بخشی از مقاله
چکیده
شوخی حالتی مثبت در ذهن است و زمانی ایجاد می شود که فردی موضوعی ناهمخوان، غیرمنتظره و یا سرگرم کننده را بگوید و یا انجام دهد. شوخی حدود 18 بار در روز اتفاق می افتد وغالباً پاسخی خودجوش به موقعیتها در حضور دیگران است.
هدف از تحقیق حاضر، تعیین ارتباط شوخ طبعی با راهبردهای مقابله با استرس - هیجان مدار، مسئله مدار، اجتنابی - در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام واحد ایلام در سال تحصیلی95-94می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه را کلیه دانشجویان مرد و زن مقاطع مختلف - کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکتری - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام که مجموع آنها 7236 نفر است، تشکیل می دهد.
بر همین اساس تعداد 365 نفر از آنها را از طریق روش نمونه گیری تصادفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات از طریق آزمون های شوخ طبعی مارتین و آزمون راهبردهای مقابله با استرس اندلر و پارکر بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری پیرسون جهت مشخص کردن رابطه شوخ طبعی با راهبردهای مقابله با استرس - هیجان مدار، مسئله مدار، اجتنابی - استفاده شد.
یافته این پژوهش حاکی از آن است که بین شوخ طبعی با راهبرد مقابله با استرس هیجان مدار در سطح 0,05 رابطه مثبت معنادار وجود ندارد. ولی بین شوخ طبعی با راهبرد مقابله با استرس مسئله مدار و راهبرد مقابله با استرس اجتنابی رابطه معناداری وجود دارد. با توجه به یافته های حاضر می توان نتیجه گرفت که شوخ طبعی یکی از عواملی است که می تواند راهبردهای مقابله با استرس را در دانشجویان تحت تاثیر قرار دهد.
مقدمه:
امروزه دانشجویان به دلیل نقش مهمی که در اداره آینده کشور دارند، یکی از قشرهای مهم جامعه به حساب می آیند. اهمیت این نقش در این است که دانشجویان نه تنها بخش اصلی متخصصان زمینه های گوناگون علمی، فنی و هنری هر کشور را تشکیل می دهند، بلکه همچنین این گروه مدیران اصلی در اداره اینده کشور و رهبر سایر اقشار جامعه در هدایت به سمت کمال و اهداف کشور می باشند. از سوی دیگر بخشی از دانشجویان در آینده عهده دار آموزش و پرورش نسل های بعد از خود خواهند بود و از این طریق به طور غیر مستقیم در کمال نسل های بعدی جامعه نیز دخالت دارند
ورود به دانشگاه برای اغلب دانشجویان با نوعی تغییر جدی در زندگی همراه است که می تواند توأم با نگرانی و استرس باشد .یکی از دلایل عمده استرس دانشجویان، پذیرش نقش های جدید و تغییرات عمده در زندگی آنهاست که این امر می تواند نه تنها عملکرد تحصیلی بلکه سلامت جسمانی و روانی آنان را نیز تحت تأثیر قرار دهد
مقابله با استرس1 شامل تمام تلاش های شناختی و رفتاری است که برای مهار، کاهش یا تحمل درخواست های درونی یا بیرونی به کار گرفته می شود. براساس نظریه لازاروس دو نوع مقابله اصلی - مسئله مدار2 و هیجان مدار - 3 در برابر فشار روانی وجود دارد .
