دانلود مقاله تاثیرات تلاوت قرآن در زندگی

بخشی از مقاله

تاثیرات تلاوت قرآن در زندگي

چکیده :
بي گمان تلاوت به معناي خواندن و تدبر در معناي آن در خصوص كتاب هاي آسماني از جمله قرآن، مي بايست به عنوان امري روزانه انجام شود؛ زيرا خواندن و تدبر در آيات قرآن افزون بر ايجاد شناخت نسبت به هستي، فرمان هايي را نيز به خواننده منتقل مي كند كه بر پايه آن مي تواند به سعادت دنيا و آخرت دست يابد و زندگي خويش را به درستي مديريت نمايد. به ويژه آن كه قرآن از سوي خداوندي فرو فرستاده شده است كه آفريدگار و پروردگار هستي و انسان است و خير و صلاح وي را بيشتر مي داند و مي خواهد.

به نظر مي رسد كه قرائت به معناي خواندن مطلق است ولي تلاوت به معناي خواندني خاص است كه شخص آيات و يا سوره هاي قرآني را پشت سر هم مي خواند. راغب اصفهاني براين باور است كه تلاوت افزون بر ويژگي خواندن پياپي و پشت سر هم از ويژگي ديگري نيز برخوردار مي باشد كه عبارت از تدبر در آيات و معاني آن است. بنابراين هر نوع قرائتي را نمي توان تلاوت ناميد. (مفردات راغب ص167 ذيل ماده تلو و نيز نگاه كنيد كشاف اصطلاحات الفنون و العلوم ج1 ص505 ذيل مدخل التلاوه) ...

قرآن كريم افزون بر بيان ارزشمندي تلاوت (يونس آيه 61 و صافات آيه3) و توصيه بدان (احزاب آيه 34) به آثار تلاوت عموم كتب آسماني و آثار تلاوت قرآن و تأثير آن و نيز موانع تأثير و آداب تلاوت اشاره مي كند. در اين نوشتار بخشي از اين آيات براي تبيين جايگاه تلاوت و ارزش و آثار آن مورد بحث و بررسي قرار مي گيرد تا انگيزه اي براي تلاوت همراه با تدبر پديد آيد.

آثار تلاوت آيات آسماني
قرآن در آيات چندي به مسئله آثار تلاوت آيات در زندگي بشر مي پردازد تا افزون بر بيان ارزش و اهميت آن، كاركردهاي تلاوت را بنماياند. به سخن ديگر بيان آثار تلاوت از سوي خداوند توجه دادن به كاركردهاي تلاوت است و انسان مي بايست با توجه به اين كاركردها به تلاوت آيات بپردازد.از جمله نقش هايي كه قرآن براي تلاوت برمي شمارد و آن را از آثار تلاوت مي داند، مسئله اتمام حجت است. به اين معنا كه تلاوت آيات الهي براي مردم از سوي پيامبران به اين قصد و منظور انجام مي شد كه اتمامي حجتي صورت پذيرد و كسي مدعي نشود كه به حقايق آگاه نبوده و يا دسترسي به حقايق نداشته و نتوانسته است از حق و حقيقت آگاهي يابد.

ازآن جايي كه توبيخ و مجازات مي بايست برپايه آگاهي و علم و توان انجام شود و مجازات بدون آگاهي بخشي و ظرفيت سنجي، امري قبيح و از نظر عقل و عقلا نادرست و مذموم مي باشد، خداوند از طريق آيات الهي مي كوشد تا مردمان را به حق آگاه ساخته و باطل را به ايشان بازشناساند. از اين رو هرگونه مجازات و عذاب و سرزنشي را موكول به بيان حكم و تبيين حق و حقيقت نموده است.

خداوند در آيه 59 سوره قصص مي فرمايد: و ما كان ربك مهلك القري حتي يبعث في امها رسولا يتلوا عليهم آياتنا و ماكنا مهلكي القري الا و اهلها ظالمون.
تلاوت قرآن زمينه ساز آگاهي بخشي
در اين آيه به دو مسئله مهم توجه داده شده است: نخست آن كه هرگونه مجازات توبيخي و عذابي متوقف بر بيان حكم و آگاهي بخشي از طريق تلاوت آيات الهي و آموزه هاي وحياني شده است و خداوند نيز به حكم عقل و سيره عقلايي، مردمان را بدون اطلاع و آگاهي بخشي از حق و باطل، عذاب نمي كند. دوم اين كه تنها آگاهي براي عذاب و مجازات كافي نيست بلكه مي بايست شخص در مقام عمل قرار گيرد و توان عمل به مطلب و حكم را داشته باشد.

