بخشی از مقاله
خلاصه
پدافند غیر عامل یعنی استفاده از شیوه غیر نظامی برای مقابله با تهدیدات، عداوت ها و بحران های معنوی و مادی می باشد. جهاد یا پدافند غیر عامل اقتصادی ریشه در قرآن و سنت دارد. آموزه های دینی سرشار از آیات و روایاتی است که نشان می دهد زندگی فردی و اجتماعی انسانها، بدون اقتصاد شکوفا و رشد یافته، بسی دشوار و قرین نکبت و بدبختی است و تلاش ایثارگرانه همراه با انگیزه های الهی، به گونه ای که موجب استقلال اقتصادی و استغنای کشور از بیگانگان گردد باعث عزت و سربلندی انسانها خواهد شد.
یکی از دغدغه های امروزکشور ما، همین بحث پدافند غیر عامل است که بایستی با تعمق و تفکری بیشتری مورد بحث و گفتگو قرار گیرد.پدافند غیرعامل ارتباط ویژه ای با مقوله اقتصاد مقاومتی و قرار گرفتن کشور در مسیر توسعه و رسیدن به شکوفایی اقتصادی دارد. با توجه به اینکه بحث اقتصاد مقاومتی نیز به نوعی پدافند غیر عامل محسوب می شود، می توان گفت که اگر اقتصاد پیش از نفوذ دشمن و اعمال تحریم ها،مقاومتی و ساماندهی شده و آماده مقابله با شرایط سخت و بحرانی شود میزان آسیب پذیری در مقاطع حساس کاهش پیدا می کند.
لذا این پژوهش نیز بر اساس روشی تحلیلی توصیفی با استفاده از منابع موجود در این زمینه در راستای بررسی مبارزه با فقر و محرومیت زدایی براساس پدافند غیر عامل از جهات مختلف می باشد. از طرفی در حال حاضر در شرایطی زندگی میکنیم که غرب در محور اقتصاد با ما دشمنی دارد،پس نیازمند اقتصاد مقاومتی به عنوان بهترین گزینه پدافند غیرعامل اقتصادی هستیم.
1. مقدمه
پیرو تآکیدات مقام معظم رهبری مبنیبر توجه دستگاههای مختلف اجرایی به موضوع پدافند غیر عامل، چند سالی است که همهی وزارتخانهها این امر را مورد عنایت قرار دادهاند و ضمن تشکیل کمیتههایی، سعی در انطباق کلیهی تصمیمات و اقدامات اجرایی خود با اصول و مبانی پدافند غیر عامل و اختصاص اعتبارات مشخص برای اعمال موازین آن در همهی طرحها خود نمودهاند.
از نظر واژه شناسی، واژه پدافند از دو جزء »پد« و »آفند« تشکیل شده است. در فرهنگ و ادب فارسی »پاد« یا »پد« پیشوندی است که به معنای »ضد، متضاد، پی و دنبال« بوده و هرگاه قبل از واژه ای قرار گیرد معنای آن را معکوس می نماید. واژه »آفند« نیز به مفهوم »جنگ، جدال، پیکار و دشمنی« است
از دیدگاه بانک توسعه آسیایی، فقر عبارت است از: محرومیت از دارایی ها و فرصت هایی که هر فرد مستحق آنهاست.فقر را می توان به دو دسته تقسیم کرد: فقر نسبی و فقر مطلق.هر جامعه ای سه رکن اساسی دارد؛ فرهنگ، سیاست و اقتصاد. این سه رکن متقوم هم هستند و از بین آنها، فرهنگ نقش مهمتری دارد
مسئله اقتصاد بعد از اعتقاد جزء مهمترین عناصر استقلال سیاسی یک مملکت است
اقتصاد مقاومتی یک الگو و یک سبک اقتصادی است که هدفش مقاوم کردن بدنه جامعه در مقابل نوسانات اقتصادی است.از آنجاییکه کشور ما همواره در تقابل با تحریم های ظالمانه و خلاف موازین بین المللی بوده است بنابراین هرگونه سوء مدیریت می تواند زندگی را برای مردم سخت تر کند.اقتصاد مقاومتی راهبرد کلی نظام برای رهایی از پیامد های تحریم و تورم است.نکته ای که باید به آن توجه داشته باشیم این است که ابتدا با اقتصاد مقاومتی آشنا شویم تا در دام کج فهمی ها نیفتیم و در مرحله بعد توانایی هایمان را در حوزه تولید بشناسیم و از هر تهدید یک فرصت بسازیم.
