بخشی از مقاله
1- كسب شناخت
2- ثبت سيستم
براي ثبت سيستم مي توان از روش نوشتاري يا فلوچارت استفاده نمود .
3- ارزيابي سيستم : ابزار ارزيابي يك سيستم كنترل داخلي را پرسشنامه سيستم كنترل داخلي گوئيم . اگر نتيجه ارزيابي سيستم اين باشد كه سيستم قوي است اقدام به رسيدگي و اطمينان از اجرا مي كنيم .
پرسشنامه بله خير آيا كنترل جايگزين وجود دارد ؟ بله خير
1- آيا حواله انبار با شماره سريال بايگاني مي شود ؟
4- رسيدگي و اطمينان از اجرا
5- نتيجه گيري : خلاصه مربوط به عمليات قسمت برنامه رسيدگي (سيستمي) به شرح زير است :
كسب شناخت ، ثبت سيستم ، ارزيابي سيستم ، رسيدگي و اطمينان از اجرا ، نتيجه گيري .
چنانچه سيستم قوي ارزيابي شده باشد ، دو حالت ايجاد خواهد شد :
الف) سيستم قوي هم اجرا مي شود . ب ) سيستم قوي اجرا نمي شود.
چنانچه سيستم قوي اجرا شود معناي آن اينست كه ساختار كنترل داخلي قوي بوده ، بنابراين مي توان به آن اتكا كرد و دامنه آزمون هاي محتوا را محدود طراحي كرد. چنانچه سيستم ضعيف ارزيابي شود يا سيستم قوي ارزيابي شود ولي در عمل اجرا نشود ، نتيجه آن اينست كه دامنه آزمون هاي محتوا وسيع طراحي شود.
الف) قسمت سيستمي :
1- كسب شناخت كافي از سيستم كنترل داخلي
2- برآورد خطر كنترل و طراحي آزمون هاي اضافي
3- اجراي آزمون هاي اضافي
4- برآورد مجدد خطر كنترل
ب) قسمت آزمون محتوا :
1- نوشتاري
2- فلوچارت (رسم نمودار)
در قسمت آزمون محتوا بدنبال اثبات مانده ها خواهيم بود.
منظور از اثبات مانده ها :
1- اثبات وجود 2- اثبات مالكيت
3- اثبات تماميت 4- اثبات ارزش 5- افشاء
اعم موارد قابل رسيدگي در صورتهاي مالي :
1- نقد و بانك 2- حسابها و اسناد دريافتني
3- موجودي كالا 4- اموال و ماشين آلات و تجهيزات
5- حسابها و اسناد پرداختني 6- حقوق صاحبان سهام
1- برنامه رسيدگي به نقد و بانك :
الف ) قسمت سيستمي
1- كسب شناخت كافي از سيستم كنترل داخلي
2- برآورد خطر كنترل و طراحي آزمون هاي اضافي
3- اجراي آزمون هاي اضافي
4- برآورد مجدد خطر كنترل
ب ) آزمون هاي محتوي (رسيدگي محتوايي) : بعد از آنكه حسابرسي ضمني انجام شد بايستي پرونده حسابرسي ضمني مطالعه شود و با توجه به نقاط ضعف و قدرت سيستم آزمون محتوا طراحي مي شود.
موارد قابل توجه در رسيدگي به حساب نقد و بانك :
1- كنترل مانده تراز آزمايشي با دفاتر (جمع گيري)
2- صورت مغايرت بانكي تهيه شده توسط شركت چك شود.
3- شمارش و مشاهده موجودي نزد صندوق
4- ارسال تأييديه جهت بانكها
5- موجودي ارزي نزد صندوق بنحو صحيح تسعير شود.
6- سود و زيان ناشي از تسعير شناسايي شده باشد.
7- آزمون Cut off
8- تضمين از تنخواه دارها مشاهده شود
2- برنامه رسيدگي به حسابها و اسناد دريافتني :
الف) قسمت سيستمي :
1- كسب شناخت كافي از سيستم كنترل داخلي
2- برآورد خطر كنترل و طراحي آزمون هاي اضافي
3- اجراي آزمون هاي اضافي
4- برآورد مجدد خطر كنترل
1- كنترل مانده تراز با دفاتر
2- اجراي آزمون سندرسي و رديابي در خصوص بخشي از معاملات
3- ارسال تأييديه (وجود – مالكيت – ارزش را اثبات مي كند)
4- مشاهده عيني اسناد دريافتني
5- بررسي كفايت ذخيره م م
6- اجراي آزمون Cut off
7- چنانچه اسناد دريافتني توأم با بهره بوده است ، نسبت به شناسايي مهره تحقق نيافته بررسي لازم انجام شود. درآمد بهره دريافتني //
درآمد //
9- پيگيري در سال مالي بعد . (هميشه در مورد ح/پ و ح/د پيگيري در سال بعد لازم است . مثلاً در مورد ح/د اگر در سال بعد معلوم شد كه دريافت نمي شود براي آن در صورتها ذخيره در نظر بگيريم.)