بنابراين هرگاه قادر به انجام كاري بود ولي باز رفتاري بيرون از حق و دايره قانون تلاوت شده انجام داد مي توان وي را مجازات كرد. براين اساس احتمال خلاف و يا نيت عمل به تنهايي موجب نمي شود تا شخصي را حتي اگر به موضوع آگاه بود مجازات كرد. تنها كساني از سوي خداوند مجازات مي شوند كه پس از آگاهي، برخلاف حق عمل كرده و با در پيش گرفتن ظلم يعني تجاوز از حدود بيان شده رفتاري برخلاف قانون انجام مي دهند.

بنابراين يكي از كاركردها و اهداف تلاوت آيات الهي بر گناهكاران و مجرمان از سوي خدا و پيامبران اتمام حجت خدا بر ايشان است. (مؤمنون آيات 103 و 105)
اصلاح افراد
از ديگر كاركردهاي تلاوت مي توان به اصلاح افراد اشاره كرد. تلاوت آيات الهي بر انسان زمينه ساز اصلاح وي مي شود و او از اين شايستگي برخوردار مي گردد تا به مقام اهل تقوا و رستگاري برسد. (اعراف آيه 35)

قرآن در آيه 113 و 115 سوره آل عمران تلاوت آيات الهي به ويژه در شب را عامل مهمي براي انجام كارهاي خير و تزكيه انسان برمي شمارد.
تلاوت آيات الهي زمينه ساز تقواپيشگي انسان به شمار مي رود (اعراف آيه 35) و موجب مي شود انسان در زمره صالحان (آل عمران آيه 113 و 114) قرار گيرد.

از نظر قرآن تلاوت آيات الهي به هنگام شب و در حال سجده معياري براي برتري و فضيلت انسان بر ديگري مي باشد (آل عمران آيه 113) و موجبات ازدياد و افزايش ايمان مؤمنان راستين (انفال آيه 2 و 4) و خشم و غضب كافران (حج آيه 72) را فراهم مي آورد.

از آثاري كه قرآن براي تلاوت بيان مي كند مي توان به اظهار ايمان (قصص آيه 52 و 53) اعراض كافران و مشركان از حق و حقيقت(اسراء آيه 46)، اقرار به حق و حقانيت قرآن (قصص آيات 52 و 53) اميدواري به پاداش هميشگي (فاطر آيه 29)، انذار انسان هاي ديگر (مريم آيه 97) بشارت و مژده به پرهيزگاران (همان)،

بالا بردن ظرفيت و توان انسان ها براي به دوش گرفتن مسئوليت هاي سنگين (مزمل آيه 4 و 5) تذكر (دخان آيه 58) و تسليم در برابر حق (قصص آيات 53 و 54) تعليم معارف الهي به مردم (بقره آيه 129 و 151 و آل عمران آيه 164 و جمعه آيه2)، ايجاد حجاب ميان كافران و مؤمنان (اسراء آيه 45)، ايجاد خشوع (اسراء آيه 107 و 109) و خضوع (همان)، هدايت (آل عمران آيه 101) و مغفرت (انقال آيه 2 و 4) و جلوگيري از ارتداد (آل عمران آيه 100 و 101) اشاره كرد.

موانع تاثيرگذاري
قرآن از استكبار (مؤمنون آيه 66 و 67)، تمسخر و استهزاء (نساء آيه 140)، غفلت (انبياء آيه 1 تا 3)، كفر (آل عمران آيه 101)، كوردلي (انعام آيه 25) و گناه (جاثيه آيه 31) به عنوان مهم ترين موانع تاثيرگذاري آيات قرآن ياد مي كند.

