بخشی از مقاله
چکیده
شهرستان ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان یکی از عمده ترین مراکز تولید خرما در کشور محسوب می شود، با این وجود به علت عدم بازاریابی مناسب این محصولات، خرمای ایرانشهر نتوانسته سهم قابل توجهی از بازارهای داخلی و خارجی را به خود اختصاص دهد. در این پژوهش سعی داریم مهمترین عوامل داخلی(قوت، ضعف) و خارجی(فرصت، تهدید)، این محصول را از دیدگاه بازاریابی شناسایی کرده و استراتژی های مناسب بازاریابی با استفاده از تکنیک SWOT را ارائه دهیم. تحقیق حاضر براساس هدف کاربردی آن، از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد و برای گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز، از مطالعات کتابخانه ای، پرسشنامه، مصاحبه حضوری و تلفنی استفاده شده است. جامعه آماری، شامل کارشناسان محصولات کشاورزی، نخلکاران، تاجران و واسطه های محصولات کشاورزی شهرستان ایرانشهر می باشدکه به روش نمونه گیری قضاوتی هدفدار تعداد 35 نفر از آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج نشان میدهدکه از میان راهبردهای قابل قبول در صنعت خرما، راهبرد محافظه کارانه((WO در اولویت اول و راهبرد تهاجمی در اولویت دوم انتخاب قرار گرفتند در این میان استراتژی (WO3) تدوین و استفاده از ابزارهای بازاریابی با توجه به آمیخته بازاریابی با امتیاز 10/197 به عنوان جذاب ترین استراتژی در بازاریابی محصول خرمای ایرانشهر و استراتژی (SO1) استفاده از پتانسیل ها جهت سرمایه گذاری، توسعه صادرات و ایجاد اشتغال و در نهایت کمک به اقتصاد منطقه با امتیاز جذابیت 10/279 به عنوان موثرترین استراتژی پس از استراتژی محافظه کارانه در بازاریابی محصولات خرمای ایرانشهر محسوب می شود.
واژگان کلیدی: بازاریابی، استراتژی، SWOT، خرما، ایرانشهر
. کارشناس ارشد، مدیریت بازرگانی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایرانشهر))abdolbaset.piri@yahoo.com
. کارشناس ارشد، مدیریت بازرگانی، دانشگاه سيستان و بلوچستان، چابهار))armina.mirzadeh19@gmail.com
. دانشيار، گروه مدیریت، دانشگاه سيستان و بلوچستان، زاهدان))salarzehi@gmail.com
لآ
×
×
Strategic analysis of Iranshahr’s date production marketing using SWOT approach
Abstract Body text : Sistan and Baluchestan Province is one of the major producers of date in Iran and Iranshahr city is a major center of date production in the province. However, Iranshahr’s date products do not have a significant share of domestic and foreign markets. This research identifies , the most important appropriate internal (strengths, weaknesses) and external factors (opportunities, threats), which exists for Iranshahr’s dates marketing using SWOT techniques and afterwards offers appropriate marketing strategies for the continued development of marketing strategies for this product. Finally, it prioritizes the proposed strategies. The results of the SWOT analysis shows that among the acceptable strategies for date industry, the conservative strategy (WO) is a
priority and the aggressive strategy is the second priority that the (WO3) strategy formulated and using marketing tools according to the marketing mix with a score of 10,197 it is evaluated as the most attractive strategy for the Iranshahr’s date product marketing and the (SO1) strategy using investment potentials to expand exports and create jobs and aid the local economy with 10,279 score evaluated as the most effective marketing
strategy after the conservative strategy in Iranshahr’s dates production.
×
Keywords: Marketing, Strategy, SWOT, dates
-1 مقدمه
نخل یا درخت خرما یکی از درختان مهم و استراتژیک ایران است که از زمانهای ماقبل تاریخ در مناطق بین مدار29 تا 39 درجه عرض شمالی توسط مردم بومی کشت می شده و در طی قرون متمادی به عنوان منبع تغذیه انسانی بوده است. پیدایش درختان خرما درجهان از دوران دوم زمین شناسی، یعنی دوره تریاس و ژوراسیک آغاز شده است ولی زمانی که انسان های متمدن پی به ارزش غذایی خرما برده و مبادرت به کاشت و بهره برداری آن نموده اند به شش هزارسال قبل ازمیلاد مسیح بر می گردد(الهام پور،.