بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف پیش بینی میزان شوخ طبعی دانشجویان براساس مؤلفه های کیفیت زندگی انجام شد . روش پـژوهش از نـوع توصیفی - همبستگی است ، و 373 نفر ( 261 دختر و 112 پسر ) دانشجوی دانشگاه پیام نور خـوی در سـال تحصـیلی 92 - 93 بـه روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند . برای ارزیابی شوخ طبعی از پرسشنامه شوخ طبعی خشوعی ( خشوعی ، ( 1388 و برای آزمون کیفیت زندگی و مؤلفه های آن پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی مورد استفاده قرار گرفت . برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافته ها نشان داد که بین شوخ طبعـی و مؤلفـه های کیفیت زندگی ( سلامت جسمانی ، سلامت روانی ، روابط اجتماعی و شرایط محیطی ) رابطه وجود دارد و نیز نشان داد که همـه مؤلفه ها شوخ طبعی را پیش بینی می کنند .رابطه ای مثبت بین شوخ طبعی و مؤلفه های کیفیت زندگی وجود دارد . از میان مؤلفـه های کیفیت زندگی ، مؤلفه سلامت روانی بیشتر از همه پیش بینی کننده شوخ طبعی است .
کلمات کلیدی:
شوخ طبعی ، مؤلفه های کیفیت زندگی ، دانشجویان، سلامت جسمانی ، سلامت روانی
مقدمه
در سال های اخیر به دنبال موج تازه ای که در روان شناسی پدید آمده روان شناسی مثبت به صورت نحله ای تازه و نوین مطرح شده است . این رویکرد نو که به همت روان شناسی به نام " مارتین سلیگمن " نظریه پرداز توانمند حوزه علوم روان شناختی ارائه و گسترش یافته است در حقیقت نوعی اعتراض به دیدگاه های موجود در روان شناسی است . روان شناسی جدید سعی دارد توجه خود را صرفا به مشکلات روانی معطوف نسازد و بیشتر بر جنبه های مثبت زندگی تأکید کند . همزمان با گسترش روان شناسی مثبت در دهه اخیر ( سلیگمن ، استین 1، پارک 2و پیترسون 3، ( 2005 روی آورد سنجش کنش وری های مثبت ، تجربه های مثبت و نیرومندی های سازش یافته انسانی از جمله : رضایتمندی از زندگی ، خوش بینی 4، شادکامی 5، ایمان 6، شوخ طبعی و ... به طور فزاینده ای در حال گسترش است . شوخ طبعی یکی از خصوصیات مثبت انسان است که اکنون توجه ویژه برخی از روان شناسان را به خود معطوف داشته است . شوخ طبعی توانایی منحصر به فرد انسان است که تقریبا توسط هر کسی تجربه می شود . شوخ طبعی یک اصطلاح کلی است و به هر چیزی که مردم می گویند یا انجام می دهند که خنده دار هستند و در دیگران خنده ایجاد می کنند اطلاق می شود . همچنین شوخ طبعی به عنوان مجموعه ای از فرآیندهای ذهنی که هم ایجاد و هم درک یک محرک خنده دار ، همچنین پاسخ عاطفی به لذت این محرک را در بر می گیرند اطلاق می شود ( مارتین 7، . ( 2007
حس شوخ طبعی رگه شخصیتی پایدار و متغیر مهم تفاوت های فردی است که در انواع رفتارها ، تجربه ها ، عاطفه ها ، بازخوردها و توانایی های مرتبط با سرگرمی ، خندیدن و خنداندن و مانند آن تجلی می یابد ( مارتین ، . ( 2007 آن می تواند به روشهای بسیار مختلف شامل جوک ها ، ایهام ها ، گفته های خنده آور صوری ، تقلید دیگران ، گفته های خود به خود که مردم را سرگرم می کنند آشکارشود . شوخ طبعی یک ابزار تحولی انطباقی است که به عنوان یک مکانیسم برای فائق آمدن ، کاهش تنش و ایجاد انسجام
- Steen - Park - Peterson - optimism - happiness - faith - Martin
1
1
2
3
4
5
6
7
اجتماعی عمل می کند و به عنوان یک بخش ضروری از ارتباط سالم و سلامتی روانی فرد در نظر گرفته می شود . خلاصه شوخ طبعی به ما اجازه می دهد جهان را از یک منظر که سرگرم کننده و خنده آور است ببینیم (هارتز و هانت 1، . ( 1991
حس شوخ طبعی تک بعدی نیست بلکه سازه ای چند وجهی است که در یک نگاه جامع ، طبقه ای از رگه های مرتبط با یکدیگر را در بر می گیرد و ممکن است به شکل های متفاوت مفهوم سازی شود ، این مفهوم سازی ها شامل ، به عنوان یک محرک ، مکانیسم پاسخ ، ابزار درمانی ، ویژگی شخصیت و فرآیند شناختی می باشد . به علاوه شوخ طبعی ممکن است هم به عنوان توانایی شناختی ( درک شوخ طبعی ) و هم به عنوان پاسخ هنری ( افزایش شوخ طبعی ) باشد . خصیصه چند بعدی بودن مفهوم شوخ طبعی باعث ارتباط این مفهوم با مفاهیم گوناگون شده است که یکی از آنها کیفیت زندگی و مؤلفه های آن است . مفهوم کیفیت زندگی طی قرن های متمادی همواره موضوعی چالش برانگیز و متأثر از نوع جهان بینی افراد بوده است . تحقیقات انجام شده نشان می دهد بین کیفیت زندگی و شوخ طبعی رابطه وجود دارد .
