بخشی از مقاله

زنان و اسلام

مقدمه:
زن آيينه‌ي تمام نماي شخصيت انسان است. او مظهر پرورش است و صفت الهي پروردن از جانب خداي خويش را به وديعه دارد، دامن زنان اولين كلاس درس و بهترين محل تربيت كودك است چنانكه گويند: مرد از دامن زن به معراج مي رسد. بدين معني كه زن پايه گذار وجود حيات آدمي است زنان مسلمان و فداكار لازم است تا با حفظ عفت و پاكدامني خود، ظلم ستيزي نهضت حسيني را به همه انسانها برسانند تا بدين وسيله افتخار تربيت بزرگ مردان و بزرگ زنان تاريخ را داشته باشد.


مقام زن در اسلام و در آيين هاي ديگر:
مشاهده و تجربه اين معنا را ثابت كرده كه مرد و زن دو فرد از يك نوع و از يك جوهرند، بر خلاف نظريات موجود در امت هاي پيشين كه زن را از مرگ بدتر و تلخ تر مي دانستند تا حدي كه در سال 586 ميلادي در فرانسه كنگره اي تشكيل شد تا در مورد اين كه آيا زن انسان است يا خير بحث كنند كه نتيجه كنگره اين بود كه به زن انساني غيرمستقل و در خدمت مردان است.
اما با ظهور اسلام همه ي تفكراتي كه در اثر تلقين عليه زن بود از بين رفت و جاي خود را به عزت و اعتبار اساسي زنان داد.

اصل تساوي زن و مرد:
قرآن با كمال صراحت در آيات متعددي در اصل تساوي زن و مرد از نظر انسانيت و كمالات مي فرمايد: «زنان را از جنس مردان و از سرشتي نظير مردان آفريديم» و اين را با توجه به قوانين امروز در دنياي غرب، در حاكميت قوانين اسلامي ناظر بر مالكيت زن و حمايت هاي مالي و اقتصادي شوهر در خانواده قابل لمس تر مي توان ديد. اما در دنياي غرب، با توجه به شعار آزادي و اتيكت تساوي زن و مرد باز هم اين تساوي نه در عرصه شغل و كار و نه در عرصه ي خانواده به هيچ عنوان

رعايت نشده و استفاده ابزاري از زن تا حدي پيش رفته كه به سقوط هويت انساني و عدم احقاق كمترين حق او گرديده است و اين را كاملا با توزيع و ترويج بيماري هاي مقاربتي چون «ايدز، سفليس و سوزاك» مي بينيم. و از نظر اسلام زن و مرد در انسانيت برابرند ولي دو گونه انسان اند با دو گونه خصلتها و دو گونه روانشناسي طبيعت. ولي دنياي غرب «تشابه محوري» را جايگزين «تناسب محوري» كرد و چنانكه ويل دورانت مي گويد: اين حركت براي اولين بار با قانون 1882 بود كه به موجب اين قانون زنان بريتانياي كبير از امتياز بي سابقه اي برخوردار مي شدند و حق

نگهداري پول خود را داشته و از آن به بعد زنان از بندگي و جان كندن در خانه آزاد شده و گرفتار جان كندن در مغازه و كارخانه شدند و در حال حاضر چنانكه در پيش ذكر شد به دنيايي از ابتذال كشيده شدند كه نقش ابزاري داشته و تنها در معرض بهره برداري ديگران واقع مي شوند. مقام

معظم رهبري نظريات موجود در اصل تساوي زن و مرد را اينچنين به دو هدف كلي و مجزا در نظرات متفاوت تعريف كرده اند: اولين هدف رسيدن زن به كمال وجودي خود مي باشد اما دومين هدف ايجاد تخاصم و جدايي و رقابت خصمانه ميان دو جنس زن و مرد است كه هدف اول دستاورد اسلام و هدف دوم هدف كوته بينانه است به وضوح مي بينيم در اسلام به زن بسيار اهميت داده مي

شود چنانكه در بسياري از آيات قرآن كريم آمده است: پاداش اخروي و قرب الهي به جنسيت مربوط نيست بلكه به ايمان و عمل صالح مربوط است خواه از طرف زن و يا از طرف مرد باشد و هميشه در كنار هر مرد بزرگي از قديسه اي بزرگ ياد مي كند كه از همسران آدم و ابراهيم عليه السلام و از مادران موسي (ع) و عيسي (ع) در نهايت تجليل كرده است يا بانوي بزرگوار حضرت خديجه (س) و سرور همه زنان عالم حضرت فاطمه زهرا (س) كه خداوند در قرآن كريم از ايشان به كوثر ياد مي كند. بر خلاف نظريات تحقيرآميزي كه در امت هاي پيشين راجع به زن وجود داشته همچون عنصر

گناه دانستن زن، شيطان بودن زن، عدم رسيدن او به مقامات معنوي چون ورود به بهشت، طفيلي دانستن زن، آفرينش او از دنده چپ مرد، مقدمه قرار گرفتن زن براي مرد، عامل بدبختي و گرفتاري مرد و در پايان زن را به منزله ظرفي كه نطفه مرد را در خود نگاه مي دارد، مي دانستند و هيچ ارزشي براي بارداري او نمي گذاشتند.