آداب تلاوت
قرآن، خواندن آيات الهي به هنگام شب را از آداب تلاوت آيات الهي برمي شمارد و مردمان را تشويق و ترغيب مي كند تا در اين هنگام به تلاوت بپردازند؛ زيرا تلاوت در شب موجب تدبر بيش تر شخص در آيات مي شود و امكان دريافت مطالب سنگين و مهم را براي وي فراهم مي آورد. (آل عمران آيه 113)

از ديگر آدابي كه قرآن براي تلاوت بيان مي كند سجده و خضوع در هنگام تلاوت آيات الهي است. (همان و نيز مريم آيه 58)
استعاذه و پناه بردن به خدا از شر شيطان (نحل آيه 98)، تلاوت شايسته آيات قرآن (بقره آيه 121)، تاني و آرامش در خواندن آيات (اسراء آيه 106)، ترتيل آن (بقره آيه 121 و نيز مزمل آيه 4)، رعايت سكوت هنگام شنيدن آيات قرآني (اعراف آيه 204 و احقاف آيه 29)و آغاز به بسم الله و نام خدا (علق آيه1) و خواندن با صوت زيبا (مزمل آيه 4) از آداب ديگر تلاوت قرآن است.

تاثیر قرآن و نماز بر اضطراب

اختلالات اضطرابی رایج ترین بیماری های روانی در جامعه اند که در 15 تا 20 درصد از بیماران کلینیک های درمانی دیده می شود. اضطراب حالتی نامطبوع، همراه با انتظاری نامطمئن از رخداد موضوعی زیان آور است. اضطراب موقعیتی است که گاهی در زمان امتحان یا اعمال جراحی و ... دیده می شود. اضطراب بر اساس تجربه باعث اختلال در یادگیری و ایجاد خطاهای بیشتر می شود.

از نشانه های ذهنی اضطراب می توان عدم تمرکز فکری، ضعف در ادراک، ناتوانی در تحلیل و ضعف حافظه را نام برد.
تاثیر صوت قرآن بر کاهش اضطراب
روش های گوناگونی برای کاهش اضطراب می توان نام برد که از جمله آنها روش های "تن آرامی" و "موسیقی درمانی" را نام برد. بدیهی است که انتخاب یک روش درمانی بدون عارضه، کم هزینه، سالم و ساده نظیر موسیقی درمانی از ارجحیت برخوردار است.

یکی از صداهای دلنشین و جذاب، آوای عرفانی قرآن کریم است. کلام الهی با قدرت نفوذ فراوان خود، آنچنان بر روح و جسم اثر می نماید که گویی بعد از شنیدن آن انسان تازه متولد شده و احساس سبکی، سرزندگی و رهایی از قید و بندهای مادی می نماید. هراس و نگرانی را از دل می زداید و در فرد شنونده ایجاد آرامش می کند.

همانگونه که در قرآن آمده "الا بذکر الله تطمئن القلوب"، 260 بار کلمه "ذکر" آورده شده است که منظور یادآوری است.

بهداشت روان انسان بحث سراسر قرآن کریم است. قرآن در حدود 6236 آیه در زمینه پرورش صحیح انسان و حفظ بهداشت روان سخن گفته است.

قرآن آرامش و امنیت را، راه دستیابی به سلامت روان می داند. مطالعات انجام شده با مضمون تاثیر آوای قرآن بر اضطراب و درد بیماران تحت عمل جراحی یا آزمون های تشخیصی، بیانگر تاثیر مثبت آوای قرآن بر بهداشت روان و جسم می باشد. لذا جهت برخورداری از آثار معنوی قرآن، بهره گیری از این کلام الهی به عنوان یک روش تسکین دهنده ی مفید و قابل دسترسی برای کاهش اضطراب پیش از آزمون دانشجویان پیشنهاد می شود. چرا که نظم آهنگ واژگان قرآن، نغمه دلکش و نوایی دلپذیر می آورد، نوایی که احساسات آدمی را برمی انگیزد و دل ها را شیفته خود می کند.

نوای زیبای قرآن برای هر شنونده ای، هرچند غیر عرب، جذاب و روح بخش است.

بررسی نقش نماز بر کاهش اضطراب
انسان از دو دیدگاه جهان بینی الهی و مادی نگریسته می شود.