(1371 از گذشته دور خرما یکی از محصولات مهم کشور بوده است. با توجه به تنوع تولید و مرغوبیت خاص برخی اقلام آن، در بازارهای داخلی و جهانی، خریداران متعددی دارد و از محصولات عمده بخش کشاورزی کشور به شمار می رود. در سالهای اخیر میزان تولید این محصول و صادرات آن افزایش چشمگیری داشته است. همچنین مزیت نسبی و اهمیتی که این محصول از نظر تولید، سطح زیر کشت و اشتغال زائی در مناطق محروم کشور دارد و نیز قابلیت توسعه صادرات این محصول در بازار جهانی که منجر به افزایش در آمدهای ارزی کشور می گردد، از نظر سیاستگذاران این بخش پوشیده نیست. اما مشکلات عدیده ای در زمینه تولید، توزیع، بازاریابی و بازاررسانی بویژه در امر بسته بندی و فرآوری محصول خرما وجود دارد که بدلیل ساختار سنتی نظام بازاریابی فعلی و نداشتن یک تشکیلات منسجم ناظر بر مراحل مختلف تولید، جمع آوری و بازاریابی موجب گردیده که این محصول وضعیت مناسبی را در بازار جهانی نداشته باشد. خرما با اختصاص 30 درصد از صادرات خشکبار و 10 درصد از صادرات غیر نفتی که پس از پسته، دومین محصول از خانواده خشکبار است که در صادرات و بازار جهانی آن از موقعیتی در خور توجه بر خوردار است. خریداران خرمای ایران هر چند شامل تعداد زیادی از کشورهاست و در بعضی از سالها شمار آنها به بیش از 50 کشور میرسد که بطور متوسط 70 درصد از صادرات خرمای ایران را بخود اختصاص داد است، جایگاه مهمی در اقتصاد کشاورزی دارد (وزارت بازرگانی، .(1387 در این میان استان سیستان و بلوچستان به عنوان دیار نخلستان های انبوه با درختان سر به زیر افکنده از خوشه های پربار خرما، با داشتن 36 هزار هکتار سطح زیر کشت و سالانه حدود 190 هزار تن خرما، دومین تولید کننده این محصول پس از خوزستان در ایران باشد. لذا این محصول درتوسعه استان نقش بسزایی دارد. با این حال تاکنون از دیدگاه بازار و بازاریابی مورد تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است. موفقیت، ایجاد جایگاه مناسب در بازار، کسب سهم قابل توجهی از بازار و نفوذ در بازار، نیازمند ساز و کارهای مناسب بازاریابی است. این کار می تواند با بررسی عوامل محیطی و شناسایی مهمترین عوامل داخلی و خارجی محقق شود. در این پژوهش تلاش می شود تا مهمترین عوامل خارجی یا بیرونی اثر گذار بر بازاریابی محصولات خرما و همچنین مهمترین عوامل داخلی یا درونی اثر گذار شناسایی شوند، و با ترکیب آنها استراتژی های مناسب بازاریابی محصولات خرما جهت بهبود وضعیت فعلی بازاریابی ارائه و پیشنهاد گردد. تا از این رهیافت برنامه ریزان و دست اندرکاران این بخش بتوانند برنامه ریزی لازم را انجام دهند و این صنعت بتواند نقش واقعی خود را که همانا کمک به رشد و توسعه می باشد برجسته نماید و در مجموع با توجه به این ظرفیت و استفاده بهینه از آن، استان سیستان و بلوچستان بتواند به سمت توسعه حرکت کند.
لأ
-2 بیان مساله
درخت خرما یکی از مقدس ترین و قدیمی ترین درختان میوه شناخته شده برای انسان است. پیدایش درخت خرما در جهان از دوران دوم زمین شناسی آغاز شده ، اما مبداء اصلی این گیاه بدرستی مشخص نیست. بعضی از دانشمندان مبداء اصلی آن را در آسیا و کرانه های خلیج فارس و دریای عمان(مکران) و گروهی دیگر زیستگاه اصلی خرما را شامل آفریقا یا شبه قاره هند میدانند. بر اساس شواهد باستان شناسی قدمت کشت نخل خرما در ایران به بیش از شش هزار سال پیش میرسد. در حال حاضر خرما در هر پنج قاره در بیش از 30 کشور کشت شده و مورد بهره برداری قـرار می گیرد. خرما میوه ای با ارزش غذائی بالا که به علت دارا بودن مواد قندی قابل توجه (حدود (%70 علاوه بر مصرف غذایی، در صنعت نیز موارد استفاده فراوان دارد. خرما به عنوان غذای دوره بحران نظیر سیل، زلزله و جنگ و خشکسالی و همچنین به عنوان غذای اصلی قشر فقیر در مناطق محروم و به ویژه در کشورهای جهان سوم که با مشکلات سوءتغذیه و گرسنگی مواجه هستند، نقش مهمی را ایفا می کند. علاوه بر موارد فوق، خرما به دلیل ویژگی های منحصر به فرد نظیر مقاومت به خشکی و کم آبی، تحمل شرایط نا مساعد آب و خاک در زمره معدود گونه های گیاهی است که توانسته گسترش و اسکان انسان در سرزمین های گرم و لم یزرع دنیای قدیم را امکان پذیر سازد. سالهاست که خرما از کشورهایی چون الجزایر، سودان، مراکش، مصر، عربستان، ایران، عراق، پاکستان و آمریکا به ممالک دیگر صادر می شود ولی به طور عمد کشورهای شمال آفریقا و عربستان و عراق جزء بزرگترین صادر کنندگان خرما به شمار می روند. عراق برای سالیان درازی صادر کنند عمده خرما بود است و سهمی حدود 80 درصد از صادرات خرمای جهان به آن کشور تعلق داشته است. براین اساس کشور ایران سالیان دراز مقام دوم جهانی را در برنامه صادرات خرما داشته و حدود 9 درصد از کل صادرات جهانی را به خود اختصاص داده است. بدین ترتیب بزرگترین کشورهای صادر کننده خرما در سطح جهانی عبارتند از: عراق، ایران و الجزایرکه حدود 30 درصد صادرا خرمای جهانی را به خود اختصاص دادهاند.
