بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه هدف اقتصاد سرمایه داری انحصار کشورهای صاحب منابع است بخصوص کشوری مانند ایران که دارای استقلال ملی و منابع متعدد انرژی و ذخایر زیرزمینی است و از طرفی عدم ساختار مناسب اقتصادی و تهدیدات و تحریم های چندین ساله اخیر موجب شکستگی اقتصاد کشور و برخی تبعات حاصل از آن شده که برای ترمیم و بهبود اوضاع، اقتصاد مقاومتی رویکردی است که توسط مقام معظم رهبری برای بیرون رفت از وضعیت فعلی مطرح شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی جایگاه مدیریت شهری در راستای تحقق پذیری الگوی اقتصاد مقاومتی با رویکرد مشارکت شهروندان با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی می باشد برای رسیدن به این هدف ارکان ها و سطوح مشارکت شهروندان در مدیریت شهری در راستای تحقق پذیری الگوی اقتصاد مقاومتی مشخص شد. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد که بدون همکاری و مشارکت شهروندان در اداره امور شهر، شهرداری ها موقعیت چندانی در دستیابی به اهداف خود نخواهد داشت و از آنجا که بار اصلی تأمین هزینه های مدیریت شهری بر دوش شهروندان است لذا آگاهی مردم از برنامه ها و مشاهده بهبودها و تسهیلات، تضمین کننده مشارکت همه جانبه و از جمله مالی آنها است و در پیشبرد و تحقق اهداف اقتصادی بسیار مهم و ضروری است.
واژگان کلیدی: اقتصاد مقاومتی، مدیریت شهری، مشارکت شهروندان
-1 مقدمه
هرچند چندین دهه هست که کشور ایران مورد تحریم های سیاسی و اقتصادی از سوی شورای امنیت قرار گرفته ولی با حصول به پتانسیل های فراوان موجود در کشور، توان خروج از این برهه تاریخی را باتوجه به اتخاذ سیاست های اقتصادی و دیپلماسی هوشمندانه خواهیم داشت(آزادی، .(1392 اما آنچه مسلم است این است که دشمنان کشور ایران بیش از هر زمان دیگری عزم خود را جزم کرده اند اراده خود را به ما تحمیل کنند تا از حقوق مسلم و آشکار خود درگذریم. بنابراین مقاومت دربرابر این زورگویی آشکار، نیازمند دو اصل انگیزه و برنامه مشخص است که در این میان اقتصاد مقاومتی به عنوان یک راهکار اساسی توسط مقام معظم رهبری معرفی شده است. اقتصاد مقاومتی یک رویکرد اقتصادی است که رابطه نزدیکی با انسجام ملی دارد و هماهنگ با سیاست های کلان سیاسی و امنیتی نظام اسلامی و مقاومت در برابر اقدامات تخریبی مستکبرین است تا بتواند در برابر ضربات اقتصادی تحریم ها و توطئه های گوناگون اقتصادی نظام استکبار مقاومت کرده و به توسعه و پیشرفت خود ادامه دهد و روند رو به رشد همه جانبه خود را در ابعاد ملی، منطقه ای و جهانی حفظ کند. منظور از اقتصاد مقاومتی واقعی یک اقتصاد فعال و پویاست نه یک اقتصاد منفعل وابسته، به طوری که کشور ضمن مقاومت در مقابل موانع و ناملایمات مسیر خود، روند پیشرفت پایدار خود را حفظ و ادامه دهد (عسگری، .(1391 متاسفانه برخی اقتصاد مقاومتی را به مقاومت اقتصادی تعبیر می کنند، که این تعبیری غلط از واژه اقتصاد مقاومتی می باشد زیرا مقاومت اقتصادی متعلق به دوره ای خاص و برنامه ای کوتاه مدت می باشد، که این خود با فرمایشات رهبری تعارض دارد. مشارکت به معنای عام آن از دیرباز با زندگی انسان پیوند داشته و همراه با تکامل او تحول یافته است. مشارکت به مفهوم امروزی، پس از جنگ جهانی دوم در کشورهای صنعتی جهان آغاز شد. مشارکت، درگیری ذهنی و عاطفی اشخاص در موقعیت های گروهی است که آنان را برمی انگیزد تا برای دستیابی به هدف های گروهی، یکدیگر را یاری دهند و در مسئولیت کار شریک شوند. فراخواندن مردم به مشارکت در امور شهر، از جمله تئوری های»مدیریت مشارکتی« است. رشد فزاینده»شهرنشینی« و گسترش روند »شهرگرایی« و پیچیده شدن نظام جامعه شهری، از جمله عواملی هستند که ضرورت مشارکت شهروندان در مدیریت شهری را بیش از پیش کرده اند. ضرورت تحقیق حاضر از آنجا ناشی می شود که مدیریت شهری در جلب مشارکت مردم در اداره امور شهرها بسیار ناموفق عمل نمودهاند و پژوهش حاضر بر آن است تا با تکیه بر واقعیتهای موجود و تحلیل دقیق جوانب مختلف موضوع، راهکارهای کارآمد و مناسب با قابلیت عملیاتی، و عوامل موثر بر مشارکت مردم در امور شهر به منظور تحقق الگوی اقتصاد مقاومتی را بررسی کند.