در مقابله مسئله مدار فرد بر عامل فشارآور متمرکز می شود و سعی می کند اقدامات سازنده ای در راستای تغییر شرایط فشار آور یا حذف آن انجام دهد .در مقابل، در مقابله هیجان مدار فرد سعی می کند پیامدهای هیجانی واقعه فشارآور را مهار کند .کارکرد اولیه مقابله هیجان مدار، تنظیم و مهار هیجانی عامل فشارآور است تا تعادل هیجانی فرد حفظ شود
براساس تئوری های روانشناختی، راهبردهای مقابله ای نقش مهمی در کاهش استرس و در نتیجه سلامت روانی افراد دارند و مفهوم استرس به تنهایی و بدون در نظر گرفتن مهارت های مقابله ای آنان، ارزش محدودی در توضیح و پیش بینی وضعیت افراد دارد .به بیان دیگر هر چه منابع افراد برای مقابله بهتر باشد، کمتر احتمال دارد گرفتار موقعیت های منجر به آسیب شوند
نتایج مطالعه ای نشان می دهد افرادی که توانایی بیشتری در حل مسایل دارند کمتر دچار افسردگی می شوند و کمتر در معرض استرس قرار می گیرند .این افراد مهارت های بالایی دارند و میزان اضطراب در آنان نسبت به سایرین کمتر است
شوخی به عنوان نمودی از شوخ طبعی، در دیدگاه های مختلف به گونه های متعددی تقسیم بندی شده است . مانند شوخی های خوب و شوخی های بد - سلتانوف4، - 1994، شوخی های بدنی، شوخی های کلامی و شوخی های تصویری - زیولکوسکی5،2002 نقل از خشوعی، - 1386، شوخی هایی با کارکرد پرخاشگرانه، کارکردجنسی، کارکرد اجتماعی ، کارکرد دفاعی و کارکرد عقلی - زیو1،. - 1987 در این راستا مارتین2، پولایک- دریس 3، لارسن4، گری و ویر - 2003 - 5 شوخ طبعی را براساس سبک، به چهار دسته که شامل دو سبک سازگارانه و دو سبک ناسازگارانه است، تقسیم کرده اند:
- 1شوخ طبعی خود افزایی .این سبک به فرد کمک می کند تا خود را بپذیرد و به دیگران آسیبی نرساند .افرادی که از این سبک استفاده می کنند، مسائل عجیب و غریب ز ندگی را سرگرم کننده می دانند و یک دیدگاهکاملاً خنده آوری از دنیا دارند .این سبک که بیشتر به خود فرد مربوط می شود تا تعاملات میان فردی به او کمک می کند تا بر عوامل استرس آور زندگی غلبه کند . این سبک شوخ طبعی از فرد در برابر افسردگی محافظت می کند و همچنین همبستگی منفی با روان آزردگی و همبستگی مثبت با سلامت روان و عزت نفس دارد
- 2 شوخ طبعی پیوند دهنده: افرادی که از این سبک شوخ طبعی استفاده می کنند، هنگام برخورد با موقعیت های استرس آور، با بیان طنز و لطیفه سعی می کنند به دیگران آرامش بدهند و چشم انداز شوخی گونه ای نسبت به موقعیت هایی که با آن مواجه می شوند دارند . این سبک بیشتر به تعاملات میان فردی مربوط می شود و با برونگرایی، خوش رویی، عزت نفس ، صمیمیت، رضایت از ارتباط و به طور کلی باخُلق و هیجانات مثبت رابطه دارد
- 3شوخ طبعی پرخاشگرانه: یک سبک ناسازگارانه شوخ طبعی است که در آن فرد سعی می کند خودپنداره خویش را به هر طریقی، بدون نگرانی دربار ه بهزیستی دیگران تقویت کند و به صورت مسخره کردن و خوار شمردن دیگران سعی می کنند به این احساس درباره خود دست یابند. این سبک اگر چه به صورت مقطعی مفید است، اما استفاده مکرر از آن روابط میان فردی را تضعیف می کند و فرد بدون حمایت اجتماعی مؤثر طرد می شود .این سبک همبستگی مثبت با دشمنی، کینه، خشم و پرخاشگری و همبستگی منفی با برون گرایی، تو افق پذیری و با وجدان بودن دارد
- 4شوخ طبعی خود کاهنده: افرادی که دارای این سبک شوخ طبعی هستند دستاوردهای خود را ناچیز و حقیر می شمارند و دیگران را مثبت ارزیابی می کنند .اینگونه افراد شوخ طبع با خوار و ذلیل کردن خود از طریق گفتن لطیفه یا طنز، سعی می کنند دیگران را سرگرم کنند .این سبک نیز یک سبک ناسازگارانه شوخ طبعی است که به عنوان فرایند اجتنابی متعارض محسوب می شود
