همدیگر تبادل احساسات و افکار را انجام میدهند. رضایت از زندگی زناشوئی سهم عمدهای در تداوم زندگی و تربیت نسل بعدی دارد (به نقل از فاتحیزاده و احمدی .(1384 الیس (1992) رضایت زناشوئی را از احساسات مرتبط با خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده زن یا شوهر ناشی می داند. الیس نقش تفکر در رضایتمندی زناشویی را مهم دانسته است و نادیده گرفتن علائق و طرف مقابل را موجب دلسردی و ناکامی در رابطه زناشویی میداند.از طرف دیگر پژوهشهای متعدد نشان داده اند که سبکهای شوخ طبعی سالم و مثبت (سبکهای پیوندجویانه و خود ارزنده سازانه) به طورکلی با مقیاسهایی که سلامت روان شناختی و بهزیستی را اندازه گیری می کنند مانند: حرمت خود، عاطفه مثبت، خوشبینی، حمایت اجتماعی، صمیمیت، رضایتمندی از زندگی، هوش هیجانی و صلاحیت1 بین شخصی رابطه مثبت و با افسردگی، اضطراب، حساسیت بین شخصی، عاطفه منفی، هراس2، بدنی سازی 3، وسواس، پرخاشگری، تنهایی، کمرویی، ابعاد سه گانه فرسودگی شغلی و دلبستگی اجتنابی رابطه منفی دارند. سبکهای شوخ طبعی ناسالم و منفی (پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه) با استیصال و نارساکنش وری روان شناختی مانند افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، خصومت، عاطفه منفی، دلبستگی ناایمن، تنهایی، کمرویی، ابعاد سه گانه فرسودگی شغلی4 رابطه مثبت و با حرمت خود، حمایت اجتماعی، عاطفه مثبت، انگیزش در مدرسه، سلامت روان شناختی و رضایتمندی از زندگی رابطه منفی دارند. همچنین هر یک از سبکهای شوخ طبعی با ابعاد شخصیت (برونگردی، توافق، وظیفه شناسی، روان آزرده گرایی، گشودگی به تجربه) و رگه شخصیتی مرتبط با فرهنگ (فردگرایی5 و جمع گرایی(6 رابطه معنادار و متفاوتی دارند و نیز مردان در مقایسه با زنان، بیشتر از سبکهای شوخ طبعی ناسالم (پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه) استفاده می کنند. مردان و زنان سالمند در مقایسه با جوانترها از سبکهای پیوندجویانه و پرخاشگرایانه کمتر استفاده می کنند (ساروگلو و اسکاریوت، 2002؛ مارتین و دیگران، 2003؛ کازاریان و مارتین، 2004؛ کیوپر، کریمشاو، الیت و کیرش، 2004؛ مارتین، 2004؛ هامپس، 2006 ؛ ییپ و مارتین، 2006؛ کالینی، کروتردز، مینور، 2006؛ کازاریان و مارتین، 2006؛ مارتین، 2007؛ چن و مارتین، 2007 ؛ تومکایا، 2007؛ سسن، 2007؛ ورنون، مارتین، شرمر و مککی، 2008؛ گریون، چامارو- پرموزیک، آرتچ و فرنهام، 2008؛ طاهر، کازاریان و مارتین، 2008؛ وسلکا و همکاران، .(2010نتایج پژوهش نشان دادند که بین دانشجویان مرد و زن از نظر به کارگیری سبکهای شوخ طبعی تفاوت معناداری وجود دارد( علی نیا کروئی و همکاران، .(1387در سال های اخیر برخی از پژوهشها رابطه بین سبکهای شوخ طبعی، رضایت زناشویی را بررسی کرده و نشان داده اند که رابطه معناداری بین این متغیرها وجود دارد. به عبارت دیگر، افراد با سبکهای شوخ طبعی متفاوت دارای رضایت زناشویی متفاوت اند (مارتین و دیگران، 2003؛ کازاریان و مارتین، 2004؛ کیوپر و دیگران، 2004؛ ییپ و مارتین، 2006؛ مارتین، 2007؛ گریون و دیگران، 2008؛ ساروگلو و همکاران، 2010؛ کان و همکاران، 2011؛ هال، 2011؛ هال، 2013؛ وینترهلد و همکاران، .(2013محقق با توجه به خطوط پژوهشی موجود که ارائه گردید، فرضیه های زیر را مطرح نموده است : -1 بین سبکهای شوخ طبعی و رضایت زناشویی رابطه معنی داری وجود دارد.
-2 سبکهای شوخ طبعی در دانشجویان مرد و زن متفاوت است.روش پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی است، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبکهای شوخ طبعی، رضایت زناشویی دانشجویان متاهل بود.