-2 بیان مسأله
مقام معظم رهبری در سالهای اخیر در سخنان خود بارها بر مساله »اقتصاد« و »جهاد اقتصادی« که دشمنان در راستای مقابله با پیشرفتهای جمهوری اسلامی ایران در پیش گرفتهاند، تأکید کرده و راهکارهای مقابله با آن را نیز بارها گوشزد کردهاند
æ حتی در نامگذاریهایشان برای سالها نیز این موضوع را مدنظر قرار دادهاند، به نحوی که مشاهده میکنیم در سالهای اخیر سالی را به عنوان سال حرکت به سمت اصلاح الگوی مصرف، سال بعد از آن همت مضاعف، کار مضاعف و پس از آن را سال جهاد اقتصادی و سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی و امسال سال اقتصاد، فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی نامگذاری کردند. با توجه به تشدید فشارها و تحریمهای غرب در سالهای اخیر آنچه بیش از پیش در سخنان اخیر مقام معظم رهبری بر آن تاکید شده، بحث »اقتصاد مقاومتی« است، ایشان معتقدند که یکی از راههای عبور از مقطع حساس و سرنوشتساز کنونی جدیگرفتن اقتصاد مقاومتی است.
اقتصاد مقاومتی ، تشخیص حوزه های فشار در شرایط کنونی تحریم، محدودیت ها و متعاقباً تلاش برای کنترل و بی اثر کردن
æ در شرایط آرمانی تبدیل چنین فشار هایی به فرصت می باشد. برای رسیدن به این هدف, باور و مشارکت همگانی و اعمال مدیریت های عقلائی و مدبرانه، پیش شرط و الزام چنین موضوعی است. اقتصاد مقاومتی، کاهش وابستگی ها و تاکید بر مزیت های تولید داخل و تلاش برای خود اتکائی می باشد.(قادری,(1391
39
ضرورت ارائه طرح اقتصاد مقاومتی با توجه به تحولات اقتصادی سالهای اخیر با اشاره عمیق رهبری جمهوری اسلامی ایران اهمیت دوچندان پیدا کرده که به اهم موارد فوق اشاره می شود.
-1 تحریم های اقتصادی قدرت های سرمایه داری جهانی در جهت تثبیت سلطه خود بر منافع و تامین منافع خود که به ظاهر امر با صورت قانونی و بر اساس روال و قوانین سازمان ملل می باشد اما موضع گیری های کشورمان در قبال این تحریم ها آن است که این تحریم ها نا عادلانه و غیر قانونی می باشد.
-2رکود و کندی حرکت اقتصاد در فاصله بین شرایط موجود با روند مطلوب و شکاف موجود که معطوف به مشکلات ساختاری است وابسته به عزم ملی و مدیریت جهادی بر این مشکلات می توان غلبه یافت.
