بخشی از مقاله
چکیده
هدف از انجام این پژوهش توصیفی تعیین وضعیت گرایش و سطح مهارت دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد نسبت به فناوری اطلاعات و وب بود. به همین منظور تعداد 371 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد 296 - نفر - و دکتری 75 - نفر - دانشگاه فردوسی به طور تصادفی با تخصیص متناسب در هر طبقه انتخاب و به پرسشنامه تجدید نظر شده سنجش گرایش و مهارت فناوری اطلاعات و وب دانشجویان تحصیلات تکمیلی، ساخته شده توسط مرکز آموزشی مطالعات کاربردی - 2004 - پاسخ دادند.
روایی پرسشنامه توسط متخصصین و پایایی آن در یک مطالعه مقدماتی 0/79 تعیین گردید. دادههای بدست آمده در این تحقیق در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی - آزمون یو من ویتنی، کروسکال والیس و همبستگی اسپیرمن - مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد بین گرایش دانشجویان تحصیلات تکمیلی به تفکیک جنسیت و رشته تحصیلی تفاوت معنیداری وجود ندارد .
- P>0 /05 - همچنین بین مهارت دانشجویان در استفاده از فناوری اطلاعات و وب به تفکیک رشته تحصیلی تفاوت معنیداری وجود داشته - P<0/01 - و سطح مهارت دانشجویان رشتههای علوم تربیتی، مهندسی، علوم پایه و کشاورزی در وضعیت بهتری قرار دارد. بر پایه یافته های پژوهش، چالش اساسی برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، نداشتن مهارتهای لازم برای استفاده بهینه از فناوری اطلاعات و وب است که لزوم برگزاری کارگاهها و دورههای تخصصی را برای آنان یادآور میشود.
-1 مقدمه
امروزه فناوری در زندگی جوانان و بزرگسالان، به یک ضرورت برای جامعه، یکی از موضوعات مورد علاقه دولتها، بخش خصوصی و حتی بهبود سبک زندگی، ارتقای محیط شغلی و غنای یادگیری تبدیل شده مردم محسوب میشود - کام، 2003؛ حج فروش و اورنگی، . - 1383 است - هوگل، 1999؛اُ-بانیون، . - 1997 به طوری که توسعه حضور فناوری در آموزش عالی و فرآیندهای یادگیری برای آمادگی مهارتهای وب و فناوری اطلاعات و ارتباطات در میان اقشار مختلف دانشجویان جهت حضور مناسب در محیطهای شغلی آینده، مسئلهای است که از اهمیت خاصی برخوردار است - منتظر، . - 1381 بر همین اساس، یکی از مهمترین وظایف آموزش عالی آماده کردن دانشجویان با ابزارها، تکنیکها و اطلاعات مرتبط با مشاغل گوناگون است.
- اوبلینگر، رسمر و مینگل، . - 1998 اوبلینگر و راش - 1997 - گزارش کردند که 65 درصد از کارکنان در محیط شغلیشان از انواع مختلف فناوری اطلاعات بهره برده و پیشبینی کردند که این میزان تا سال 2000 به 95 درصد افزایش یابد. مباحث زیادی در مورد مزایای استفاده از فناوری در محیطهای آموزشی وجود داشته و ظاهراً این موضوع که فناوری اطلاعات از نقش عمدهای در آموزش برخوردار است، مورد پذیرش اکثریت محققین قرار گرفته است - هوگل، . - 1999 کازما و جانستون - 1991 - اظهار میدارند که فناوری اطلاعات، آموزش محیطی را افزایش داده و یادگیری دانشجویان را تسهیل مینماید.
یادگیری الکترونیک که به عنوان کاربرد وب و فناوری اطلاعات در افزایش و یا تقویت یادگیری و تدریس در آموزش از آن یاد میشود، به صورتی فزاینده، به مهمترین رویکرد موج سوم آموزش در سالهای اخیر تبدیل شده است - او ای سی دی، - 2005 به طوری که به عنوان یک ابزار کارآمد در جهت توسعه اهداف آموزشی و آمادهسازی دانشجویان برای ورود به دنیای کار محسوب میشود - گی، ماهون، دونیش، آلینه، . - 2006 نکته حائز اهمیت آن است که مهارتهای وب و فناوری اطلاعات دانشجویان در دانشگاهها، نقش عمدهای در نگرش آنان نسبت به وب و فناوری اطلاعات ایفا میکند، به طوری که بر اساس تحقیق مارسلو، دومینگو و آگیمن - 2006 - مهارتهای وب و فناوری اطلاعات به طور معنیداری به عنوان پیشبینی کننده نگرش نسبت به وب و فناوری اطلاعات محسوب میشوند.
فناوری اطلاعات و وب دارای فواید بسیاری است. یکی از این فواید انعطافپذیر بودن آن در ساختار آموزشی است - او-بانیون، 1997، ویکستن، اسپانجر و لاماتر ، - 2002 به طوری که باعث انعطاف ساختاری واحدهای درسی دانشگاهی، انعطاف در جمعآوری و ارائه اطلاعات درسی و روشهای ارتباط دانشجو و استاد میگردد - آستین، . - 2004 دوکتی - 1994 - اظهار می دارد که فناوری اطلاعات میتواند باعث افزایش ارتباط میان دانشجویان با اساتید و همچنین دانشجویان با یکدیگر شود، به طوری که دانشجویان میتوانند از طریق پست الکترونیکی با اساتید خود ارتباط برقرار کرده و سئوالات خود را مطرح سازند - اوبلینگر و همکاران، . - 1998 با عنایت به آنچه ذکر شد و نبود اطلاعات کافی در مورد نگرش دانشجویان و میزان استفاده آنها از وب و فناوری اطلاعات در ایران، به نظر میرسد کمتر به توصیف نگرش و گرایش نسبت به وب و فناوری اطلاعات در دانشجویان رشتههای مختلف تحصیلی بویژه مقاطع تحصیلات تکمیلی پرداخته شده است.