در جهان بینی الهی، انسان بر اساس آیات قرآنی "نفخت فیه من روحی" و "انی جاعلک فی الارض خلیفه"، دارای فطرتی خدایی و به عبارتی نیمه ملکوتی است. موجودی مستقل، امانت دار خدا، مسئول خویشتن و جهان، مسلط به طبیعت و زمین و آسمان، ملهم به خیر و شر که وجودش از سستی و ناتوانی به قوت و کمال سیر می کند.

در جهان بینی مادی، در تفسیر انسان و توجیه رفتار او، به یک سری عوامل بیوشیمیایی، ارثی و مسائل زیست شناختی بسنده می شود.

حال این سوال مطرح است که آیا باورها و اعتقادات فرد، در سلامت روحی - روانی او موثر است؟

تحقیقات نشان داده است که بیشتر بیماری های روانی ناشی از ناراحتی های روحی و تلخ کامی های زندگی، در میان افراد غیرمذهبی، بیشتر دیده می شود. از طرفی شیوع اضطراب در میان زنان بیشتر از مردان است.

اضطراب عبارت است از تشویشی فراگیر، ناخوشایند و مبهم که اغلب با علائمی مانند سردرد، تعریق، تپش قلب، درد قفسه سینه، ناراحتی مختصر معده و ... همراه است. به علاوه اضطراب، بر تفکر، ادراک و یادگیری فرد اثر می گذارد.

اضطراب طبیعی، پاسخی مفید به واقعیتی تهدید کننده است. در حالی که اضطراب مرضی به دلیل شدت یا مدتش، پاسخی است نامتناسب به یک محرک فرضی.

دکتر هاسیلوپ می گوید "مهم ترین عامل خواب آرام بخش که من در طول سال های متمادی با کسب تجربه در مسایل روانی به آن پی بردم، همین نماز است".

همچنین بسیاری از روان شناسان و روان پزشکان دریافته اند که دعا و داشتن یک ایمان محکم به دین، باعث رفع نگرانی، تشویش و یا حس ترس را که موجب بیشتر بیماری هاست می شود. توجه کامل به خداوند با تمام اعضاء و حواس، روی گردانی از مشکلات زندگی و اشتغالات فکری که در حین نماز ایجاد می شود

و مدتی پس از نماز هم ادامه دارد، باعث به وجود آمدن حالتی از آرامش روانی می شود. بر اساس تحلیلی از این آیه قرآن هم می توان به نقش آرامش بخش بودن نماز پی برد.

از طرفی آمده در قرآن که "الا بذکر الله تطمئن القلوب" (با یاد خدا دل ها آرام می گیرد) و از طرفی آیه "اقم الصلوه لذکری" (نماز را برای یاد من اقامه کنید)، اشاره به این دارد که نماز باعث آرامش دل هاست.
نقش و اهمیّت قرآن كریم در زندگی بشر

قرآن كریم در برگیرنده هدایت و سعادت انساندر دنیا و آخرت می‎باشد و در تمام مراحل زندگی رهبر و راهنمای انسان به سوی كمال است. «این قرآن به راهی هدایت می‎كند كه مستقیم‎ترین راههاست...»[1] كسانی كه با قرآن مأنوسند به كمك قران حق را از باطل تشخیص می‎دهند.[2]

قرآن كریم، انسان را به زندگی كردن با معیارها و ارزش‎های انسانی و اسلام دعوت می‎كند، حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: «هر كس قرآن را پیش روی خود قرار داد، رهبر و پیشوای او به بهشت خواهد بود وهر كس آن را به پشت سر افكند طرد كننده و سوق دهنده او به سوی جهنم خواهد بود».[3]

قرآن مجید عامل صعود به سوی بهشت،[4] مایه خرمی دلها،[5] دریای بی‎كران معرفت[6] و یگانه عامل توانگری است.[7] كه عامل اصلی هدایت‎گر و تربیت كننده افراد و جوامع بشری به سوی كمال و نیل به ارزشهای اخلاقی و انسانی است.

درباره ارتباط وانس با قرآن كریم، لازم است چند نكته مورد توجه قرار گیرد:

الف. چگونه می‎توان با قرآن مجید انس پیدا كرد؟

برای بهره‎مندی و اُنس با قرآن باید مراحلی را طی كرد از جمله:

1. یادگیری قرآن؛ پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «خیاركم من تعلم القرآن وعلّمه؛[8] بهترین شما كسی است كه قرآن را بیاموزد و آن را به دیگران نیز یاد دهد».