در اين ميان دين اسلام با بياني روشن و شفاف با تمام اين نظريات مخالفت كرد، چنانكه در آيات قرآن كريم آورده شده كه «خداوند از جنس خود شما براي شما همسر آفريد».
و همچنين داستان بهشت آدم را مطرح كرده و با بيان «فوسوس اهما الشيطان». جنس زن را از اتهام عنصر گناه و شيطان بودن مبرا ساخت و يا بر خلاف بسياري از آيينها كه رابطه جنسي را پليد مي دانند ازدواج را مقدس و تجرد را پليد مي شمارد.
چنانكه پيغمبر اكرم (ص) مي فرمايد: من به سه چيز علاقه دارم: بوي خوش، زن، نماز و با بيان

«هن لباس لكم و انتم لباس لهن» هر يك از زن و مرد را پوشش و زينت يكديگر مي داند و خلقت هر يك را براي ديگري قلمداد كرده و وجود زن را خيري براي مرد و مايه سكوت و آرامش دل او معرفي مي كند و زن و مرد را در آفرينش هر يك از انسانها مهم و دخيل مي داند و تمام نظرات تحقيرآميز را به يكباره مردود مي كند.


«اني جاعل في الارض خليفه» و خداوند زن را تا جايگاه جانشين خود كه به طور عام در آيه ذكر شده، بالا مي برد و براي رسيدن به اين مقام تفاوتي بين زن و مرد قائل نمي شود.
اما در يهوديت و مسيحيت بنا بر آنچه در كتاب مقدس آمده است، جايگاه زن نسبت به مرد، جايگاهي فرعي و ثانوي است ولي در اسلام به انسان بودن زن و مرد توجه شده است و آفرينش انسان را از نفس واحده مي داند و زماني كه از زنان خوب يا بد ياد مي كند، ايشان را نمونه مردم خوب و بد دانسته و مختص زنان خوب و بد نمي داند كه در قرآن كريم در مورد زن نوح و زن لوط آورده شده كه اين دو زن را با دوزخيان در آتش افكنيد و بعد مي فرمايد: «ضرب الـ... مثلآ للذين كفروا»‌و ايشان را نمونه و درس عبرت تمام كافران اعم از زن و مرد قرار مي دهد و بالعكس.
اما در كنار اين مسائل، اسلام به اختلافات طبيعي زن و مرد اذعان و اشاره مي كند و آنها را مايه كمال، عدم نقص زن و بلندي مرد مي داند.

نقش زن در تاريخ اسلام
تاريخ اسلام تاريخي مذكر – مونث است
به عنوان نمونه زنان در صدر اسلام در بيعت با رسول خدا (ص) حاضر شدند و همچنين در هجرت از مكه به مدينه نيز حضور داشتند اما اثر جاويد حماسه عاشورا نقش پررنگ زنان در تاريخ اسلام را كاملا نمايان كرد.

 سازندگي است خاص گروه ويژه اي نمي باشد تا حدي كه مي توان گفت: زنان در بسياري از موارد جلوتر هستند. از آن رو امام خميني (ره) در آغاز وصيت نامه سياسي الهي خويش مي فرمايد: ما مفتخريم كه بانوان و زنان پير و جوان و خرد و كلان در صحنه هاي فرهنگي و اقتصادي و نظامي حاضر و همدوش مردان يا بهتر از آنان، در راه تعالي اسلامي و مقاصد قرآن كريم فعاليت دارند و حتي در زمان هجوم دشمنان دفاع را جزء تكاليف زن و مرد در كنار يكديگر مي دانند.

ضرورت حجاب زنان د ر اسلام:
حجاب نماز، روزه و خمس نيست كه در زماني موسوم باشد و بعد از انجام آن تكليفي نباشد بلكه حجاب فرضيه اي «عبادي – عرفاني – حماسي» است كه زن را در حال عبادت و فرمانبرداري از خداوند، از عشق لبريز و آثار آن را جاوداني مي كند و در عين حال پرچم حق سالاري است كه زنان با سادگي و پنهان داشتن جاذبه هاي جنسي خود و بالواقع با عفاف و پاكدامني خود به مردان فرصت مردسالاري و بهره وري از زن را نمي دهند و زن را در نظر مرد قابل احترام مي كنند و از او سلب آزادي نمي كند در واقع حجاب «حق زنان» و «حد مردان» است.

حقوق زن در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران (حقوق زن در اسلام)
اصل بيستم و بيست و يكم از حقوق زنان به ترتيب چنين ياد شده است كه: همه افراد ملت اعم از زن و مرد يكسان در حمايت قانون قرار دارند و از همه حقوق انساني، سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي با رعايت موازين اسلام برخوردارند و همچنين در اصل بعدي آمده: دولت موظف به تضمين تمام حقوق زنان در امور زير بدين ترتيب مي باشد:
1-ايجاد زمينه هاي مساعد براي رشد شخصيت مادي و معنوي زن.


2-حمايت مادران، بالاخص در دوران بارداري و حضانت فرزند.
3-ايجاد دادگاه صالح براي حفظ كيان و بقاي خانواده.
4-ايجاد بيمه خاص بيوگان و زنان سالخورده و بي سرپرست.
5-اعطاي قيمومت فرزندان به مادران شايسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولي شرعي.