از سویی زندگی فردی و اجتماعی انسانها، بدون اقتصاد شکوفا و رشد یافته، بسی تلخ، دشوار و قرین نکبت و بدبختی است. اقتصاد بیمار، زمینه ساز نابودی ارزشهای دینی و استیلای سایه سیاه فقر بر زندگی بشر است. چه بسا انسانهایی که وامانده گرده نانی برای قطع نشدن رگ حیات خود هستند، نتوانند به تعالی معنوی بیندیشند و از آرمانهای انسانی و فضایل و مکارم اخلاقی، تصوّر و ترسیم روشن و شایسته ای داشته باشند.
از این رو است که رسول خدا - ص - تهیدستی را سخت تر از قتل، و امیر مؤمنان علی - ع - ، مردن و زیر خاک رفتن را بهتر از ناداری دانسته اند.از سوی دیگر، رفاه روز افزون مادّی و تسلّط لجام گسیخته پول و سرمایه، اگر به وسیله ایمان به خدا و پایبندی به فضایل اخلاقی و ارزشهای معنوی مهار نشود، آنچنان آدمی را در باتلاق خور و خواب و خشم و شهوت فرو می برد که بکلّی همه کرامتهای روحی و استعدادهای تکامل بخش خدادادی خویش را به فراموشی می سپرد و به شکل حیوانی ثروتمند و رفاه طلب مسخ می شود؛ همان حقیقت روشنی که قرآن کریم در باره اش می فرماید
علق، 6 - 7 به یقین انسان طغیان می کند از این که خود را بی نیاز ببیند.
چنانچه امام موسی بن جعفر - ع - می فرماید: »کسی که در جستجوی روزی حلال است تا خود و خانواده اش را تامین کند، همانند مجاهد در راه خداست.«
2. تاریخچه و بررسی سوابق پدافند غیرعامل
موضوع پدافند غیرعامل در جهان از قدمتی به اندازه تاریخ زندگی انسان برخوردار است.انسان های اولیه برای در امان ماندن از تهاجم حیوانات وحشی و دیگر دشمنان خود و همچنین کاستن از نگرانی ها ی خود به غارها، بالای درختان و دیگر مامن های طبیعی پناه می بردند.با شکل گیری تمدن های اولیه در جهان که با وقوع پدافند غیرعامل جنگ همراه بود، انسان ها اصول اولیه پدافند غیرعامل را یه صورت جوشن و سپر برای حفاظت انفرادی و برج و بارو و قلاع محکم و مرتفع برای تامین امنیت گروهی به صورت گسترده ای رواج دادند.وجود خندق در اطراف شهرها و ایجاد دروازه های مستحکم بار ی پیشگیری از حملات غافلگیرانه دشمن در تمام جهان امری رایج بود.موضوع پدافند غیرعامل و بهره گیری از منافع آن تنها زائیده عقل انسان نبود و خداوند بزرگ که مخزن تمام علوم نزد اوست در آیه 80 از سوره مبارکه انبیاء می فرماید:
و ما به او - حضرت داود علیه السلام - ساخت زره را تعلیم نمودیم تا شما را از آسیب جنگ در امان بدارد،
پس آیا از شکرگزارانید؟در جریان هجرت پیامبر عظیم الشان اسلام نیز خداوند متعال با استفاده از شگردهای اختفاء و فریب که از اصول پدافند غیرعامل است، مانع از دسترسی کفار قریش به ایشان گردید.استفاده از عوارض طبیعی برای جلوگیری از دسترسی دشمن نیز یکی از اصول پدافند غیرعامل است همواره مورد نظر بوده و حضرت امیرالمومنین علی - ع - در نامه 12 نهج البلاغه می فرمایند:»آنگاه که در میدان جنگ در مقابل دشمن قرار گرفتید می باید قرارگاه شما در دامنه کوه ها و تپه ها و یا در کنار رودها باشد تا پوشش و حفاظ شما گردد و شما را از دشمن نگهبانی کند.«در صدر اسلام نیز با تکیه بر این اصول، غزوه احد با اتکا بر ارتفاعات و گماشتن نگهبانان در نقاط نفوذ و غزوه خندق با کندن گودال پیرامون مدینه طرح ریزی شد.
