بخشی از مقاله
چکیده
تحمل پریشانی در محیطهای کار پدیدهای است که معلول عوامل مختلفی از جمله خصایص شخصیتی است. هدف پژوهش بررسی رابطه شوخطبعی با تحمل پریشانی کارکنان میباشد. روش پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی و جامعه آماری، شامل کارمندان زن مخابرات شهر اصفهان بوده که تعداد 70 نفر نمونه به روش تصادفی ساده انتخاب گردید. ابزار پژوهش، مقیاس چندبعدی حس شوخطبعی - - MSHS و مقیاس تحمل پریشانی - - DIS بود.
یافتهها نشان داد بین شوخطبعی با تحمل پریشانی، جذب منفی و ارزیابی منفی رابطه مثبت و معنادار و با تنظیم پریشانی رابطه منفی معناداری وجود دارد. همچنین بین شوخطبعی مقابلهای با تنظیم پریشانی و بین شوخطبعی و خلاقیت با جذب منفی، ارزیابی منفی و تحمل پریشانی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. بین نگرش به افراد شوخطبع و تمام ابعاد تحمل پریشانی نیز رابطه مثبت و معناداری به دست آمد.
بعلاوه از میان مؤلفههای شوخطبعی، سه مؤلفه نگرش نسبت به افراد شوخطبع، شوخطبعی مقابلهای و شوخطبعی و خلاقیت توانستند تحمل پریشانی را به طور معنیداری پیشبینی نماید. نتیجه آنکه با فراهم کردن زمینه لازم برای ارتباط مبتنی بر شوخطبعی کارکنان در مشاغل سخت و پر استرس میتوان قدمهای مؤثری برای افزایش توان آنها در تحمل آشفتگیها و پریشانی و ارتقای سلامت روانی آنها برداشت.
مقدمه
به اعتقاد - هولمز و راهه، 1976، به نقل از پارسا، - 1375 حادثهای که نیاز به سازگاری زیادی در زندگی داشته باشد استرسزا میباشد و در زندگی روزمره فشار روانی به شکلهای گوناگونی بروز پیدا می کند. در فشار روانی طولانی و خیلی شدید مردم نشانههای مسئلهسازی بروز میدهند که نگرانشان می کند. از سویی این استرسها و پریشانیها پیامدهای متنوع و گوناگونی دارند که بر جنبههای مختلف زندگی انسان تأثیر میگذارند. استرس، عصبانیت و افسردگی ممکن است منجر به مشکلات جسمانی، روانی، اختلال در عملکرد و مشکلات هیجانی و عاطفی گردند.
تحمل پریشانی به عنوان ظرفیت تجربه و تحمل کردن حالات روان شناختی منفی تعریف میشود. پریشانی ممکن است نتیجه فرآیندهای شناختی یا جسمانی باشد اما به صورت یک حالت هیجانی ظاهر میشود که اغلب با تمایلات عمل برای تسکین تجربه هیجانی مشخص میشود. تحمل پریشانی یک سازه فراهیجانی را مورد توجه قرار میدهد که شامل ارزیابی و انتظارات یک فرد از تجربه حالات هیجانی منفی در مورد تحمل پذیری، انزجار، ارزیابی و قابلیت پذیرش، گرایش به جذب توجه و از هم گسیختن عملکرد تنظیم هیجانات و به ویژه نیروی حاصل از تمایلات عمل در جهت اجتناب یا تضعیف فوری تجربه است.
افراد دارای تحمل آشفتگی پایین،اولاً هیجان را غیر قابل تحمل میدانند و نمیتوانند به آشفتگی و پریشانیشان رسیدگی نمایند، ثاناًی این افراد وجود هیجان را نمیپذیرند و از وجود آن احساس شرم و آشفتگی میکنند، زیرا تواناییهای مقابلهای خود با هیجانات را دست کم میگیرند. سومین مشخصه عمده تنظیم هیجانی افراد با تحمل آشفتگی پایین، تلاش فراوان این افراد برای جلوگیری از هیجانات منفی و تسیکن فوری هیجانات منفی تجربه شده میباشد - عزیزی و همکاران، . - 1389 کوشش در راه مهار کردن واکنش های هیجانی عملی ارزشمند، انسانی و اجتماعی است. افراد آدمی از همان آغاز کوشیدهاند تا حالتهای آشفتگی هیجانی یا انفعالی را درک کنند و به آنها پاسخ های شایسته بدهند.
تحمل آشفتگی به توانایی تجربه و تحمل موقعیتهای روانشناختی منفی اطلاق می گردد. آشفتگی ممکن است ماحصل فرآیندهای فیزیکی و شناختی باشد، لیکن بازنمایی آن به صورت حالت هیجانی است که اغلب با تمایل به عمل جهت رهایی از تجربه هیجانی مشخص می گردد. افراد با تحمل پریشانی پایین، هیجان را غیرقابل تحمل میدانند و نمیتوانند به آشفتگی و پریشانیشان رسیدگی نمایند، این افراد وجود هیجان را نمیپذیرند و از وجود آن احساس شرم و آشفتگی میکنند زیرا توانایی مقابله خود با هیجانات را دست کم میگیرند و تلاش فراوانی جهت جلوگیری از هیجانات منفی و تسکین فوری آن انجام میدهند - سیمونز و گاهر، . - 2005 در حقیقت تحمل پریشانی یک متغیر تفاوتهای فردی است، که به ظرفیت تجربه و مقاومت در برابر ناراحتی هیجانی اشاره می کند.