بنابراین، پژوهش حاضر در نظر دارد ضمن مطالعه پیرامون وضعیت نگرش، تجربه و سطح مهارت دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به وب و فناوری اطلاعات، موارد فوق را به تفکیک جنسیت و دانشکده محل تحصیل مقایسه نموده و رابطه آنها را با سال ورود دانشجویان به دانشگاه و ترجیح سطح استفاده از فناوری آموزشی مورد بررسی قرار دهد. بدیهی است انجام چنین پژوهشی که هدف متعالی آن توسعه زیربنایی فناوری اطلاعات در عرصه آموزش و یادگیری دانشجویان تحصیلات تکمیلی است، از اهمیت خاصی برخوردار بوده و ضرورت آن را پیش از پیش یادآور میشود.
روش شناسی
این پژوهش از نوع توصیفی بوده و به شکل میدانی اجرا شده است، به همین منظور تعداد 371 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد 296 - نفر - و دکتری 75 - نفر - دانشگاه فردوسی مشهد از دانشکدههای الهیات، علوم اداری و اقتصادی، ادبیات و علوم انسانی، کشاورزی، علوم تربیتی، ریاضی، علوم پایه، فنی مهندسی و تربیتبدنی به طور تصادفی با تخصیص متناسب در هر طبقه انتخاب و به پرسشنامه تجدید نظر شده سنجش نگرش و مهارت وب و فناوری اطلاعات دانشجویان تحصیلات تکمیلی، ساخته شده توسط مرکز آموزشی مطالعات کاربردی - 2004 - پاسخ دادند.
ابزار مذکور که دارای پنج بخش - 1 اطلاعات جمعیت شناختی، - 2 نگرش نسبت به وب و فناوری اطلاعات، - 3 گرایش و یا میزان استفاده از فناورهای اطلاعاتی در هفته، - 4 سطح مهارت استفاده از وب و فناوری های اطلاعاتی و - 5 ترجیح سطح استفاده از فناوریهای اطلاعاتی بود، بر اساس بازبینی پژوهشهای مرتبط با وضعیت وب و فناوری اطلاعات در آموزش عالی ایران - فتحی واجارگاه، - 1385 مورد تجدید نظر قرار گرفت. جهت کمیسازی پرسشنامه از مقیاس 5 ارزشی لیکرت - خیلی کم1= تا خیلی زیاد - 5= استفاده شد. روایی پرسشنامه توسط متخصصین و پایایی آن در یک مطالعه مقدماتی 0/79 تعیین گردید. دادههای بدست آمده در این تحقیق در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی - آزمون یو من ویتنی، کروسکال والیس و همبستگی اسپیرمن - مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها
یافته ها نشان میدهند که 59/2 درصد دانشجویان 60/4 - درصد دانشجویان دختر و 58/2 درصد دانشجویان پسر - دارای رایانه شخصی هستند. میانگین مربوط به مهارت و نگرش دانشجویان نسبت به وب و فناوری اطلاعات به ترتیب 5/12 و 7/36 بوده و نمره مربوط به تجربه دانشجویان دختر و پسر در استفاده از وب و فناوری اطلاعات به ترتیب 7/56 و 7/34 میباشد. جدول 1، میانگین نمرات نگرش، مهارت و تجربه آزمودنیها را به تفکیک دانشکده محل تحصیل نشان میدهد.
فعالیتهای کلاسی و تحقیقی، گذران اوقات فراغت، کسب اطلاعات و اخبار، از جمله فعالیتهایی هستند که بیشترین وقت دانشجویان را در استفاده از وسائل الکترونیکی به خود اختصاص میدهند. نمودار 1 میزان استفاده دانشجویان دختر و پسر از فناوری اطلاعات را جهت فعالیتهای کلاسی و تحقیقی نشان میدهد. یافته ها نشان میدهند که 67/9 درصد دانشجویان دارای مهارت لازم در استفاده از پست الکترونیکی بوده و 56 درصد دانشجویان نیز ذکر کردهاند که در استفاده از منابع کتابخانهای آنلاین و جستجوی اینترنتی دارای مهارت لازم هستند.
3، مهارت استفاده از منابع کتابخانهای آنلاین و جستجوی اینترنتی را کلاسهای آموزشی استفاده نشده و یا به طور محدود استفاده شود. به تفکیک دانشکده محل تحصیل دانشجویان نشان میدهد. نمودار 4 ترجیح سطح استفاده دانشجویان از فناوری اطلاعات در بر اساس یافته ها، 28/1 درصد آزمودنیها ترجیح میدهند کلاسی کلاسهای آموزشی را به تفکیک نگرش، مهارت و سطح تجربه نشان آموزشی با سطح فناوری متوسط، 42/2 درصد با سطح فناوری بالا و میدهد.