حسابهاي موجودي كالا :
منظور از موجودي كالا و مواد مجموع مواد خام ، كار در جريان ساخت و محصول ساخته شده مي باشد .
نكات حسابداري :
1- قاعدة اقل بهاي تمام شده يا بازار L.C.M
2- خريدهاي خارجي
3- سيستم هاي مورد استفاده
4- انبارگرداني
1- قاعده L.C.M
بر طبق اين قاعده چنانچه قيمت بازار موجودي مواد و كالا از قيمت تمام شده كمتر باشد ، بايستي قيمت تمام شده كاهش ارزش يابد.
در راستاي رعايت ميثاق محافظه كاري بايستي كاهش ارزش اعمال شود . ارزش متعارف جهت كاهش ارزش زماني مبنا خواهد بود كه اين ارزش بين حد بالا و پائين قرار گيرد .
2- خريدهاي خارجي
معمولاً بخش عمده اي از خريد مواد اوليه بصورت خريد خارجي است كه اين خريد مي تواند بصورت فانيانس ، ريفانيانس يا يوزانس باشد . مطلب مهمي كه در رابطه با خريد خارجي مطرح است اينست كه خريدهاي خارجي در پايان سال مالي به نرخ تاريخ ترازنامه تسعير شود.
3- سيستمهاي مورد استفاده جهت ثبت و ضبط كالا يا دائمي است يا ادواري
جريانها (روش ها) ي اندازه گيري موجودي كالا FIFO – LIFO – AVE – NIFO
4- انبارگرداني : در سيستم ادواري جهت اندازه گيري و تعيين ارزش موجودي كالاي آخر دوره انجام انبارگرداني الزامي است . در سيستم دائمي انبارگرداني انجام مي‌شود منتهي با اين هدف كه كسر و اضافات موجودي كالا مشخص شود.
طراحي برنامه در حسابرسي :
الف) قسمت سيستمي :
1-كسب شناخت كافي از سيستم كنترل داخلي
2- برآورد خطر كنترل و طراحي آزمون هاي اضافي
3- اجراي آزمون هاي اضافي
4- برآورد مجدد خطر كنترل
ب ) قسمت محتوا
1- كنترل جمع و با مانده دفاتر انجام شود.
2- انجام آزمون مقطع گيري زماني Cutt off
3- ليست شمارش از شركت اخذ و كنترل گردد.
4- در انبار گرداني نظارت اعمال شود. (اجرا – تهيه – كنترل) با حسابداري نيست بلكه فقط نظارت وظيفه حسابرس است .
5- سندرسي و رديابي انجام شود .
6- در خصوص تعدادي از كالاها ارزشيابي بررسي شود.(FIFo،LiFo،AVE)
7- كفايت ذخيره كاهش ارزش مورد بررسي قرار گيرد (عمدتاً ذخيره زيادتر يا كمتر گرفته شده است)
8- كسر و اضافات مشخص شده و دقيقاً ارزشگذاري شود
9- تسعير ارز براي خريدهاي خارجي كنترل شود
10- موجودي كالاي اماني ما نزد ديگران و برعكس كنترل شود
11- كالاي بين راهي با توجه به شرايز انتقال مالكيت كنترل شود
انبارگرداني
مشخصات
شمارش 1
شمارش2
شمارش3
معمولاً پايان سال مالي انبارگرداني انجام مي شود برنامه انبار گرداني توسط شركت تهيه شده و يك نسخه آن در اختيار حسابرس قرار مي گيرد . در تاريخهاي معين انجام و حسابرس صرفاً نظارت بر آن را برعهده خواهد داشت. براي اجراي انبارگرداني از برگه هايي بنام Tag استفاده مي شود. اين برگه داراي 4 قسمت است. قسمت اول مربوط به مشخصات و سه قسمت بعدي مربوط به شمارش است. ابتدا شمارش 1 انجام شده و نتيجه اين شمارش با دفاتر چك شده ، چنانچه با دفاتر تطبيق داشت ، شمارش دوم در خصوص آن انجام نخواهد شد و چنانچه شمارش با دفاتر مغاير باشد شمارش 2 و بهمين ترتيب شمارش 3 انجام خواهد شد. شمارش 3 مبناي محاسبه كسر و اضافات خواهد بود.
نكته :
حتماً حسابرس به اين نكته توجه داشته باشد كه باز و بسته شدن درب نبار با حضور حسابرس باشد .
حسابرسي اموال ، ماشين آلات و تجهيزات :
نكات حسابداري :
1- محاسبه قيمت تمام شده (مجموع مبالغ پرداختي بابت تحصيل دارايي تا زمان بهره برداري)
2- محاسبه ارزش دفتري (استهلاك) : موضوع ماده 151 قانون ماليتهاي مستقيم
3- مخارج جاري ، مخارج سرمايه اي .