شاد بودن آدمی، تجربههای اجتنابناپذیر زندگی مانند ناکامی، ناامیدی و عواطف منفی را خنثی و به احساس نشاط کمک میکند تا انسان سلامت روانی خود را باز یابد و به آرامش برسد. امروزه روانشناسان شادی، انبساط خاطر را برای سلامتی انسان مهم و مؤثر می دانند. اهمیت نشاط برای بشر تا حدی است که میتواند در درمان برخی از بیماریها مؤثر باشد. روانشناسان معتقدند در قرن حاضر که ناملایمات فراوانی انسان را درگیر خود ساختهاند، شادی نه تنها از بسیاری از بیماریها پیشگیری میکنند، بلکه قادر است از رشد و پیشرفت سریع برخی از انواع سرطان نیز جلوگیری کند.
اگر در زندگی بشر شادمانی وجود نداشت، انسان زیر فشارهای سنگین روحی روانی، از پا در میآمد. به عقیده مزلو، شاخصهای اصلی انسانهایی که در راستای خود شکوفایی، کمالگرایی ها و توانمندی های خود تلاش میکنند احساس بارز شوخی و شوخطبعی است. ناگفته پیداست که بدون شادابی همه فعالیت های انسان محکوم به زوال است - یزدخواستی، . - 1392 در سالهای اخیر و به دنبال موج تازهای که در روانشناسی پدید آمده، روانشناسی مثبتگرا به صورت نحلهای تازه و نوین مطرح شده است.
روانشناختی، ارائه گشته و گسترش یافته است در حقیقت نوعی اعتراض به دیدگاههای موجود در روانشناسی است. روانشناسی مثبت یکی از جدیدترین شاخههای روانشناسی است که تمرکزش بر کمک به افراد برای شاد شدن و ارضاء بیشتر است - کویلیام، ترجمه براتی سده و صادقی، . - 1386 علوم جدید با کشف رابطه شادمانی با برخی از مسائل مهم زندگی بر ضرورت شادی تأکید دارند. یکی از زمینههای که سالها در پژوهشهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته، رابطه سلامت جسمانی و روانی با شادمانی است. به هر حال، افراد شادمان از زندگیشان بیشتر رضایت دارند و روی هم رفته کیفیت زندگیشان بهتر است. تأثیر شوخطبعی بر عملکرد شغلی و تحصیلی نیز در برخی پژوهش به تأیید رسیده است.
محیط شاد علاوه بر شادمانی افراد بر افزایش عزت نفس، اعتماد به نفس و تقویت عملکرد درس و شغل افراد نیز مؤثر است و با وجود این احساس کیفیت زندگی بهتر میشود. در نتیجه توجه به آن ضروری است - خانی، . - 1387 طی پژوهشی به این نتیجه رسید که شوخی میتواند شیوه ای از غلبه بر انواع موقعیت های پر استرس را فراهم کند. نتایج پژوهشی نشان داده است، شوخطبعی با احساس تنهایی و افسردگی کمتر و عزت نفس بیشتر همراه بوده است. بعلاوه نتایج تحقیقات بیانگر آن است که شوخطبعی نقش مهمی در سازگاری و تعدیل روانشناختی برخی افراد ایفا میکند.
شوخی در یک موقعیت و آزادانه خندیدن، میتواند بر علیه استرس بسیار مفید باشد. حس شوخطبعی به ما این توانایی را میدهد که که کمی سبک شویم، احساس شادی نمائیم وتنش هایمان کم شود. بنابراین میتواند به عنوان یک ابزار مؤثر مراقبت از خود در نظر گرفته شود. شوخی علاوه بر اینکه سیستم ایمنی را تقویت میکند، انعطاف به وجود میآورد و انرژی روانی را هم زیاد میکند - ووتن،1996، به نقل از شمس و همکاران، . - 1386 شوخطبعی به معنای مواجهه با تعارضهای عاطفی درونی یا عوامل تنییدگیزای بیرونی به عنوان یک مکانیزم دفاعی یا مقابلهای سطح بالا در نظر گرفته میشود که با تأکید برجنبههای تمسخرآمیز یا عامل تنیدگیزا توان غلبه بر مشکلات را فراهم میآورد و از مهمترین نشانگرهای سازش یافتگی به حساب میآید.
نتایج برخی تحقیقات نشان داده است، میان احساس شوخطبعی مردان و زنان تفاوت معنیداری وجود ندارد. در حالیکه تحقیق مارتین، پالیک دوریس و لارسن2 - 2003 - نشان داده، مردان نسبت به زنان در شوخطبعی علیه خود و شوخطبعی تهاجمی نمره بیشتری گرفتهاند. همچنین بین احساس شوخطبعی و سن و نیز بین احساس شوخطبعی و وضعیت اقتصادی رابطه منفی معنیداری وجود دارد. بعلاوه آنکه رابطه میان احساس شوخطبعی و تحصیلات معنیدار نبوده است.
بر پایه یافتههای دیگر بین احساس شوخطبعی با احساس خوشی و رضایت از زندگی رابطه مثبت معناداری وجود دارد - مولوی و قرائی، - 1382 آقایی و همکاران - 1384 - بر اساس پژوهشی بر روی افراد20 تا60 ساله شهر اصفهان به این نتیجه رسیدند که شوخطبعی نقش تعیینکنندهای در سلامت روان دارد. یافتههای تحقیق دیگری نشان داد که روش آموزش حس شوخطبعی میتواند ناامیدی بیماران را کاهش و سازگاری آنها را افزایش دهد - هاشمیان و همکاران، . - 1386 برخی مطالعات خارجی نشان دادهاند، توانایی مدیریت هیجانی به طور مثبت با شوخطبعی، خودافزایی و بشاش بودن مرتبط است و ارتباط منفی با حالات بد داشته است.