ديدگاه اسلام در مورد طلاق زن:
اسلام با طلاق و انحلال كانون خانوادگي نظر مخالف دارد و تمام تلاش خود را براي برقراري اين رابطه داشته است به طوري كه پيامبر اكرم (ص) «طلاق را از بدترين حلالهاي خداوند مي داند» اما اسلام در مقابل زندگي هايي كه امكان بازگشت آرامش يا روح زندگي و احساس محبت بر قلب زن و مرد ندارد و يا زندگي كه در آن زن به زور قانون در خانه مرد بماند و يا زن دچار بوالهوسي مرد شده باشد، طلاق را پيشنهاد مي كند تا از زن سوء استفاده نشود و زندگي بر دو طرف تلخ و

غيرقابل تحمل نگردد و هرچه افراد به زندگي غرب و جامعه به سوي جامعه غربي پيش مي رود آمار طلاق نيز افزايش مي يابد و از آن رو 27 درصد طلاق هاي ثبت شده كشور مربوط به شهر تهران است با اين كه نسبت جمعيت آن به جمعيت كشور تنها ده درصد مي باشد و در كل تهران درصد طلاق بيش از ازدواج است.
به طور كلي مي توان چنين نتيجه گرفت كه: غرب با نامهاي «آزادي» و «تساوي» و غيره زن را در خدمت مقاصد خويش گرفته است. اما در اسلام آزادي زن در حفظ حقوق انساني و شخصيتي او، با حفظ شئونات اسلامي و ديني و انساني خلاصه مي شود و اجازه هر نوع بهره كشي از زن را نظامي فعاليت كرده و به هدف والاي خود كه استقلال و آزادي و رعايت تناسب حقوق زن و مرد در عين عدالت مي باشند، برسند.

پي نوشت‌ها:
1-(ر.ك. طباطبايي، سيدمحمدحسين، ترجمه الميزان، بنياد علمي و فرهنگي علامه طباطبايي، ج 4. ص 140، نويسنده: علامه طباطبائي).
2-(ر.ك.طباطبايي، سيد محمدحسين، ترجمه تفسير الميزان، بنياد علمي و فرهنگي علامه طباطبايي جلد 2، ص 405).
3-(ر.ك.مطهري، مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام، صدرا، 1376، ص 18-17).
4-(ر.ك.ويل دورانت، (wil dorunt)، لذات فلسفه، انتشارات علمي و فرهنگي، 1375، ص 159-155.
5-ر.ك.روزنامه جمهوري اسلامي، 2/8/1376.
6-قرآن مجيد، سوره طلاق، آيه 5.
7-قرآن مجيد، سوره اعراف، آيه 20.
8-قرآن مجيد، سوره بقره، آيه 167.

 


9-قرآن مجيد، سوره مباركه، آيه 30.
10-قرآن مجيد، سوره نسا، آيه 1.
11-ر.ك. شهيد مطهري. مرتضي، نظام حقوق زن در اسلام. انتشارات صدرا. قم 1357. ص 168-169.
12-ر.ك. شهيد مطهري. مرتضي، حماسه حسيني، ج 1، ص 324.
13-صحيفه نور، ج 21، ص 172.
14-حسيني بهشتي، شهيد محمدحسين، كتاب مباني نظري قانون اساسي، ص 89.
15-ر.ك. روزنامه اطلاعات شماره 11512.

زن در اسلام
 ژاله ردگاه - فرشته خداداديان
كارشناس ارشد علوم تربيتي
ليسانس الهيات

مقدمه:
درك مسأله زنان در حال حاضر، منوط به كنكاش و شناخت ديدگاه‌ها، ساختار و تفكرات فرهنگي گذشته مي باشد، و در بيشتر نحله هاي فكري و فلسفي جايگاه زن را ناشناخته و مبهم مي يابيم. اما در ديدگاه اسلام از زن و مرد به عنوان مكملي يكديگر ياد شده است. اسلام با ظهورش طلسم خرافات و ديدگاههاي غلط را نسبت به زنان در هم شكست و در واقع «خط قرمزي» بر انديشه هخي باطل درباره زنان كشيد.
ديدگاه اسلام در مورد زنان بر خلاف انديشه ها و افكار رايج بوده است و خداوند متعال گنجينه با ارزش لطف و آرامش و رحمت را در وجود زن قرار داده است، لذا اين مقاله با عنوان «زن در اسلام» سعي دارد با توجه به ديدگاه اسلام به زن و مرد به عنوان مكملين يكديگر و اهميت نقش زنان به عنوان نيمي از پيكره ي اجتماع در شكل گيري و توسعه جوامع بشري، با هدف كلي به بررسي جايگاه و ارزش زن بر اساس قرآن مجيد، روايات و احاديث بپردازد.

 