روش
جامعه آماری و نمونه آماری تحقیق: جامعه مورد مطالعه این پژوهش از کلیه دانشجویان متاهل ، که در سال تحصیلی 1392-1393 مشغول به تحصیل بودند ، تشکیل شده است.با توجه به تعداد حجم جامعه آماری و با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان(1970 ؛ به نقل از حسن زاده، (1392 حجم کل نمونه 346 نفر و در گروه مذکر 143 نفر و در گروه مونث 203 نفر بود. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد.در این پژوهش برای اندازه گیری متغیرهای از پرسشنامه های ذیل استفاده شده است: الف- پرسشنامه سبکهای شوخ طبعی (مارتین و دیگران، : (2003یک آزمون کاغذ - مدادی 32مادّه ای است که برای سنجش چهار سبک شوخ طبعی، پیوندجویانه (وقتی دیگران را میخندانم ، لذّت می برم) خود ارزنده سازانه (نگاه شوخ طبعانه من به زندگی، مرا از نگرانیهای شدید و افسردگی در مورد چیز های مختلف دور نگه می دارد) پرخاشگرایانه (من دوست ندارم از شوخی یاجُوک برای دست انداختن یا تحقیر دیگران استفاده کنم) و خود تحقیرگرایانه (سعی می کنم با گفتن چیز های خنده دار در مورد ضعفها، نقصها و اشتباههایم، افراد مرا بپذیرند و بیشتر دوستم داشته باشند) طراحی شده است. هر زیر مقیاس حاوی 8مادّه است و آزمودنی به هرمادّه در مقیاس هفت درجه ای از کاملا مخالفم((1 تا کاملا موافقم((7 پاسخ می دهد. آلفای کرونباخ پرسشنامه توسط تهیه کنندگان با نمونه 1195 نفری بین سنین 18 تا 87 ساله کانادائی، برای شوخ طبعی پیوند جویانه 0/80، شوخ طبعی خودارزنده سازانه 0/81، سبک پرخاشگرایانه 0/77 و شوخ طبعی خودتحقیرگرایانه 0/80 گزارش شده است. اعتبار بازآزمایی این مقیاس با بررسی 179 دانشجو بین 0/80 تا 0/85 تعیین شد. همچنین روایی آن با اجرای همزمان پرسشنامه های موجود در زمینه شوخ طبعی مورد بررسی قرار گرفته و مناسب گزارش شده است (مارتین و دیگران، 2003؛ مارتین، .(2003این پرسشنامه توسط علی نیا کروئی و همکاران( (1387 در بین دانشجویان ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. این پرسشنامه به فارسی تهیه و روی 230 نفر اجرا شد. در تحقیق مذکور تحلیل داده ها گویای اعتبار قابل قبول و همبستگی بالای باز- آزمون پس از 3 هفته بود. آلفای کرونباخ به دست آمده برای سبکهای پیوندجویانه، خود ارزنده سازانه، پرخاشگرایانه و خود تحقیرگرایانه به تربیت، 0/78، 0/77، 0/54 و 0/68 بود.ب- مقیاس زوجی اینریچ (فورز و السون، :(1989برای بررسی میزان رضایت زناشویی پرسشنامه اینریچ انتخاب شده است. این پرسشنامه به عنوان یک ابزار تحقیق معتبر در تحقیقات و کارهای بالینی متعددی مورد استفاده رار گرفته هست.فورز و السون((1989 از این پرسشنامه استفاده کرده اند و معتقند که این مقیاس نسبت به تغییراتی که در خانواده بوجود می آید حساس است. آنها با استفاده از نمونه گیری تصادفی در تحقیق ملی با 5039 زوج نشان دادند که با استفاده از این پرسشنامه می تئان با دقت ./95-85 بین زوج خرسند و ناخرسند تمایز قائل شد. هر یک از موضوعات این پرسشنامه در ارتباط با یکی از زمینه های مهم است. ارزیابی این زمینه ها در درون یک رابطه زناشویی می تواند مشکلات بالقوه زوج ها را توصیف کند، یا می تواند زمینه های نیرومندی و تقویت آنها را مشخص نماید. این مقیاس شامل 4 خرده مقیاس 35 ماده است. خرده مقیاس ها شامل تحریف آرمانی ، رضایت زناشویی ، ارتباطات و حل تعارض می باشد.این مقیاس در سال 2000 روی 25501 زوج اجراء شد و الفای کرونباخ مقیاس و خرده مقیاسها به ترتیب 0/86، 0/80، 0/84 و 0/83 بود. در ایران با تعداد 365 زوج به ترتیب برابر 0/68، 0/78، 0/62 و 0/77 بود(آسوده و همکاران، .(1389پرسشنامه به صورت 5 گزینه ای می باشد. آزمودنیبه هر مادّه در مقیاس پنج درجه ای از کاملا موافقم (1) تا کاملا مخالفم (5) پاشخ می دهد(همان منبع).

