بخشی از مقاله
تربیت
مقدمه
بسم الله الرحمن الرحيم و الحمدالله الذي انزل علي عبده الكتاب و لم يعجل له عوجاً
« انسان ؛ چيزي جز همان كودك رشد يافته نيست »
دوران كودكي به جهت نقش مهمي كه در سرنوشت آيندة انسان ايفا مي كند ، فرصت بي نظيري است كه نبايد آن را از دست داد . اين دوران بهترين زمان براي تربيت و پايه گذاري زندگي سالم و سعادتمندانه كودكان است و در زندگي انسان از اهميتي ويژه برخوردار مي باشد چرا كه شالوده شخصيت انسان معمولاً در همين دوران ريخته مي شود .
متأسفانه بايد اعتراف كرد كه بسياري از خانواده ها به تربيت كودكان خود چندانكه شايسته است بها نمي دهند و يا به صورت سطحي و ظاهري با اين امر مهم و ضروري برخورد مي كنند ، آنان گمان مي كنند كه تربيت كودك كاري سهل و آسان است در صورتيكه تربيت كاري ظريف و دقيق است كه موفقيت در آن جزء با بصيرت و روشن بيني ميسر نيست و جاي بسي تاسف است كه بسياري از كودكان و نوجوانان قرباني بي بصيرتي ، ناآگاهي و بي مسئوليتي والدين خود مي شوند و غنچه هاي زيباي وجود آنان ناشكفته پژمرده مي شود.
والدين بايد بدانند كه كودك ، امانتي است كه به پدر و مادر سپرده شده است قلب او پاك ، نفيس ، ساده و بي پيرايه است ، آنچنان كه پذيراي هر نقشي و رو كننده به هر سو مي باشد. از اين رو اگر به سوي خير و فلاح ميل كند و نيكبختي هر دو جهان را به كف آرد ، پدر و مادرش در اين پاداش سهيم اند و اگر همانند چهارپايان رها شود و به بديها رو كند و دچار هلاكت شود باز هم ايشان (پدر و مادر) در اين فرجام زشت با وي شريكند .
امام سجاد (ع) مي فرمايند : حق فرزندت بر تو اين است كه بداني وجود او از توست و بد و خوب او را در اين دنيا به تو ارتباط مي دهند و بداني كه در سرپرستي او مسئوليت داري و مسئول تربيت او هستي و بايد او را در راه رسيدن به خداوند بزرگ راهنمايي كني.
براي رسيدن به اين مهم (تربيت فرزند) و براي آشنايي هر چه بيشتر والدين گرامي در اين زمينه و بالاخص مادران كه نقش شگرف و موثري در تربيت كودك بر عهده دارند بر آن شدم تا با استعانت از پروردگار و اتكال به او مقاله اي با عنوان : « نقش مادر در تربيت فرزند از ديدگاه علم و قرآن و سنت، در دوران كودكي » كه شامل فصول 1ـ تربيت 2 ـ كودك 3 ـ وظايف مادر در تربيت فرزند 4ـ آسيب شناسي كودك مي باشد را به نگارش در آورده تا بدينوسيله قدمي در مسير آگاهي خود و ساير مادران نسبت به تربيت صحيح فرزندان و آينده سازان ايران اسلامي داشته باشيم .
تعريف و تبيين موضوع :
با توجه به نقش و جايگاه حساس و مهم مادر در تربيت فرزندان ، در اين نوشتار در پي آنيم كه از نگاه قرآن و سنت اصالتاً و همچنين با كمك از مسائل علمي و روانشناسي نكات مهم و اصولي تربيت فرزند را ياد آوري نموده و از آنجايي كه وظايف مادر در طول زندگي فرزند بسيار گسترده است و سخن گفتن از آن در توان اين نوشتار نمي گنجد ، از اين رو موضوع را به دوران كودكي فرزند اختصاص داده و پيرامون مسائل دوران كودكي فرزند بحث خواهيم كرد.
ضرورت و اهداف تحقيق :
تربيت از اركان مهم و اساسي سعادت بشر است تحقق خوشبختي ها و بد بختي هاي جسمي و رواني يك فرد ، يك خانواده ، يك ملت و خلاصه تمام مردم جهان بستگي مستقيم به نوع تربيت آنها از هنگام طفوليت دارد.
بنابراين اهميت مسئله تعليم و تربيت در رابطه با سعادت و يا شقاوت نهايي انسان بسيار واضح است ، آنچه كه قابل توجه و دقت است اينست كه بدانيم تربيت صحيح و ثمر بخش ، تا حدود زيادي در گرو اين است كه پدران و مادران از ابتداي كودكي فرزند خود و حتي قبل از تولد فرزند خود به اين مهم توجه داشته و نهايت سعي و تلاش خود را در جهت تربيت اولادي صالح به كار ببرند.
چرا كه شالوده ي شخصيت انسان معمولاً در همين دوران ريخته مي شود ، در نتيجه براي اينكه نسل آينده افرادي سالم و صالح و كارآمد باشند تا حدود زيادي بستگي به اين دارد كه عوامل محيطي و بخصوص رفتار والدين و بالاخص مادر در دوران كودكي فرزند و تكوين شخصيت او چگونه بوده و چه تاثيراتي را بر شخصيت كودك داشته است
و از آنجا كه امروزه مادران به مشاغل اجتماعي اهميت بيشتري داده و وظيفه اصلي خود را كه همان خانه داري و بچه داري است را فرع بر مشاغل اجتماعي مي دانند و آنطور كه بايد و شايد به تربيت فرزند و نقش موثر خود در تربيت فرزند بها نمي دهند و اغلب حاضرند كه كودكان معصوم خود را از همان اوان طفوليت از خود دور و به كودكستانها بسپارند از اين رو نگارش نوشتاري در اين زمينه براي بيداري و آگاه كردن هر چه بيشتر مادران خالي از لطف نيست. به همين منظور بر آنيم تا قدمي در مسير آگاهي خود و ساير مادران نسبت به تربيت صحيح فرزندان داشته باشيم.
پيشينة موضوع :
موضوع تربيت در كتب آسماني كه بر انبيا نازل شده مطرح بوده است و پس از آن نيز نگارندگان و مرزبانان حريم تعليم و تربيت اين مهم را به دوش كشيده اند.
در دهه هاي اخير نيز عالمان دين با رويكردهاي گوناگون (اخلاقي ، تربيتي ، رواني ، اجتماعي و … ) به اين موضوع پرداخته اند كه از آن ميان مي توان به كتابهاي ذيل اشاره نمود :
- كتاب تربيت فرزند : آقاي مظاهري
- كتاب فرهنگ تربيت : عباس اسماعيلي يزدي
- كتاب الگوهاي تربيت : محمد علي كريمي نيا
- تربيت فرزند در اسلام ، محمود اركاني بهبهاني حائري و …
قابل يادآوري است كه نوشتن مقاله اي ديگر در اين زمينه با همة تلاشهاي انجام شده به نظر مي آيد ، نگاهي جديد و بر خواسته از نيازهاي امروز به آموزه هاي ديني و بازنويسي آن به زبان امروز و مطابق با سئوالات و پرسشهاي نو ضروري باشد و از آنجا كه كتابهايي كه تا كنون در اين زمينه نوشته شده اغلب حاوي مضامين علمي بوده و نويسنده هاي آن كتابها به دليل اينكه مسلمان بوده و عرق مذهبي داشته اند معمولا در كنار زمينه هاي علمي به مسائل ديني در اين زمينه پرداخته اند.
از اين رو در طرح تحقيق پاياني بر آن شديم با توجه به مشكلات جامعه ي امروزمان ، بسوي قرآن و روايات رفته و موضوع را ديگر بار واكاويم .
فرضيه ها يا سئوالات اصلي و فرعي :
سئوالات اصلي :
1 ـ با توجه به آزموده هاي دين نقش مادر در تربيت فرزند تا چه حد است ؟
2 ـ آيا تربيت صحيح فرزند از نظر علم و روانشناسي هم وابسته به رفتار والدين بخصوص مادر مي باشد.
سئوالات فرعي :
1ـ مفهوم تربيت چيست ؟
2ـ مراحل تربيت را بنويسيد ؟
3ـ اهداف تربيت كدامند ؟
4ـ مسئله تربيت فرزند را در آيات قرآن بررسي كنيد ؟
5ـ روايات به مسئله تربيت تا چه حدي اهميت داده اند ؟
6ـ راهبردهاي تربيت را از جانب مادر بنويسيد ؟
7ـ راهكارهاي تربيت از سوي مادر كدامند ؟
8ـ نقش مادر در تربيت ديني فرزند چيست ؟
9ـ اهميت پرورش اخلاقي و معنوي فرزندان تا چه حد است ؟ بنويسيد .
10ـ پرورش اخلاقي و معنوي فرزندان را از كجا چه سني بايد شروع كرد و چگونه به اين مهم پرداخت ؟
11ـ مهمترين دوران اثر پذيري و تربيت در كودك كدامست ؟
12ـ ايمان والدين و رشد معنويت در كودك تا چه حد در تربيت صحيح او موثر است ؟
13ـ در دوران شير خوارگي چه حساسيتهايي وجود دارد و به چه مسائلي بايد پرداخت ؟
14ـ در دوران زير 7 سال كودك (7 سال اول زندگي ) با كودك چگونه رفتاري را بايد داشت ؟
15ـ نيازهاي كودك و تأثيرات پاسخگويي و عدم پاسخگويي به نيازهاي كودك در تكوين شخصيت تا چه حد است ؟
16ـ چگونگي پاسخگويي به نيازهاي كودك چون پاسخ به پرسشهاي كودك و نظم و انضباط بخشيدن به كودك و … را بنويسيد ؟
17ـ آسيبهاي دوران كودكي فرزندان كدام مواردند ؟
18ـ براي هر يك از آسيب هاي دوران كودكي چه راه حلي هايي را پيشنهاد مي كنيد ؟
روش تحقيق :
براي نوشتن اين تحقيق از روش كتابخانه اي بدين صورت استفاده شده است :
ابتدا تعيين و تصويب موضوع و بعد از آن كتابهاي مرتبط و مربوط به موضوع شناسايي شده ، فهرست مي گردد و در مرحلة بعد فهرست كتابهاي شناسايي شده مورد مطالعه قرار گرفته و موارد مورد نياز
مشخص مي گردد .
در جمع بندي فهرست مطالب به نكات قوت و ضعف كار پيشينيان آگاهي پيدا نموده به تكميل و ترتيب فهرست جديد به فراخور نياز پرداخته مي شود كه در آن خلاء هاي كار پيشينيان مورد توجه قرار گرفته و در پي پاسخ به سئوال جامعة امروز نيز خواهيم پرداخت .
پس از اين مرحله به درون خواني كتابها و فيش برداري پرداخته مطالب خام تحقيق آماده مي گردد پس از ساماندهي فيشها و جمع بندي و اظهار نظر ، كار براي پيش نويس اول آماده مي گردد .
در پيش نويس اول تفكر جابجا كردن مطالب ، حذف و اضافة آن آوردن مثالها و مانند آن … نقش مهمي داشته و كار آمادة پيش نويس دوم و نهايي مي گردد.