سئوالات تحقيق
(جايگاه اقتصادي زن در آيات و احاديث چگونه مي باشد؟ نظر اسلام در مورد برخورد با زنان چيست؟ اسلام به بهداشت زنان چگونه نگريسته است؟ نگاه آيات و روايات به آفرينش چگونه مي باشد؟) به شيوه ي كتابخانه اي و با رجوع به اسناد، مدارك، كتب و ... انجام گرفته است.
اميد است مطالعه حاضر گامي در جهت پويايي حضور زنان در توسعه پايدار باشد.
زن در اسلام:
در سرزميني كه دختران را زنده بگور مي كردند و پدران از شنيدن تولد نوزادت دختر شرمسار و خشمگين مي گشتند، اسلام با طلوع خويش، در احياي شخصيت زن و دفاع از مقام او قوانيني را ابلاغ كرد و ستمهايي را كه بر زنان روا داشته بودند را شديدا محكوم كرد و ارزش وجودي و استقلال زن را به جهانيان معرفي كرد.
با ظهور اسلام زنان جاني تازه يافتند و با رهبري رسول الله در صحنه هاي مختلف مسابقة رسيدن به كمال، حضور يافتند و گاه گوي سبقت را از بسياري مردان نيز ربودند. كتاب آسماني دين مبين اسلام، همچنان كه همه حقايق را بيان كرده است، و براي احقاق حقوق زنان ابتدا به طرح حقوق اوليه انسان‌ها پرداخته است در حاليكه زنده به گور كردن دختران، فرهنگ رايج عصر ظهور قرآن بوده است.
پس از بررسي به عمل آمده در كتاب مقدس قرآن مجيد و احاديث و روايات مي توان مطالب مطرح شده در خصوص مسائل زنان را به چهار دستة زنان و اقتصاد، عدم خشونت عليه زنان، بهداشت زنان و تساوي در آفرينش تقسيم نمود كه شرح مفصل آيات و روايات به شرح ذيل ميباشد:
الف-زنان و اقتصاد: در خصوص تأكيد و توجه اسلام به مساله اقتصاد و زنان 11 آيه از سوره هاي مباركه، شوري، بقره، نساء و احزاب از قرآن مجيد و 2 حديث را مي توان يافت كه به برخي از آنان اشاره مي گردد:
«والذين استجابوا لربهم و اقاموا الصلوه و امرهم شوري بينهم ورزقنهم ينفقون» (شوري، 38) و آنانكه امر خدا را اجابت و اطاعت كردند و نماز بپا داشتند و كارشان را به مشورت يكديگر انجام دهند و از آنچه روزي آنها كرديم بفقيران انفاق مي كنند. «و للمطلقات متاه بالمعروف حقا علي المتقين» (بقره، 241) مردان زنان را كه طلاق دهند بچه يزي بهره مند كنند اين كار سزاوار مردم پرهيزكار است.
پيامبر اكرم (ص): «در هديه و بخشش به فرزندان خود، بين‌ آنها به مساوات رفتار نماييد و در صورتي كه ناگزير از ترجيح برخي از آنها بر برخي ديگر باشيد دختران را بر پسران ترجيح دهيد».
ب-رفع تبعيض و خشونت عليه زنان: آيات و رواياتي كه به مساله خشونت عليه زنان پرداخته شده است عبارتند از:


تكوير ايات 8 و 9، نحل آيه 61، بقره ايات 227 و 229 و 230 الي 232،: نساء آيه 3 و 19 و 20 و 35 و 128 و 129، احزاب آيه 35 و 11، حديث از معصومين (ع) كه به برخي اشاره مي گردد:
«و اذا الموده سئلت بأي ذنب قتلت» (تكوير 89) و هنگامي كه از دختران زنده به گور شده باز پرسند. كه آن بيگناهان را شما به چه جرم و گناه كشتيد؟
«وان اردتم استبدال زوج مكان زوج و اتيتم احديهن قنطار فلا تأخذوا منه شيئا اتاخذونه بهتانا و اثما مبينا». (نساء، 20)
اگر خواستيد زني را رها كرده و زني ديگر به جاي او اختيار كنيد و مال بسياري مهر او كرده ايد البته نبايد چيزي از مهر او باز گيريد آيا به وسيله تهمت زدن به زن مهر او را مي گيريد و اين گناهي فاش و زشتي اين كار آشكار است.
«و لن تستطيعوا ان تعدلوا بين النساء ولو حرصتم فلا تميلوا كل الميل فتذرواها كالمعلفه و ان تصلحوا و تتقوا فان الله كان غفورا رحيما» (نساء / 129)
شما هرگز نتوانيد ميان زنان به عدالت رفتار كنيد و هرچند راغب و حريص بر عدل و درستي باشيد (زيرا حب قلبي به يك زن دون زن ديگري در اثر حسن و جواني و غير ان خارج از اختيار شماست) پس بتمام ميل خود (حتي در نفقه و كسوه دادن كه اختياريست) يكي را بهره مند و آن ديگر را محروم نكنيد تا او معلق و بلاتكليف ماند (نه بحظ شوهردار و نه بحكم بي شوهر باشد) و اگر سازش كنيد و پرهيزكار باشيد همانا خدا بخشنده و مهربان است.


پيامبر اكرم (ص): «هر مردي كه با سخنان خود همسرش را آزار دهد، خداوند از او بخشش و صدقه و حسنه اي را قبول نمي كند، تا زن خود را راضي كند. اگرچه آن مرد روزش را روزه بگيرد و شبها را شب زنده داري كند و در راه خدا برده آزاد نمايد و در راه جهاد با دشمنان خدا مبارزه كند، چنين شوهري اولين كسي است كه وار د آتش جهنم مي‌شود».
ج-بهداشت: 5 آيه از سوره هاي بقره، نحل و نور از قرآن مجيد به مسأله بهداشت زنان پرداخته است.
«و يسئلونك عم المحيض قل هوالذي فاعتزلوا النساء في المحيض و لا تقربوهن حتي يطهرن فاذا تطهرن فاتوهن من حيص امركم الله ان الله يحب التوابين و يحب المتهرين» (بقره / 222) سئوال كنند تو را از عادت شدن زنان بگو آن رنجي است براي زنان در آن حال از مباشرت آنان دوري كنيد تا آنگاه كه پاك شوند چون طهارت يافتند از آنجا كه خدا دستور داده به آنها نزديك شويد كه همانا خدا آنانرا كه پيوسته بدرگاهش توبه و انابه كنند و هم پاكيزگان دور از هر آلايش را دوست مي دارد.
د-تساوي: در خصوص تساوي و برابري آفرينش انسان 10 آيه از سوره هاي مباركه آل عمران / 195، مجادله / 22، نجم / 42، علق / 8، نور 3 و 26، نحل / 97، حجرات / 13،
تين / 4 از كتاب آسماني قرآن مجيد به اين مسئله پرداخته است كه پاره اي از آنها عبارتند از:
«من عمل صالحا من ذكر او انثي و هو مومن فلنحيينه حيوه طيبه و لنجزينهم اجرهم باحسن ماكانوا يعلمون» (نحل / 97) كسي كه كار نيكي انجام بدهد چه زن باشد چه مرد در حالي كه مومن باشد ما او را در زندگي خوش و با سعادت زنده (ابد) مي گردانيم و اجري بسيار بهتر از عمل نيكي كه كرده باو عطا مي كنيم.
انسان شخصيتي است كه آغاز .و انجامش هر دو خداست
«ان الي ربك الرجعي» محققا به سوي پروردگار بازخواهد گشت.
«وان الي ربك المنتهي» و كار خلق عالم يسوي خدا منتتهي ميشود.