یافته های تحقیق
در این پژوهش از روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون و آزمون t استفاده شد . برای تجزیه و تحلیل های آماری پژوهش از نرم افزار SPSS 19 استفاده شد .

جدول شماره 1-4 توزیع فراوانی آزمونی ها

از مجموع 314 آزمودنی بر حسب جنس، 143 نفر((%41/33 مرد و 203 نفر((%58/67 زن، بر حسب تحصیلات مجموع 254 نفر((% 73/41 دانشجوی دوره کارشناسی و 92 نفر((% 26/59 دانشجوی دوره کارشناسی ارشد بودند که در این پژوهش شرکت داشتند.
جدول شماره 2-4 شاخص های توصیفی مربوط به متغیر ها (سبکهای شوخ طبعی، رضایت زناشویی و زیر مقیاس های آنها) را نمایان می سازد .

جدول شماره2 - 4 شاخص های توصیفی سبکهای شوخ طبعی، رضایت زناشویی

برای آن که بتوانیم رابطه بین متغیرها را ارزیابی کنیم همبستگی بین متغیر مستقل و متغیر وابسته را در گروههای مختلف محاسبه نموده ایم.فرضیه :1 بین سبکهای شوخ طبعی و رضایت زناشویی رابطه معنی داری وجود دارد.

* ضرایب در سطح p<0/05 معنی دار است.
* * ضرایب در سطح p<0/01 معنی دار است.

همانگونه که در جدول شماره 3-4 مشخص است ضرایب همبستگی معنادار می باشند. بین شوخ طبعی پیوندجویانه و تحریف آرمانی، رضایت زناشویی، ارتباطات و حل تعارض همبستگی بدست آمد .فرضیه : 2 سبکهای شوخ طبعی در دانشجویان زن و مرد متفاوت است .

جدول 4 - 4 نتایج آزمون t برای مقایسه دو گروه در سبکهای شوخ طبعی مرد و زن

با توجه به t بدست آمده با 95 درصد اطمینان می توان عنوان نمود که تفاوت معناداری بین سبکهای شوخ طبعی منفی دو گروه وجود دارد و در دو گرو در میزان استفاده از سبکهای شوخ طبعی مثبت باهم تفاوتی ندارند.