بخشی از مقاله
چکیده
دانشگاه پیام نور به عنوان بزرگترین مرکز آموزش الکترونیک کشور، داراي رتبه دوم آسیا و رتبه ششم جهان در میان دانشگاه هاي باز و از راه دور می باشد. استفاده از سیستم فناوري اطلاعات و ارتباطات، راه اندازي سیستم جامع گلستان، محتواي آموزشی الکترونیکی چند رسانهاي، برگزاري جلسات دفاعیه دانشجویان از طریق سیستم ویدئو کنفرانس، برگزاري آزمون الکترونیکی آنلاین در محل اقامت دانشجو و پرسش و پاسخ اینترنتی با کارشناسان مرکز از طریق پست الکترونیک و ... از جمله مهمترین ویژگی هایی است که این دانشگاه را به یکی از مراکز پیشرو در عرصه آموزش الکترونیکی کشور تبدیل نموده است. لذا در این پژوهش عوامل تاثیر گذار بر کیفیت آموزش هاي الکترونیک در دانشگاه پیام نور مورد بررسی قرار می گیرند.
واژگان کلیدي: آموزش الکترونیکی، آموزش باز، دانشجو، دانشگاه پیام نور.
مقدمه
از هنگام گسترش کاربردهاي کامپیوتر و اینترنت در ابعاد مختلف زندگی بشر، مفهوم جدیدي به نام آموزش الکترونیکی در حوزه آموزش و یادگیري به وجود آمده است. آموزش الکترونیکی از ترکیب دو کلمه الکترونیک و یادگیري به وجود آمده است که به صورت مختصر از آن تحت عنوان (e-Learning) یاد می شود. (Oztekin A, 2010.) آموزش الکترونیکی روش نوینی از آموزش و محیط آن شامل اکثر ویژگی هاي محیط فیزیکی کلاس درس است و یادگیرندگان از این طریق با استاد ارتباط برقرار نموده و محتواي آموزشی را دریافت می کنند.).( Shiraz University, E-Learning Definition 2010 این روش، عبارت است از فرآیند آموزش دادن و یادگیري به کمک سیستم هاي الکترونیکی و شامل همه آموزش هایی است که با استفاده از ابزارهاي الکترونیکی اعم از صوتی، تصویري، رایانه اي، شبکه اي و مشابه آن انجام می شود. ( . ( Shiraz University. History of E-Learning, 2010 سابقه یادگیري از راه دور به قرن هجدهم باز می گردد که طی آن برنامهدرسی به طور هفتگی براي دانش پذیران ارسال می شد. در قرن نوزدهم توسعه نظام پستی موجب گسترش یادگیري از راه دور شد اما اندیشه تأسیس مراکز آموزش الکترونیکی از سال 1996 میلادي در جهان مطرح شد ولی اولین دانشگاه مجازي بر پایه آموزش هاي الکترونیکی در سال 2000 میلادي شکل گرفت. طرح آموزش مجازي را اولین بار انگلستان مطرح کرد اما آمریکایی ها به طور عملی براي اولین بار به آن پرداختند ( ( Talebzade M, Hosseaini A, 2007. امروزه نیز، همزمان با توسعه فناوري هاي ارتباطاتی و ابزارهاي الکترونیکی، روش هاي نوینی در عرصه آموزش از راه دور به کارگرفته شده اند که فرآیند یادگیري را با مشارکت خود یادگیرندگان تسریع و تسهیل میکند. مکاتبه از طریق پست الکترونیک (E-mail) ، هدایت اینترنتی به صورت همزمان یا غیر همزمان از نوع صوتی و تصویري یا کتاب¬هاي الکترونیکی، برنامه¬هاي آموزش تلویزیونی و رادیویی، استفاده از لوح فشرده((CD حاوي برنامه درسی، استفاده از موبایل یا کامپیوتر جیبی براي انتقال مطالب درسی، کنفرانس رایانه اي (Computer Conferencing)، صفحات پیام((message board، اتاق هاي گفتگو از مهم ترین روش هاي نوین آموزش از راه دور به شمار می آورد. طبق تعاریف، نزدیک ترین مفهوم آموزش باز، کاهش موانع زمانی و مکانی و محدودیت هاي مربوط به برخی از مقررات نظام آموزشی متعارف به منظور ایجاد زمینه هاي ارائه آموزش عالی به افرادي است که به دلیل عدم دسترسی به مراکز آموزشی، نداشتن فرصت کافی و محدودیت هاي شغلی و اقلیمی، از امکان کمتري براي بهره مندي از آموزش متعارف برخوردارند. لذا دانشگاه باز، باید این امکان را فراهم آورد که دانشجویان بتوانند در همه جا، هر وقت و بدون محدودیت هاي مکانی و زمانی ثبت نام و انتخاب واحد کنند و از برنامه ها، آزمونها و کلاسهاي آموزشی استفاده کنند. این شیوه آموزشی در کشور ما صنعتی نوپا به شمار می رود اما مراکز و مؤسسات آموزشی به ویژه دانشگاه ها می کوشند هرچه سریع تر الگویی مناسب با ساختار آموزشی و فرهنگی کشور در زمینه آموزش الکترونیکی ارائه کنند. اجراي این سیستم نوین آموزشی در اواخر دهه 1370 در دستور کار وزارت علوم، تحقیقات و فناوري قرار گرفت. در این راستا در سال 1380 سایت آموزش مجازي دانشگاه تهران با ارائه 9 درس براي دانشجویان روزانه دانشگاه، راه اندازي شد. در سال 1382 اولین مؤسسه آموزش الکترونیکی وابسته به دانشگاه شیراز تأسیس و با توجه به گسترش فعالیت هاي آموزشی و افزایش تعداد دانشجویان، در سال 1386 این مؤسسه به دانشکده تبدیل شد. هم اکنون بسیاري از دانشگاه هاي مطرح کشور، واحدهاي آموزش الکترونیکی خود را در قالب مراکز آموزش الکترونیکی راه اندازي نموده اند. (. ( Hassanzadeh A, Kannani F, 2012دانشگاه پیام نور نیز با اعمال تغییر چارت سازمانی، دفتر دانشستان و آموزش چندرسانه اي منحل و دفتر جدیدي به نام دفتر آموزش هاي آزاد و چندرسانه اي از زیرمجموعه هاي معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی و با رسالت تولید انبوه دروس کارشناسی ارشد به صورت الکترونیکی تحت وب با پذیرش دانشجو شروع به کار کرد که از همان ابتداي تاسیس خود فعالیت هاي فراوانی را انجام داد. برخی ویژگی هاي نظام آموزشی دانشگاه پیام نور از جمله وابستگی کمتر به مکان و سایر امکانات، موقعیت ویژه اي را براي توسعه و عرضه خدمات آموزشی در داخل و خارج از کشور فراهم آورده است. این مهم در حال حاضر با لحاظ مقتضیات فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و لزوم ایفاي نقش فعال در رقابت جهانی آموزش به امري اجتناب ناپذیر تبدیل