سعه وجودي انسان از خدا تا خداست. مرتبه اي از وجود انسان طبيعت و جسم او مي باشد كه در عالم اجسام است و مرتبه اي ديگر از او در عالم وراء عالم عقول است وجود انسان وجود ممتد متصلي است كه از طبيعت تا مقام عندالله ادامه دارد وجودي هرم گونه كه قاعده اين هرم جسم و طبيعت انسان و رأس آن مقام عندالله مي باشد.
جنسيت يعني اطلاق زن و مردي تنها در رتبه طبيعت و برزخ مطرح است. كه پس از طي مراحل تكاملي به حيات حقيقي و مافوق بشري مزين مي شود تا جايي كه قرآن مي فرمايد: «...وايدهم بروح منه...» و بروح قدس الهي آنها را مويد و منصور گردانيده. يعني مرحله بالاتري از روح به آنها عنايت مي كنيم در اين مرتبه روح اتصاف به مذكر و مونث بودن ندارد.
«لقد خلقنا الانسان في احسن تقويم ثم رددناه اسفل السافلين» خداوند ضمن اين كه خلقت انسان را در بهترين حالت توصيف مي كند اما نزول او را هم تا حد اسفل السافلين مي داند كه در اين سعود و نزول روح انسان مطرح است نه زن و مردي او.
نتيجه گيري
براي زيستن در اين دهكده جهاني و رسيدن به توسعه پايدار نياز به حضور فعال زنان و مردان لايق و كارآمد داريم و ناديده گرفتن نيمي از پيكره هاي اجتماع يعني زنان ضربه اي بس مهلك بر پيكره توسعه پايدار فرود مي آورد. بررسي‌هاي به عمل آمده از قرآن مجيد و احاديث حاكي از آن است كه 40 آيه از قرآن مجيد و 13 حديث به مسايل اقتصاد و زنان، عدم خشونت عليه زنان، بهداشت زنان و تساوي آفرينش زن و مرد پرداخته است و اين بيانگر آن است كه قرآن مجيد به عنوان كامل ترين كتاب آسماني و پيشوايان ديني از زن و جايگاه مهم او در تمام سطوح جامعه آگاهي داشته اند و مسلمانان را به رعايت اين نكات مهم ملزم نموده است.
پيشنهادات:
با توجه به بررسي هاي به عمل آمده و نتايج اخذ شده از مقالة حاضر پيشنهادات ذيل مطرح مي گردد:


-شناسايي و معرفي زن برتر در جهان اسلام.
-تلاش و كوشش در جهت ارتقاء سطح آگاهي و دانش زنان جامعه اسلامي
-اهتمام مجدانه در انعكاس فراگير و ترويج ارزش هاي اسلامي و شئونات زن مسلمان.
-بالا بردن سطح ارتباط زنان مسلمان با زنان غير مسلمان
-برگزاري همايش هاي بين المللي در معرفي زن مسلمان و توانايي هاي او.
-تلاش در جهت بالا بردن سطح مهارت هاي زنان
-تجديد نظر در كتب درسي و گنجاندن دروسي كه در شناسايي زن مسلمان با تأكيد بر آيات و روايات.
در خاتمه براي تبيين جايگاه اصلي زنان نياز به مطالعات بيشتري مي باشد كه پيشنهاد مي گردد مراكز تحقيقاتي حداقل 30% از فعاليت هاي خود درا به مسائل زنان اختصاص دهند.

منابع و مآخذ:
قرِآن مجيد / مستدرك / نهج الفصاحه / بحارالانوار / ...

زنان و اسلام
 ربابه باقرزاده
 دبير

مقدمه
تاريخ معاصر ايران، همواره آكنده از عطر آشناي حضور زنان ايراني در تمامي عرصه هاي حيات سياسي، اجتماعي، مذهبي بوده است و اين موضوع در مقاطع بسيار جدي و در دوره هاي ديگر، رو به ضعف نهاده است. اما در مجموعه تحولات جامعه ايراني اين نقش و حضور سيال و فعال، انكارناپذير است. به رغم اينكه در طول تاريخ به دلايل مختلف و به واسطه فرهنگ غلط حاكم بر جوامع و نگرشهاي متفاوت نسبت به زن و استثمار او، همواره حضور زن در جامعه دچار فراز و نشيب