2. قرائت قرآن؛ حضرت امام صادق ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: «من قرأ القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحمه ودمه و جعله الله مع السفره الكرام البرره...؛[9] كسی كه قرآن بخواند، درحالی كه جوان مؤمن است، قرآن با گوشت و خون او مخلوط شده و با فرشتگان بزرگوار و نیكو صفت همنشین می‎شود».

پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «نوروا بیوتكم بتلاوه القرآن...»؛[10] خانه‎های خود را با تلاوت قرآن نورانی كنید».

تلاوت قرآن نیز خود دارای آدابی است از جمله: الف. مسواك زدن، پیامبر گرامی می‎فرماید: «نظفوا طریق القرآن قیل یا رسول الله و ما طریق القرآن قال افواهكم قیل بماذا قال بالسواك؛[11] راه قرآن را پاكیزه نگه دارید. عرض شد یا رسول الله! راه قرآن چیست؟ فرمود: دهانهایتان. عرض شد: چگونه؟! فرمود: بوسیله مسواك كردن».

ب. وضو و طهارت داشتن هنگام تلاوت قرآن؛ «لا یسمه الا المطهرون؛[12] جز پاكان بر آن دست نزنند».

ج. پناه بردن به خداوند متعال پیش از قرائت قرآن؛ «فاذا قرأت القرآن فاستغذ بالله من الشیطان الرجیم؛ وقتی كه قرآن می‎خوانی از (شرّ) شیطان رانده شده به خداوند پناه ببر».

د. قرائت قرآن با صدای خوش و دلنشین؛ پیامبر گرامی ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «لكل شیء حلیه و حلیه القرآن الصوت الحسن؛[13]

ه. قرائت قرآن همراه با خشوع؛ «الم یأن للذین ءامنوا ان تخشع قلوبهم لذكر الله و ما نزل من الحق...؛[14] آیا وقت آن نرسیده است كه دل‎های مؤمنان در برابر ذكر خدا و آن چه از حق نازل شده خاشع گردد...»

و. قرائت همراه با حزن و اندوه؛ پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «ان القرآن نزل بالحزن فاذا قرأ نموه فابكوا فان لم تبكوا فتباكوا»[15] براستی قرآن همراه با حزن نازل شده است، بنابراین، هنگامی كه قرآن می‎خوانید گریه كنید و اگر گریه نكردید حالت گریه را به خود بگیرید».

ز. تلاوت قرآن با ترتیل و شمرده؛ «ورتل القرآن ترتیلا؛[16] قرآن را با دقت و تأنی بخوان».

3. تدبر در قرآن؛ قاری قرآن باید با توجه به معانی قرآن، آن راتلاوت كند و در آیات تفكر و اندیشه نماید و از آن‎ها پند گیرد، چنان كه حضرت علی ـ علیه السّلام ـ می‎فرماید: «(پرهیزكاران) در شب به پا خواسته و قرآن را شمرده و با تدبر تلاوت می‎كنند، جان خویش را با آن محزون می‎سازند و دوای درد خود را از آن می‎گیرند هرگاه به آیه‎ای برسند

كه در آن تشویق باشد، با علاقه و امید به آن روی می‎آورند و روح و جانشان با شوق بسیار در آن ذخیره می‎شود و آن را همواره الگوی خود می‎سازند و هرگاه به آیه‎ای برسند كه در آن بیم باشد، گوش‎های دل خود را برای شنیدن آن باز می‎كنند و صداهای ناله و برخورد زبانه‎های آتش در گوش‎شان طنین انداز است»[17].

4. عمل به قرآن؛ پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «ربّ تال للقرآن و القرآن یلعنه؛[18] چه بسیار كسانی كه قرآن را تلاوت می‎كنند، در حالی كه قرآن بر آن‎ها لعن و نفرین می‎فرستد».

5. حفظ قرآن؛ پیامبر اكرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ می‎فرماید: «لا یعذب الله قلبا وعی القرآن؛[19] خداوند قلبی را كه ظرف قرآن باشد، عذاب نمی‎كند».