هزينه // دارايي //
بانك // بانك //
مخارج سرمايه اي مخارجي است كه : 1- يا عمر را بالا ببرد و يا 2- كارايي را افزايش دهد (كيفيت و كميت) و يا 3- باعث كاهش قيمت تمام شده شود (باعث كاهش هزينه هاي عملياتي شود). (بهبود-گسترش-الحاق) هزينه سرمايه است.
مخارج جاري : هزينه اي است كه باعث مي شود دارايي در شرايط قابل استفاده قرار گيرد.
FASB34 : در خصوص ساخت دارايي رهنمود زير را بيان مي كند : هزينه بهره را مي توان سرمايه اي تلقي كرد به شرط آنكه داراي شرايط زير باشد :
1- مخارج بهره تحقيق يافته
2- وقفه اي در فرآيند ساخت ايجاد نشده باشد
كفايت مورد نظر جهت اجراي آزمون محتوا در خصوص رسيدگي به دارايي ثابت :
1- ليست دريافتي از شركت كنترل جمع شود
2- ليست استهلاك كنترل محاسبات شود
3- بهاي تمام شده دارايي هاي ثابت كنترل شود
4- چنانچه مخارج سرمايه اي انجام شده ، آيا ماهيت سرمايه اي دارد ؟ كنترل شود.
5- مشاهده عيني انجام شود
6- مشاهده اسناد مالكيت انجام شود
7- فروش دارايي هاي ثابت مورد كنترل ، سود و زيان حاصله شناسايي شود
8- ساخت دارايي در شركت چنانچه وجود داشته باشد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد (FASB34)
رسيدگي به حسابها و اسناد پرداختني : (تجاري)
حسابها و اسناد پرداختني تجاري در اثر خريدهاي نسيه ايجاد نمي شود.
اهم نكات مورد نظر در رسيدگي به حسابها و اسناد پرداختني :
1- اخذ صورت ريز حسابها و اسناد پرداختني تجاري و كنترل جمع
2- ارسال تأييديه
3- پيگيري سال مالي بعد
4- چنانچه اسناد با بهره باشد از صحت و شناخت هزينه بهره اطمينان حاصل شود .
5- چنانچه اسناد پرداختني سررسيد بلندمدت مي باشد تفكيك بدهي جاري و بلندمدت انجام شده باشد .
6- اجراي آزمون Cut off
رسيدگي به حقوق صاحبان سهام :
رسيدگي به حقوق صاحبان سهام در قسمت سرمايه و صرف در صورتيكه افزايش سرمايه اي وجود نداشته باشد سود نخواهد داشت و چنانچه افزايش سرمايه طي سال وجود داشته و وجوه آن واريز شده ، وجود واريزي از طريق حسابهاي بانكي مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
چنانچه وجود در حساب بانكي مورد انباشته شده مصوبات مجمع حقوق صاحبان سهام فوق العاده براي افزايش سرمايه اخذ شود مورد بررسي و كنترل قرار گيرد.
ضمن رعايت مفاد قانون تجارت مبني بر مهلت 60 روزه چنانچه سهامداري از افزايش سرمايه استفاده نكرده است مجموع سهام استفاده نشده از طريق تالار بورس بفروش رسيده باشد .
اوراق بهادار قابل داد و ستد: بااهميت ترين سرمايه گذاريها از ديدگاه حسابرسان ، سهام و اوراق قرضه است. چون بيش از ساير گونه هاي سرمايه گذاري ، در شركت ها يافت مي شود. و معمولاً ارزش ريالي آنها بيش از ساير سرمايه گذاريهاست . گواهينامه هاي سپرده ثابت بانكي ، اسناد صادر شده توسط شركتها ، اسناد رهني و ارزش نقدي بيمه نامه هاي عمر از جمله ديگر سرمايه گذاريهايي است كه حسابرسان با آن روبرو مي شوند.
سرمايه گذاري كوتاه مدت وجوه نقد بدون استفاده در اوراق بهادار قابل داد و ستد ، نشانه مديريت خوب است . اين گونه سرمايه گذاريها به منزله وجوه نقد ذخيره تلقي مي شود كه با وجود ايجاد بازيافتي با نرخ ثابت ، در هر زمان و به سرعت قابل نقد شدن است شركتها ممكن است در زمينه اوراق بهادار قابل داد و ستد با هدف نيمه بلندمدت (نه كوتاه مدت و نه بلند مدت) سرمايه گذاري كنند. طول مدت نگهداري اين گونه سرمايه گذاريها را بازده جاري اوراق بهادار ، وضعيت مالي شركت و نيازهاي شركت به وجوه نقد تعيين مي كند ، سرمايه گذاري در اوراق بهاداري كه به منظور كنترل يا كسب نفوذ در شركتهاي وابسته انجام مي شود نبايد تحت عنوان اوراق بهادار قابل داد و ستد طبقه بندي شود.