هايي بوده و به او اجازه به نمايش گزاردن قابليت هاي ذاتي خود را نداده است ولي با اين همه هر جا حضور پيدا كرده توانسته است نقش اصلي و تأثيرگذار خود را بخوبي ايفا نمايد. زن ركن اصلي جامعه است و بدون حضور او، امور جامعه‌ رو به انحطاط و نابودي خواهد گذاشت. خدا قابليت هايي را در وجود او قرار داده كه بدون بهره گيري از آنها بقاي زندگي بشري غيرممكن خواهد بود. هرچند خداوند در خلقت زن و مرد تفاوتي قائل نشده و هر دو را مكمل هم قرار داده است ولي متأسفانه با اشاعه فرهنگ غلط و برداشت نادرست آن هنوز خيلي ها اين حقيقت را باور ندارند و زن را در

مرتبه اي پايين تر از مرد قرار مي دهند. در حالي كه از نظر اسلام و قرآن كوچكترين تمايزي در خلقت اين دو ركن نيست و ركن اصلي زن است. (زن و مشاركت سياسي و اجتماعي)

نگرش به زن در ادوار و فرهنگ هاي گذشته
زن در تمامي اعصار گذشته از چهره هايي بوده است كه همواره مورد تحقير و آزار و اهانت قرار گرفته است از عرب جاهلي گرفته كه زنده به گور كردن دختران از امور رايج ميان آن ها بوده است تا دوره هاي بعدي كه اين آزار و اهانت كم و بيش به صورت مستمر وجود داشته است. به عنوان مثال در تعليمات سن پول (1) به زنان اجازه خواندن و نوشتن و آموختن داده نشده – در اسپانيا پس از

مدتي بحث و گفتگو رأي دادند فقط مريم عذرا، انسان است و روح خالد دارد و باقي زنان برزخ ميان انسان و حيوانند.
چيني ها زن را مصدر ناپاكي و مصيبت مي دانستند. (قرآن و مقام زن – سيد علي كمالي)
گرچه بعد از ظهور اسلام اين آزار و اهانت بسيار تقليل يافت اما پايان نپذيرفت. از جمله شاه در نظام طاغوتي پوشش چادر را كهنه پرستي و مخصوص زنان سالمند مي دانست. و زن خوشبخت ديروز از نظر آن نظام كسي بود كه مي كوشيد از راه خودآرايي به عنوان دختر شايسته انتخاب شود.
نظر قرآن و نبي در باره مقام زن
مقام زن در اسلام چنان است كه در قرآن مجيد دومين سوره مفصل قرآن به نام (النسا) ناميده شده و در ده سوره ديگر از قرآن مجيد مسائلي مربوط به حقوق و منزلت زنان هست و همه جا در خطاب هاي عام قرآن زنان مورد خطابند. قرآن اين اتهام دروغ و مغرضانه را كه اسلام براي زنان ارزشي قائل نيست به كلي منتفي مي سازد.
در واقع تاريخ از زبان خود قرآن نيز آمده كه در جريان فتح مكه پيامبر اكرم (ص) با زنان بيعت كرد كه آنان را بيت النساء مي نامند. در روزگاري كه پدر از داشتن دختر ناخشنود بود رسول خدا صلي الله عليه و آله مي فرمود: البنات حسنان دختران در خانه پدران حسنه الهي اند.


در جامعه اي كه براي زنان چندان ارج و بهايي قائل نبودند پيامبر اكرم (ص) با الهامات از قرآن و دين مبين اسلام مي فرمود: زن،‌بوي خوش و نماز در مكتب من محبوب اند.
بنابراين در شرايطي كه دختر ننگ و عار بود (پيامبر خدا (ص) دست دختر خود را بوسه مي زند و دختر را ريحانه و رحمت معرفي مي نمود و لقب ام ابيها را به دختر عزيز و گراميشان مي دادند. از نظر قرآن زن در آفرينش و در بعد روحي و جسمي از همان گوهري آفريده شده كه مرد آفريده شده است و هر دو در جوهر و ماهيت يكسانند.


يا ايها الناس اتقوا ربكم الذي خلقكم من نفس واحده و خلق منهازوجها – (اي مردم بپرهيزيد از خدايي كه شما را از يك نفس و ريشه واحد آفريد و پس از آن از همان ريشه همسرش را آفريد). (سوره نساء آيه 1) قرآن در جايي ديگر مي فرمايد هن لباس لكم و انتم لباس لهن: زنان پوشش و زينت شما هستند و شما زينت و پوشش آنها (بقره 187)
همچنين در موارد بسيار مي فرمايد خداوند از جنس خود شما براي شما همسر آفريد. (روم 21، نساء،‌ آل عمران)


يكي ديگر از نظريه هاي تحقيرآميز نسبت به زن اين است كه او نمي تواند به مقام هاي معنوي برسد يا نمي تواند به مقام قرب الهي آن طور كه مردان مي رسند، برسد. در حالي كه قرآن در موارد متعدد تصريح كرده كه پاداش اخروي و قرب الهي مربوط به جنسيت نيست و به ايمان و عمل مربوط است. قرآن در كنار هر مرد بزرگ و قديس از يك زن بزرگ و قديسه ياد مي كند از همسران آدم و ابراهيم و مادران موسي و عيسي تجليل شاياني كرده است

.
نظر اسلام نسبت به حقوق زن و مرد
آنچه در اسلام مطرح است اين مسئله مي باشد كه زن و مرد به دليل اينكه يكي زن است و ديگري مرد، در جهات زيادي مشابه يكديگر نيستند. جهان براي آنهاي يك جور نيست.
خلقت و طبيعت آنها را يكنواخت نخواسته است و همين جهات ايجاب مي كند كه از لحاظ بسياري از جمله حقوق و تكاليف و مجازاتها، وضع مشابه اي نداشته است.