بنابراین، برای مأنوس شدن با قرآن، داشتن برنامه‎ای منظم و روزانه برای قرائت و عمل به موارد و عوامل مذكور لازم است.

ب. چرا قرآن كریم در بین ما مهجور است؟

مهجوریت قرآن و فاصله گرفتن مردم به خصوص مسلمانان از مفاهیم و معارف قرآن علت‎های متعددی دارد از جمله:

1. تلاش و توطئه شیاطین جنی و انسی باعث شده كه مردم از مفاهیم و معارف بلند قرآن مجید فاصله گرفته و در دام شیطان‎های وسوسه‎گر گرفتار آیند و با آموزه‎های قرآن كریم بیگانه شوند و قرآن در میان آن‎ها به خصوص مسلمانان مهجور بماند، قرآن كریم می‎فرماید: «و قال الرسول! یارب ان قومی اتخذوا هذا القرآن مهجورا؛[20] و پیامبر (خدا) گفت: «پروردگارا! قوم من این قرآن را رها كردند (و از آن دوری جستند)».

2. فراموش كردن مفاهیم و معارف قرآن كریم وغفلت از آنها، باعث شده كه مردم به دستورها و پیام‎های راه‎گشا و هدایت‎گر این كتاب مقدس توجه نكنند و فرهنگ قرآن در میان مردم به دست فراموشی سپرده شود بسیاری از مردم به جای عمل به قرآن، تنها آن را به عنوان یك كتاب مقدس یا به قصد ثواب آن را تلاوت می‎كنند

و یا در مراسم ختم مرده‎گان آن را قرائت نموده و یا در كنار سفره عقد و یا دریاچه‎ای سبز بر روی طاقچه از آن نگهداری می‎كنند!! در حالی كه قرآن كریم برای هدایت و تربیت انسان‎ها نازل شده و مردم باید با عمل به دستورها و فرمان‎های آن، برای رسیدن به كمال و نزدیك شدن به خداوند را بپیمایند و در آیات آن تدبر و تفكر كنند ودر زندگی آن‎ها را بكار گیرند و پیاده كنند؛

«... و انزلنا الیك الذكر لتبین للناس ما نزل الیهم و لعلهم یتفكرون؛[21]... و ما این ذكر (قرآن) را بر تو نازل كردیم تا آن چه به سوی مردم نازل شده است برای آن‎ها تبیین كنی، شاید اندیشه كنند».

3. حضرت علی ـ علیه السّلام ـ درباره مهجوریت قرآن كریم می‎فرماید: «... حاملان قرآن آن را واگذاشته و حافظان قرآن آن را فراموش می‎كنند، پس در آن روزقرآن و پیروانش از میان مردم رانده و مهجور می‎گردند و هر دو غریبانه در یك راه ناشناخته سرگردانند و پناه‎گاهی میان مردم ندارند، پس قرآن و پیروانش در میان مردمند، ولی گویا حضور ندارند، با مردمند ولی از آن‎ها بریده‎اند؛ زیرا گمراهی و هدایت هرگز هماهنگ نشوند، گر چه كنار یكدیگر قرار گیرند،

مردم در آن روز، درجدایی و تفرقه هم داستان، و در اتحاد و یگانگی پراكنده‎اند، گویی آنان پیشوای قرآن بوده و قرآن پیشوای آنان نیست، پس از قرآن جز نامی نزدشان باقی نماند و آنان جز خطی را از قرآن نشناسند...».[22]

تأثیر قرآن بر علوم انسانی

علوم قرآنی

تردیدی نیست كه قرآن در برانگیختن اندیشه ها به سمت تولید علم و دانش نقش به سزایی را ایفا كرده است. قرآن در جامعه ای نازل شد كه اكثر قریب به اتفاق مردمانش از نعمت خواندن- كه پایه علوم است - برخوردار نبودند.

این كتاب آسمانی با امر به «خواندن» آغاز گشت و دیری نگذشت دانشمندانی را تربیت كرد كه در بیشتر دانش ها و فنون عصر خویش سرآمد شدند و این امر ممكن نبود، مگر به مدد جنبش و نهضتی كه قرآن و آموزه های وحیانی اش ایجاد كرد. اروپای قرون وسطا با مشعل دانشی كه مسلمانان افروختند، توانستند به راه های روشنی در زندگی رهنمون شوند، اما صرف نظر از این نقش، برخی بر این تصور بوده و هستند كه خود متن قرآن در بردارنده همه علوم است.