بنظر می رسد مفهوم و کارکرد سیاست های اقتصاد مقاومتی محدود به دولت نمی باشد و شامل همه سازمانها و نهادها و هر فرد , هر شغلی و مسئولیتی می شود. در این میان شهرداری ها به عنوان یکی از سازمانهای مهم و فعال در ساختار اقتصادی و اجتماعی ایران می توانند نقش بسیار مهمی در امر خطیر اقتصاد مقاومتی بر عهده داشته باشند(دانش جعفری و ملائی، (1392 شناخت از اقتصاد مقاومتی در سطوح اقتصاد ملی و اقتصاد شهری مورد نظر است لذا بر آن اساس و توجه به ظرفیت ها و منابع موجود و با درک عمیق از تحولات کشور و جهان، فرصت ها و تهدیداتی که پیش روی نهاد شهرداری ها در اقتصاد ایران است که قابل تعریف و دسته بندی است.
برخی از عمده ترین مشکلات شهرداری ها همچون ضعف در داشتن یک نظام و ساختار درآمدی پویا و پایدار حجم بالای فعالیت های تصدی گری و مشکل بهره وری قابل اشاره است(همان).
پس از شناخت این مشکلات انتخاب بهترین راهبردها در دستور کار قرار گرفته و در نهایت در اجرای این راهبرداها ارزیابی عملکرد و رصد برنامه ها باید مدنظر باشد.
رصد تحولات و ارزیابی دقیق عملکرد سازمان، اقدامات؟ خواهد بود که در حین فرآیند اجراء، به منظور اصلاح مناسب تر این فرآیند باید بطور مداوم انجام پذیرد. این کار با استفاده از تعریف کارگروه های ویژه در درون شهرداری بصورت دائمی صورت گیرد(امیری و همکاران، .(1390
-3 روش تحقیق
این پژوهش از نظر هدف کاربردی و روش تحقیق آن توصیفی- تحلیلی است، برای جمع آوری اطلاعات و داده ها مورد نیاز از بررسی های اسنادی، مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه، استفاده شده و در مرحله بعد به ارکان اقتصاد مقاومتی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب پرداخته شده و در نهایت به تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد و در نهایت جایگاه و نقش مدیریت شهری در تحقق پذیری اقتصاد مقاومتی مشخص گردید.
-4 مبانی نظری پژوهش
- سطوح مشارکت شهروندی به نظر مارشال، شهروندی پایگاهی است که به تمامی افرادی که عضو تمام عیار اجتماع هستند داده شده است. این افراد
همگی دارای جایگاه برابر و حقوق، وظایف و تکالیف متناسب با این پایگاه هستند. حقوق و وظایف شهروندی نیز به موجب قانون تثبیت و حمایت می شود(حسینی،.(1380 مشارکت از مولفه های با اهمیت توسعه پایدار است و نتایج مطلوبی بر کارایی اجتماعی دارد. مشارکتپذیری محلییکی از ظرفیت های با اهمیت اجتماعات انسانی است و به عنوان یکی از نتایج مطلوب سرمایه اجتماعی مورد سنجش قرار می گیرد. شهرداریها و نهادهای عمومی برای بهبود شرایط محلههای شهری در تلاشاند تا با استفاده از روشهای مختلف، مشارکت مردم را افزایش دهند و به این وسیله زمینه دستیابی به اهداف مطلوب جوامع محلی بوسیله آنها فراهم شود این امر تاثیر بسزایی در تعالی شهرداریها در سال جهاد اقتصادی خواهد داشت چراکه مشارکت، زمینهساز پذیرش راحتتر تغییرات و آثار اجتماعی توسط مشارکتکنندگان است و زمینه ساز بالا بردن شانس دستیابی به اهداف و پایداری نتایج
40
پروژههای شهری است. مشارکت یکی از بهترین روشها برای انتقال خواستههای سطح محلی به برنامهریزان و مدیران محلی است. از دیدگاه ارنشتاین مشارکت دارای سطوح متفاوتی است. این سطح از بی قدرتی محض شهروندی تا کنترل شهروندی ادامه دارد. او مشارکت شهروند را به پلکانی توصیف کرده است که از بی قدرتی شهروند شروع شده تا اختیار و قدرت تفویض شده شهروندی کشیده می شود.