بنابراين اسلام از حقوق متساوي نه متشابه ميان زن و مرد خبر داده است و دليل اين مدعا اين است كه دستگاه خلقت هر نوعي از انواع موجودات را در مداري مخصوص خود قرار داده است و سعادت او را هم در اين قرار داده كه در مدار طبيعي خودش حركت كند. دستگاه آفرينش در اين كار خود هدف دارد و اين سندها را بصورت تصادف و از روي بي خبري و ناآگاهي بدست مخلوقات نداده است.
ريشه و اسا حقوق خانوادگي را مانند ساير حقوق در طبيعت بايد جستجو كرد از استعدادهاي طبيعي زن و مرد و انواع سندهايي كه خلقت بدست‌انها سپرده است مي توانيم بفهميم با توجه به تفاوت هايي كه بين زن و مرد از نظر جسمي و روحي و استعدادهاي خاص هر يك وجود دارد، اسلام بر اين نظر است كه حقوق مساوي نه مشابه ميان‌ آنها حكمفرما است.
اسلام و قرآن زن را داراي حقوق اقتصادي مي داند و به زن استقلال اقتصادي مي دهد از آن جمله مسئله ارث بردن زن عنواني بود كه عرب جاهليت نمي پذيرفت اما قرآن اين حق را براي زن تثبيت كرد.


نگرش اسلام به حضور و فعاليت سياسي و اجتماعي و اقتصادي زنان
پيش از فتح مكه، ابوسفيان كه پيمان نامه حديبيه را نقض كرده بود به مدينه آمد تا مسأله را به نفع خود حل و فصل كند از اين رو به ديدار بزرگان مدينه از جمله پيامبر (ص) رفت تا امان نامه بگيرد و اين كار عملي نشد. سپس به ديدار فاطمه (س) شتافت ولي مقصود وي حاصل نگشت.
از اين فراز از تاريخ بدست مي آيد كه فاطمه (س) در امور اجتماعي، سياسي، دخالت داشت و ابوسفيان به او مراجعه كرد ولي آن حضرت وساطت را قبول نكرد. در بيعت عقبه ثاني دو زن شركت داشتند يك نسيبه دئختر كعب و ديگر اسماء دختر عمرو بن عدي. دقت در احاديث نبوي بيانگر اين حقيقت است كه حضور مخرب، ممنوع است نه حضور سازنده و هدفمند.


از نظر اسلام زن و مرد هر دو در اجتماع دهر كدام در محدوده خاص خود فعاليت مي كنند از جمله مديريت مالي و انجام امور اقتصادي و اجتماعي و مسائلي كه نياز به قوه تعلق و نيروي بدني دارد از وظايف مردان و جهاتي كه نياز به عواطف دارد مانند تعليم و تربيت فرزندان و پرستاري به زنان مربوط مي شود. پس همانطور كه مردان بايد در امور سياسي دخالت كنند زنان نيز بايد دخالت كنند و جامعه را حفظ نمايند. (جايگاه در انديشه امام خميني)


نقش و حضور زنان در فعاليت هاي اجتماعي و فرهنگي و سياسي به قدري بود كه يكي از مؤثرترين اقدامات و برنامه هاي قدرتهاي استعمارگر در زمان دولت قاجار اقدام آنها بر عليه دشخصيت زن مسلمان از طريق مبارزه با حجاب و ملعبه قرار دادن او بود. ابر جنايتكاران كه ادامه حيات خويش را در اسارت ملتها بويژه ملتهاي مسلمان مي دانستند دريافته بودند كه در مشروطه و پس از آن نيز

در زنان، بويژه قشر متوسط محروم آنان هستند كه مي توانند با قيام خود مردان را به ميدان بكشند (صحيفه نور امام خميني) حتي قبل از مشروطيت زناني ايراني همواره نقش مؤثري در عرصه هاي مختلف اجتماعي از جمله ادب، نقاشي، حديث، فقه و ... داشتند. از جمله در قرن چهارم ام عبدالرحمان – (محدث) در قرن ششم – آبش خاتون – (حاكم كرمان) قرن هفتم – پادشاه خاتون – (حاكم كرمان)


تا جايي كه در دوران پيروزي انقلاب اسلامي ايران نقش و حضور زنان بسيار آشكار و متبلور بود و اين زنان بودند كه با ايمان و شجاعت خود به همسران و فرزندان روحيه مي دادند و در پشت جبهه هم فعاليت هاي وسيعي را انجام مي دادند (سيماي زن در كلام امام خميني)


از نظر اقتصادي نيز زنان با حفظ شئونات اسلامي همپاي مردان مي توانند در محيط بيرون از خانه كار كنند و مثلاً به تأسيس كارخانه اي اقدام كنند. در آينده تاريخ و در دوران ظهور نيز زنان نقش اجتماعي مهمي دارند و در انقلاب جهاني امام مهدي (عج) شركتع مي كنند. در روايتي از امام باقر (ع) است كه بخدا سوگند 313 تن از مردان نزد داو آيند كه با آنان 50 زن نيز هست. (زن – دين – سياست – زهرا آيت اللهي)


