بخشی از مقاله
چکیده
بررسی نظام برنامهریزی فضایی در کشورهای گوناگون می تواند راهنمای مناسب و ارزشمندی جهت دست یـافتن بـه نظـام برنامـهریـزی فضـایی مطلوب، در کشورمان باشد. کشور کره جنوبی یکی از کشورهای تراز اول سطح آسیا می باشد که برنامه ریزی در سطح شهرها را همزمان با کشـور ما آغاز کرده است . از کشور کره جنوبی به عنوان یک نمونه موفق در برنامهریزی شهری در سطح آسیا یاد میشـود. هـدف از بررسـی نظـام برنامـه ریزی کره جنوبی آشنایی با تجربیات و نحوه برنامهریزی آنها و درس گرفتن از نکات مثبت و منفی با توجه به پیشرفت چشمگیر ایـن کشـور طـی این سالها می باشد. بررسی های انجام شده نشان میدهد که برنامهریزی در کشور کره جنوبی از یک سیستم سلسله مراتبی تشکیل شده است کـه در سه سطح ملی، منطقهای و شهری انجام میگیرد. در این پژوهش پس از بیان ویژگی های عمومی این کشور سعی بر آن بوده کـه برنامـهریـزی کشور کره جنوبی در این سه سطح به دقت مورد بررسی قرار گیرد و در انتها مقایسه ای با نظام برنامه ریزی ایران انجام شده است. در برنامهریـزی فضایی کشور کره جنوبی سیاستهای برنامهریزی در سطوح پایین دست به طور کامل با برنامهریزی در سطوح بالاتر منطبـق مـیباشـد و تصـویب برنامهریزی انجام شده در سطوح پایین دست بر عهده مقامات مسئول سطوح بالاتر می باشد. یکی از اساسیترین نکات در نظام برنامـهریـزی کـره جنوبی استفاده از مشارکت مردم در مراحل مختلف برنامهریزی میباشد. این نکات مثبت برداشت شده را میتوان در جهت بهبود نظام برنامهریزی کشور خود به کار برد.
واژههای کلیدی: نظام برنامهریزی فضایی، کرهی جنوبی، طرح جامع سرزمین، برنامه ریزی منطقه ای، برنامهریزی شهری
1
مقدمه
اکثر کشورهای جهان در اوایل دهه 1900 نخسـتین قـوانین برنامـه ریزی فضایی خود را در واکنش به فشارهای روز افزونی کـه در امـر توسعه و معضلات ناشی از نابسامانی ها و پیچیدگی هایی که این امر به وجود آورده بود، وضع نمودند و این برنامه ها به تدریج با گذشت زمان تکامل یافتند.[1]
برنامه ریزی فضایی یا آمایش سرزمین به شیوه هایی اشاره می کند که به منظور تحت تاثیر قرار دادن توزیع جمعیت و فعالیت ها در فضاهایی با مقیاس متنوع، به کار گرفته می شود. برنامه ریزی فضایی، تمام سطوح شامل، برنامه ریزی شهری، برنامه ریزی منطقه ای و برنامه های فضایی ملی را در بر می گیرد. یکی از تعاریف نسبتا جدید از این مفهوم از منشور برنامه ریزی فضایی- منطقه ای اروپایی قابل استخراج است: »برنامه ریزی فضایی، تجلی جغرافیایی سیاست های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکی را ارائه می کند. این مفهوم در عین اینکه یک رشته علمی است، تکنیکی اداری اجرایی و سیاستی است که به عنوان یک رویکرد میان رشته ای و جامع، توسعه متعادل و سازماندهی فیزیکی فضا را مطابق یک رویکرد میان رشته ای و جامع، توسعه متعادل و سازماندهی فیزیکی فضا را مطابق یک استراتژی فراگیر دنبال کرده و هدایت می کند «.[2] برنامه ریزی فضایی، یعنی برنامه ریزی هایی که سر و کار آن ها با
سرزمین-فضاها است و در سراسر جهان عمومیت دارد. اما این عمومیت به معنای شکل و محتوای یکسان نیست، گذشته از ویژگی های مشترک برنامه هایی از این دست، یعنی فضایی بودن، این برنامه ریزی ها در جوامع گوناگون، از جمله به دلایل تجربه تاریخی متفاوت، نوع حکومت، میزان توسعه یافتگی، دیدگاههای سیاسی، تفاوت های جغرافیایی و... شکل های متفاوتی به خود گرفته است.
در واقع مجموعه ای از عوامل پیچیده که می توان شرایط فرهنگی، چارچوب ها و ضوابط قانونی، سطوح مختلف توسعه فضایی و اقتصادی و نیز آرمان های سیاسی و ایدئولوژیک را نیز بر آن افزود، اشکال و آرایش های متفاوتی را در نظام برنامه ریزی فضایی پدید آورده است.[3]
از آنجایی که هدف این مقاله آشنایی با نظام برنامه ریزی فضایی کشور کره جنوبی است و با توجه به اینکه شرایط سیاسی، اقتصادی، جمعیتی، فرهنگی و جغرافیایی این کشور در نحوه برنامه ریزی آن نقش دارد، ابتدا به بررسی این شرایط در کره جنوبی پرداخته شده و پس از آن نظام برنامه ریزی این کشور در سه سطح ملی، منطقه ای و شهری مورد بررسی قرار گرفته است.
ویژگی های جغرافیایی و اقلیمی کره جنوبی
شبه جزیره کره جنوبی با 99 هزار و 408 کیلـومتر مربـع مسـاحت در جنوب شرقی آسیا و جنوب کشور پهناور چین واقع شـده اسـت.