عبارت کیفیت زندگی ، بیشتر در حوزه طب و پزشکی ، برای سنجش و اندازه گیری نوع و حالت بیماری مورد استفاده قرار گرفته است
. براین اساس ، در سالهای اخیر تحقیقاتی برای توضیح این اصطلاح و تدبیر و رفتار با آن و به خصوص کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ، درون بافت طب و پزشکی صورت گرفته است . اما کیفیت زندگی ، مفهومی گسترده تر از یک بحث صرفا پزشکی است و می تواند در حوزه هایی همچون روان شناسی ، جامعه شناسی و اقتصاد نیز به کار برده شود ( اسمیت2 ، . ( 2000
در کاربرد مفهوم کیفیت زندگی چالش عمده حول محور نحوه تعریف کیفیت زندگی است به طوری که علی رغم اینکه کیفیت زندگی سالهای زیادی است مورد استفاده قرار می گیرد اما توافق کلی بر سر مفهوم کیفیت زندگی وجود ندارد . به طوری که فرانز3 و پاور)4 ( 1985 کیفیت زندگی را رضایت یا عدم رضایت از ابعادی از زندگی فرد می دانند که برای او مهم است ؛ سل 5و تالسکی( 1990 ) 6 ) کیفیت زندگی را ارزیابی و رضایت شخص از سطح عملکرد موجودش در مقایسه با آنچه ایده آل یا ممکن می پندارد تلقی می کند . بازخوانی مفاهیم متعدد کیفیت زندگی منجر به ارائه تعریفی از سوی گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی 7شده است. این تعریف برای درک فرد از موقعیت خود در بافتی از نظام های فرهنگی و ارزشی پیرامون در ارتباط با هدف ها ، انتظارات ، استانداردها و علاقمندی آنها تأکید دارد . در این نگاه کیفیت زندگی مفهومی فرا گیر است که از سلامت فیزیکی ، رشد شخصی ، حالات روان شناختی ، سطح استقلال ، روابط اجتماعی و روابط با نهادهای برجسته محیط تأثیر می پذیرد و نیز بر ادراک فرد مبتنی است . در واقع ، این تعریف در برگیرنده چهار مؤلفه یا حیطه است : حیطه / 1 سلامت جسمانی )8 تا چه حدی شما احساس می کنید که درد جسمی شما را از انجام آنچه نیاز به انجام آن دارید باز می دارد ؟ ) به مواردی مانند قدرت حرکت ، فعالیت های روزمره زندگی ، ظرفیت کاری و انرژی ، درد و خواب می پردازد ، حیطه / 2 سلامت روانی )9 شما چقدر از زندگی لذت می برید ؟ ) تصور در مورد شکل ظاهری ، احساسات منفی ، احساسات مثبت ، اعتماد به نفس 10، تفکرات ، یادگیری ، حافظه و تمرکز ، مذهب و وضعیت روحی ، حیطه / 3 روابط اجتماعی )11 شما چقدر از ارتباطات شخصی تان رضایت دارید؟ ) ارتباطات شخصی ، حمایت اجتماعی و زندگی جنسی ، حیطه / 4 شرایط محیطی )12 شما چقدر در زندگی روزانه تان احساس امنیت می کنید ؟ ) منابع مالی ، امنیت فیزیکی ، مراقبت های بهداشتی و اجتماعی ، محیط فیزیکی ، محل سکونت ، موقعیتهای موجود برای کسب مهارت و اطلاعات جدید ، موقعیت های تفریحی و حمل و نقل ( کارلسون 13و همکاران ، . (2001