امروزه آنچه كه به نام علوم انسانی معروف است، بعد از رنسانس در كشور فرانسه زاده شد و از آنجا به كشورهای دیگر راه یافت. امروزه كسی نمی تواند اهمیت و نقش و اثرگذاری علوم انسانی را بر جامعه منكر شود. پژوهش ها نشان می دهد كه حدود 90 درصد از مغزهای متفكر دنیا - كه برخی از آنها راه های سلطه بر جهان را به سیاست مداران كشورهای بزرگ می آموزند - از متخصصان علوم انسانی هستند.
برخی گفته اند:

«بیش از 77 هزار علم در قرآن وجود دارد!» به همین جهت كوشیده اند تا اثبات كنند در قرآن كریم اشاره هایی به قوانین طبیعی وجود دارد و آنها را به عنوان وجوه اعجاز علمی قرآن برشمرده اند. قرآن می تواند پاسخ گوی سؤالات ما در همه زمینه ها، اعم از اجتماعی، اقتصادی و علمی باشد. قرآن به گفته خود: (تبیاناً لِكُلِّ شیء) است.
برخی اشخاص فكر می كنند كه مطابق این عبارت قرآنی باید بتوان جواب هر سؤالی را از قرآن كریم دریافت كرد. درحالی كه خود قرآن تصریح كرده است كه درباره برخی مسائل اصلاً سخن نگفته است؛ به طور مثال، در مورد نقل داستان پیامبران در قرآن می خوانیم:

«و رسلاً قد قصصناهم علیك من قبل لم نقصصهم علیه»؛ و پیامبرانی را فرستادیم كه داستان آنها را برای تو پیش تر گفته ایم و پیامبرانی كه داستان آنان را برای تو نگفته ایم. (نساء/164) همچنین خداوند در وصف كتاب موسی و الواحی كه در كوه طور بر آن حضرت نازل گردید می فرماید:

«و ثم آتینا موسی الكتاب تماماً علی الذی احسن و تفصیلا لكل شیء و هدی و رحمه لعلهم بلقاء ربهم یومنون»؛ سپس به موسی كتاب دادیم تا (نعمت را بر آن كه نیكی كرده است تمام كنیم, و برای روشن كردن هر چیز و برای رهنمون و بخشایش؛ شاید آنان به لقای پروردگارشان ایمان آوردند. (انعام/154) و نیز می فرماید: «و كتبنا له فی الالواح من كل شیء موعظه و تفصیلاً لكل شیء»؛ و برای او در الواح در هر زمینه، پندی و برای هر چیز، تفصیلی نوشتیم. (اعراف/145)

آیا می توان باور داشت كه در الواح موسی نیز همه چیز بیان شده است. باید گفت همان طور كه مفسران نیز یادآور شده اند، منظور از «هرچیز»، آن چیزی است كه از تورات یا قرآن انتظار می رفته و می رود؛ به طور مثال، اگر كسی به میهمانش بگوید كه ما همه چیز در خانه داریم, منظور او آن است كه وجود میهمان برای او اسباب زحمت برای تهیه لوازم میهمانی نیست

و خوراكی هایی را كه معمولاً برای برگزاری یك میهمانی لازم می شود در خانه او حاضر است. بنابراین استدلال به جمله (تبیاناً لكل شیء) برای اثبات این فرضیه كه قرآن حاوی همه علوم و فنون است، استدلال نابجا و ناشی از سوء فهم است.

تأثیر قرآن بر علوم انسانی

امروزه آنچه كه به نام علوم انسانی معروف است، بعد از رنسانس در كشور فرانسه زاده شد و از آنجا به كشورهای دیگر راه یافت. امروزه كسی نمی تواند اهمیت و نقش و اثرگذاری علوم انسانی را بر جامعه منكر شود. پژوهش ها نشان می دهد كه حدود 90 درصد از مغزهای متفكر دنیا - كه برخی از آنها راه های سلطه بر جهان را به سیاست مداران كشورهای بزرگ می آموزند - از متخصصان علوم انسانی هستند.