این کشور بیش از 2 هزار و 413 کیلـومتر خـط سـاحلی بـا دریـای ژاپن، خلیج کره و دریای زرد در اطراف خود دارد. با توجه به اینکـه وسعت ایران برابر با 1648159 کیلـومتر مربـع مـی باشـد، وسـعت کشور کره جنوبی تقریبا برابر با 1:16 ایران است. از نظر وسعت کره جنوبی کوچکتر از استان اصفهان می باشد.[4]
شکل :1 تعیین موقعیت جعرافیایی کره جنوبی(( http://www.jasjoo.com
ایــن کشــور ســرزمینی بــا آب و هــوای معتــدل و جلگــه ای اسـت. بلندترین نقطه این سرزمین در کوهسـتان »هالاسـان« حـدود یـک هزار و 950 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. حدود 20 درصد از خـاک این کشور مستعد کشاورزی است. مراتـع طبیعـی نیـز بـیش از 40 درصد از اراضی این کشور را شامل می شود. در نقـاط مختلـف ایـن کشور آب و هوای متنوعی وجود دارد که در مجموع تابسـتان هـای گرم و مرطوب و زمستان های سرد را برای سرزمین رقم زده اسـت. نکته دیگر اینکه کره جنوبی یکی از متعهدترین کشـورها بـه توافـق های زیست محیطی بین المللی است و در بسیاری از معاهـده هـای جهانی این حوزه عضویت دارد.[4]
ویژگی های جمعیتی و فرهنگی
بر مبنای جدیـدترین بـرآورد برنامـه عمـران سـازمان ملـل متحـد (UNPD) جمعیت کره جنوبی حدود 48 میلیون و 400 هزار نفر و نرخ رشد آن حدود 0,3 درصد است. 17,4 درصـد از جمعیـت کـره جنوبی زیر 14 سال، 72 درصد بین 15 تا 64 سـال و 10,5 درصـد بیشتر از 65 سال سن دارند. میانگین سـنی افـراد در کـره جنـوبی 35,8 سال می باشد. به صورت تقریبـی تمـام سـاکنان ایـن شـبه جزیره از نژاد کـره ای و زرد پوسـت هسـتند. از طـرف دیگـر 26,3 درصد از جمعیت کـره جنـوبی مسـیحی، 23,2 درصـد بودیسـت و مابقی افراد پیرو سایر ادیان هستند. زبان مردم ایـن کشـور کـره ای است اما بسـیاری از افـراد تحصـیل کـرده در کـره جنـوبی توانـایی صحبت کردن به زبان انگلیسی را نیز دارنـد. براسـاس جدیـد تـرین گزارش های آماری 99,9 درصـد از مـردم کـره بـا سـواد هسـتند و فرهنگ مطالعه در این سرزمین بسیار بالا است.[4] در جـدول زیـر
2
به مقایسه ویژگی هـای جمعیتـی و فرهنگـی کـره جنـوبی و ایـران پرداخته می شود:
جدول .1 مقایسه ویژگی های جمعیتی و فرهنگی کره جنوبی و ایران در
سال 1390
ویژگی کره جنوبی ایران
جمعیت 48400000 75149669
نرخ رشد 0,3 1,29
میانگین سنی 35,8 28
نرخ باسوادی 99,9 84,7
زبان کره ای فارسی
ویژگی های اقتصادی
کره جنوبی دارای چهـارمین اقتصـاد بـزرگ آسـیا و در رده بیسـت کشور های بزرگ اقتصادی جهان است. بر اساس اعلام بانک جهانی تولید ناخالص داخلی این کشور در سال 2009 به 832512 میلیون دلار [5]رسیده است کـه بـا توجـه بـه نـرخ تولیـد ناخـالص ایـران 331015)میلیون دلار) در این سال ، نرخ تولید ناخالص کره حـدود 2,5 برابر ایران است.
کشاورزی حدود 4 درصد، صنعت حدود 30 درصد و خدمات حـدود 66 درصد از تولید ناخـالص داخلـی کـره را شـامل مـی شـود. [4] درآمد سرانه ملی کره ای ها در سال 2011 حدود 19890 دلار [5] برآورد شده که با توجه بـه سـرانه درآمـد ایرانـی هـا در ایـن سـال 4520)دلار )، سرانه درآمد کره ایی ها 4,4 برابر ایرانی ها می باشد. این کشور بیش از 24 میلیون و 300 هزار نفر نیروی کـار دارد کـه 7,5 درصد از آنها در بخش کشاورزی، 17,3 درصد در بخش صنعت و 75,2 درصد در بخش خدمات شاغل هستند.[4] نـرخ بیکـاری در این کشور 3,7 درصد در سال 2010 گزارش شده که با توجه به نرخ بیکاری ایران 11,3) درصد)، نرخ بیکاری کره حدود 0,3 برابر ایران می باشد. از سوی دیگر نرخ تورم کره جنوبی به حدود 3 درصـد در این سال رسـیده اسـت کـه در ایـران ایـن نـرخ حـدود 24 درصـد میباشد.
این کشور به صورت نسبی دارای معادن غنی زغال سنگ، تنگستن، گرافیــت، مولیبــدنیوم و قلــع اســت. صــنایع الکترونیــک، مخــابرات، خودروسازی، کشتی سازی، شیمیایی و ذوب آهن مهمتـرین شـاخه های صنعتی کره محسوب می شوند. چین، ژاپن، آمریکـا، عربسـتان سعودی، مالزی به ترتیـب بزرگتـرین صـادرکنندگان کـالا بـه کـره جنوبی هستند. همچنین واحد پول این کشـور»وون« نـام دارد.[4] در جدول زیر به مقایسه ویژگی های اقتصادی کره جنـوبی و ایـران پرداخته می شود:
