بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش جایگاه زیباشناسی وهنر وتاثیر آن برتغییربستر برنامه درسی بوده است. این مطالعه با
هدف شناخت ماهیت زیبایی در دیدگاه های مختلف وارتباط آن با هنر و درک جایگاه زیبایی شناسی بوده و نقش آن
در تغییرات برنامه درسی بر اساس سند ملّی وبیان نیاز های زیبایی شناسانه درقالب نیاز های بصری ، نیاز های شنیداری
و نیاز های مهارتی و بدنی تبیین شده است. روش تحقیق توصیفی - تحلیلی است که در این روش، یافته ها در زمینه نظرات و دیدگاه های عرفان شرق و غرب، از دوره افلاطون (ایده الیسم) تا دوره کانت وهگل و همچنین مفاهیم جدید پست مدرن به طور کامل مطالعه و در این پژوهش به طور موجز بیان شده است. سرانجام، تاثیر زیبای شناسانه بر بستر های برنامه درسی مورد کنکاش قرار گرفته است. جهت رسیدن به این بینش هنری نیاز به اجرای تغییرات با عناوینی چون بهبود و نوآوری و اصلاح بوده که محقق بر اساس اسناد برنامه درسی ملی آن حیطه ها را در بخش های مبانی نظری از منظر زیبایی شناسی بر اساس نیاز های بصری ، نیاز های شنیداری و نیاز های بدنی مهارتی از دیدگاه و موضوعاتی نظیر موضوعات دینی ، ملی، یادگیرندگان ، معلمان ، جامعیت ، تفاوت ،تعادل و مادام العمری یادگیری یک پارچگی ومشارکت به عنوان عوامل مؤثر در شکل گیری بستر جدید در برنامه درسی مورد مطالعه قرار داده است. در پایان این بررسی نتیجه می گیرد که زیبایی دارای معانی و مفاهیم متفاوت ومتنوعی است ولی با شناخت عناصر تشکیل دهنده آن وجود هنر و مهارت های خلاقانه در مسیر تغییر برنامه بسیار حائز اهمیت بوده و وجود تعامل وتعادل در بهره گیری از شیوه های هنری می تواند فرد یادگیرنده و محیط یادگیری را دلپذیر و احساسات پاک و جایگاه والای انسانی را از حاشیه به متن اصلی آورده و به سمت کمال مطلوب راهنمایی نماید.
کلیدواژه
زیبایی شناسی، هنر، برنامه درسی،تغییر برنامه درسی
وب سایت رسمی همایش ملی مدرسه فردا hamayesh.chalous-samacollege.ir 79
سومین همایش ملی مدرهس فردا
18 شهریور 1394
مقدمه:
معاونت آموزشی و پژوهشی ،مدیریت امور پژوهشی آموزشکده فنی و حرفه ای سما واحد چالوس
زیبایی و زیبایی شناسی و مفاهیمی که در برخورد با هنردر آمیختگی با زندگی روزمره انسان ها دارد از مقولاتی است که فلاسفه شرق و غرب به آن پرداخته و تعاریف گوناگونی نسبت به این واژه و جایگاه آن ارائه شده است. زیباییشناسی یا حسّیکیکی از رشتههای فلسفهاست که به عنوان نظریه تأمل در داوریهای زیباییشناختی تعریف میشودزیباییشناسی، قابلیتی است برای درک بهتر اجسام و باعث تغییر در نگرش میگردد(هالینگ دیل،:1389ص (79 فیلسوفان و هنرمندان از ابتدای تاریخ بر سر زیبایی اختلاف نظر داشتند به صورتی که افلاطون1زیبایی را هماهنگی اجزا با کل میدانست و آن را به دو نوع زیبایی طبیعت و موجودات زندهو زیبایی هندسه، خط
و دایره تقسیم میکردهگل2بر اساس نظریات افلاطون، قائل به دو نوع زیبایی طبیعی و هنری بود.از قرن هیجدهم به بعد تا دوران معاصر، مفهوم زیبایی بیشتر جنبه روانشناسیبه خود گرفت و در ارتباط با ادراک دیده شد. از آنجایی که عوامل روانی و اجتماعی بر ادراکات انسان اثرات مهمی بر جای میگذارند، در احساس او از زیبایی نیز موثرند.ارزش زیبایی شناختی هنگامی قابل ادراک میشود که بتواند خود را به عنوان یک موجود مستقل از ذهن برای ناظر مطرح کرده و ذهن او را به فعالیت وادارد البته وجود تفکرات اسلامی عجین شدن با دیدگاه قرآنی و همراه سازی بسیاری از فلاسفه اسلامی دربیان زیبایی نوعی حرکت موجود به سوی کمال می باشد. تحقیق پیرامون زیبا شناسی و عوامل موثر بر این موضوع از طرف کارشناسان تربیتی جهان به عنوان یک نیاز مهم در تعلیم تربیت مطرح شده است. مطرح کردن مولفه های زیباشناسانه ونمایش قابلیت آن از جهت بعد حسی و هنری در شکل گیری بستر آموزشی و برنامه های درسی نگرشی است که امروزه به آن از طرف جامعه و خانواده جهت تلطیف سازی و تقویت قوای حسی و مهارتی و همچنین رشدیادگیری توجه بیشتربه آن می شود.برنامه درسی در جوامع مختلف در طی یک سده گذشته تنوع و تغییرات زیادی به خود دیده که درست یا نادرست تحت تاثیر تفکرات اجتماعی و سیاسی و مذهبی و فرهنگی و فلسفی واقع شده که این تغییرات تحولات نیز در برنامه درسی هر کشوری ممکن است با توجه به عوامل گفته شده متفاوت باشد. در سال های اخیر مطالعه بر روی برنامه درسی ملی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش یکی از دغدغه های این مجموعه بود که دارای بستر ها وابعاد مختلفی است که در این پژوهش محقق سعی دارد علاوه بر نشان دادن دیدگاه های مختلف از زیبایی و ارتباط آن با هنرپیرامون اثر گذاری و تاثیر و اهمیت ایجاد تغییردر بستربرنامه درسی ازدیدگاه زیبایی شناسانه را به طور اجمالی به آن بپردازد.
طرح مسئله
با توجه به مقولات زیبایی شناسی موضوعات متنوع زیبایی و هنر جایگاه آن در طول تاریخ تا به امروز اندیشمندان زیادی را به خود مشغول کرده است . درک این مفاهیم گاه با چالش های چه در غرب و شرق همراه بوده است ولی از دوره افلاطون تا دوران معاصرکه با رشد علم وهنرو گسترش تمدن ها نه تنها به یک وحدت معنایی نرسیده بلکه پیچیده تر و متنوع تر شده است همچنین اسلام نیزاین موضوع را به طور کامل در آموزه های خود قرارا داده است که برنامه درسی در جهت تغییرآن در برنامه درسی و داشتن نگاه معنوی و هنری در تلطیفش مؤثر باشد.ولی سوالات نیز در این پژوهش مطرح است:
_مفهوم و ماهیت زیبایی ارتباط آن با هنر چیست؟
_چه نقشی جایگاهی زیبا شناسی و هنر در تغییرات بستر برنامه درسی دارد؟ _ چه تاثیری زیبایی شناسی و هنر بر برنامه درسی دارد؟
جایگاه زیبا یی شناسی و هنر در سند برنامه درسی ملّی چیست؟ پیشینه تحقیق
1Platone 2Hegel
وب سایت رسمی همایش ملی مدرسه فردا hamayesh.chalous-samacollege.ir 79
سومین همایش ملی مدرهس فردا
18 شهریور 1394 معاونت آموزشی و پژوهشی ،مدیریت امور پژوهشی
آموزشکده فنی و حرفه ای سما واحد چالوس
-بابک احمدی (1374) در کتابی با عنوان حقیقت و زیبایی درس های فلسفه ی هنر اشاراتی به هنر و دیدگاه فیلسوفان غربی از ابتدا تا دوران معاصر بررسی نموده و واژه زیبایی و هنر شناخت آن از ابعادو دیدگاه های مختلف مورد تحلیل قرار داده است. وجود اختلاف نظرپیرامون هنر و زیبایی که در ابتدا بسیار آسمانی فرا انسانی بوده راتبدیل به امری زمینی و دست یافتنی شده بدان اشاره کرده است.
_اصغر فهیمی فر(( 1383 در پژوهشی با عنوان جستاری در زیبایی شناسی هنر اسلامی به فلسفه هنر و زیبایی شناسی اشاره کرده است . هنر اسلامی نتیجه گسترش اسلام وتأسیس تمدن بزرگ اسلامی می داند و زیبایی شناسی هنر اسلامی از یک محصول غور و تفحص علما و فلاسفه مانند: فارابی ، ابن سینا و دیگران که با استعانت از آیات و احادیث شکل گرفته است. در این تحقیق بین فلسفه و هنر اسلامی انجام شده و بنیان های نظری آن از دیدگاه حکمای ایرانی تبیین گشته است.
_حسن شرفی((1386 در پژوهشی با نام آموزش هنر متناسب با فعالیت های زیبا شناسانه و تولید هنر و مفاهیم وابسته به آن که به دیدگاه ایشان:تلاش هایی در دهه های اخیر برای بهبود کیفیت برنامه درسی صورت گرفته در این مقاله علاوه بر رویکرد های گذشته به صورت ساختن گرایی در یادگیری بسته به صورت مجزا نظایر آن مورد نظر بوده است. تمرکزی که به تازگی بر فعالیت های زیبا شناسانه، تولید هنری و یادگیری در زندگی واقعی صورت گرفته است که در کاهش فاصله میان آموزش هنر و یادگیری در کلاس درس مؤثر بوده و هنر در بسیاری هوش خود را درگیر می کند. زیرا پدیداری چند وجهی و منبع از انواع گوناگون تجربه در محیط خانه ، اجتماع و محیط مدرسه می دانداز این جهت محیط های گفته شده تاریخ و سنت و نهاد ها ومردم به عنوان ماده خام مطالعه بهره گرفته و از سوی دیگرهنر فرد در فرایند تفکری و ادراکی وتخیلسازنده در بیان اطلاعات به صورت تعامل برغنای تجربه هنر جو می افزاید . در نهایت آموزش هنرهای زیبا در کنار خواندن و نوشتن و حساب کردن به عنوان پایه و یکی از اشکال سواد اطلاعاتی وبصری در میان رویکرد های هنر به تولید هنر و زیبایی شناسی پرداخته شده است.
- کوروش فتحی واجارگاه((1387 در کتابی با عنوان برنامه درسی به سوی هویت جدید که در این کتاب علاوه بر اشاراتی به مجموعه ای از نظرات و دیدگاه های بزرگان و اندیشمندان معاصر پیرامون برنامه درسی پرداخته است ولی در بخشی از کتاب به
نظریه های زیبا شناسی و وجودآن در عناصر برنامه درسی و معرفی بزرگانی چون برودی،گرین وآیزنر و... ارائه گردیده است. _گنجور،امامی جمعه( (1389 در مقاله ای با عنوان زیباشناسی فلسفی وتحلیل نظریه(اصالت زیبایی)در حکمت مطّهر پیرامون تأمل بر زیبایی جمال همچون مقوله هایی که در علوم انسانی در رسالت بوطیقای افلاطون اشاره داشته و در این تحقیق با رویکردی فلسفی به تعریف و تبیین زیبایی و تلازم معرفتی آن با عشق پرداخته است و در نهایت مدعی نقش زیبایی در ایجاد وآفرینش عشق با رویکرد عرفانی خواهد بود.
-رضا اکبری((1389 در تحقیقی با نام ارتباط وجود شناسی در فلسفه ملا صدرا در این پژوهش به ممکن الوجود اصولی همچون وحدت وجود تشکیک وجود داشته را حاصل مکتب ایشان می داند.ملا صدرا را عینیت مصداقی از وجود و صفات کمالی را به عنوان فلسفه وحدت در زیبایی و اصالت زیبایی را بیان کرده است .
-راهنمای برنامه درسی ملّی جمهوری اسلامی ایران((1391 که به تغییرات مولفه های بنیادین درتمام سطوح آموزش و پرورش اشاره داردو به عنوان سند تحولی در عرصه تغییرات آموزشی بدان اشاره شده است که هدف در بررسی این تحقیق مولفه ها و نیاز های حسی زیبایی شناسانه و اثرآن بر بستر و اصول ناظر بر برنامه های درسی و تربیتی می باشد.
پیشینه تحقیق خارجی
_ادنا واتر2012)3 )در مقاله ای با عنوانفرایند طرح یادگیری هنری وبصری در مدارس ابتدایی دیدگاه ایشان این طور بیان کرده است:آموزش هنر معاصر به روشهای یادگیری ساختاری. در مدارس ابتدایی استونی، روش معلم محور رواج داشته که از این رو، به
3Edna Vahter
وب سایت رسمی همایش ملی مدرسه فردا hamayesh.chalous-samacollege.ir 77
سومین همایش ملی مدرهس فردا
18 شهریور 1394 معاونت آموزشی و پژوهشی ،مدیریت امور پژوهشی
آموزشکده فنی و حرفه ای سما واحد چالوس
سمت مدرن شدن فرآیند یادگیری پیش رفته است. این نوع تغییرات از طریق برنامه آموزشی جدید درملل مختلف توسعه یافته که در این مقاله بر نوع تغییرات مهم وچگونگی انجام آن اشاره شده است گزارشی به ارائه نظریه انجام پروژه تحقیقاتی برای بررسی این موضوع پرداخته که چندین مدل را برای فرآیند یادگیری هنر ارائه می دهد. اصولی در این تحقیق مطرح می شود که به معلمین ابتدایی مدارس برای طراحی فرآیند یادگیری در کلاسهای هنر کمک می کند.