جايگاه و حقوق زن از ديدگاه حضرت امام
امام خميني جايگاه را از ديدگاه اسلام بارها بيان داشته اند از ديدگاه ايشان زن داراي مرتبه و منزلتي است كه هيچ مكتب و مرام فمنيستي كه زن را تا سطح يك ملعبه و يا ابزار كار نزول داده است ياراي دسترسي به آن را ندارد ايشان با اشاره به روز زن با بيان منزلت حضرت فاطمه (س) در باره جايگاه زن مي فرمايند:
فردا روز زن است، روز زني است كه عالم به او افتخار دارد. روز زني است كه دخترش در مقابل حكومت هاي جبار ايستالد و حرفهايي زد كه همه مي دانيد.
مبارك بايد بر همه ملت ايران بويژه زنان – روز پرافتخار ولادت زني كه از معجزات تاريخ و افتخارات عالم وجود است در مكتب امام خميني زن بسيار تكريم شده و در اوج والايي قرار دارد ايشان مي فرمايند: اسلام زنان را نجات داده است از آن چيزهايي كه در جاهليت بود.
آنقدري كه اسلام تا حدي به زنان خدمت كرده كه به مردان خدمت نكرده است. زماني كه پيامبر اسلام آمد زنان را هيچ حساب مي كردند. اما اسلام زن ها را قدرت داده است.
اسلام نظر خاص بر شما بانوان دارد، اسلام از وقتي كه ظهور كرد در جزيره العرب، بانوان حيثيت خودشان را پيش مردان از دست داده بودند، اسلام آن ها را سربلند و سرافراز كرد، اسلام آن ها را با مردان مساوي كرد. عنايتي كه اسلام به بانوان دارد بيشتر از عنايتي است كه بر مردان دارد در نظام اسلامي، زن همان حقوقي را دارد كه مرد دارد، حق تحصيل، حق كار، حق مالكيت، حق رأي دادن، حق رأي گرفتن، ليكن هم در مرد، مواردي است كه چيزهايي به دليل پيدايش مفاسد بر او حرام است و هم در زن مواردي است كه به دليل اينكه مفسده مي آفريند. حرام است
نتيجه گيري


زن در ديدگاه اسلام با مرد در حقيقت اسلام و سير تكاملي تفاوتي ندارد، بر اين اساس در عرصه هاي اساسي هر دو دوش به دوش هم پيش مي روند از جمله:
1-در عرصه كمال و سير تكامل علمي 2-در عرصه جزا و دست يابي به پاداش الهي 3-در عرصه جنت و دست يابي به مقامات اخروي 4-در عرصه تقرب و دست يابي به مقامات معنوي 5-در عرصه فعاليت سياسي و اجتماعي و فرهنگي و اقتصادي


بررسي تطبيقي نقش تحصيلات زنان در ميزان سازمان يافتگي جنبش هاي زنان
در كشورهاي ايران، تركيه، آمريكا
شهربانو محمدكريمي
كارشناس ارشد جامعه شناسي
عوامل موثر بر ميزان فعاليت ورزشي بانوان
بررسي تطبيقي جنبش زنان و عوامل موثر بر آن در كشورهاي تركيه، آمريكا و ايران
شيوه عملكرد سازمان هاي موثر در جنبش انقلابي 1357 ايران بر اساس نظرات چارلز تيلي

چكيده
موضوع اين بررسي مقايسه جايگاه سازمان يافتگي جنبش زنان در سه كشور ايران، آمريكا و تركيه، متاثر از ميزان تحصيلات آن‌ها، با فرض ارتباط مستقيم بين سطح آگاهي زنان و ميزان تحصيلات آن‌ها بر اساس ديدگاه تيلي و سازماني مي باشد، روش مورد استفاده نيز تطبيقي است.
بر اساس ديدگاه تيلي يكي از مهمترين عوامل موثر در ميزان موفقيت جنبش هاي اجتماعي كم و كيف سازماندهي اين جنبش ها مي باشد. و سازماندهي و شاخص‌هاي آن به شدت تحت تأثير ميزان آگاهي جمعي اعضاي جنبش مي باشد.
از آنجا كه بررسي اسنادي سنجش ميزان آگاهي با محدوديت هايي مواجه است، ميزان آگاهي زنان متأثر از سطح تحصيلات زنان مورد بررسي قرار گرفت.


نتيجه آن كه كشور آمريكا تحت تأثير بالاترين ميزان تحصيلات زنان داراي سازمان يافتگي انجمني و رتبه اول كم و كيف سازماندهي در بين كشورهاي نمونه مي باشد، در حالي كه ايران با توجه به رشد چشمگير سطح تحصيلات زنان در سال هاي اخير شاهد رشد انفجاري كم و كيف سازماندهي جنبش زنان و رتبه دوم مي باشد، در تركيه نيز حركت بطئي رشد سازمان يافتگي جنبش زنان متأثر از ميزان تحصيلات آنها مشاهده مي شود.
طرح مسئله:
در فرآيند توسعه پايدار، انسان سالم در تمامي ابعاد به عنوان محور توسعه مطرح مي باشد. اما قصور طولاني مدت جوامع مرد سالار در مورد زنان باعث شده كه رسيدن به شرايط برابر انساني تقريباً در تمام كشورها اعم از توسعه يافته و در حال توسعه پرهزينه و با چالش بسيار تنها از طريق ورود به صحنه منازعه، با كسب خودآگاهي جمعي و تشكل سازماني هدفمند امكان پذير گشته است. و اين چنين است كه ضرورتاً جنبش زنان شكل مي گيرد. هدف اصلي در اين بررسي عبارت است از:


مقايسه جايگاه سازمان يافتگي جنبش زنان در سه كشور ايران، آمريكا و تركيه، متاثر از ميزان تحصيلات آنها، با فرض ارتباط مستقيم بين سطح آگاهي زنان و ميزان تحصيلات آنها بر اساس ديدگاه تيلي و سازماني، با استفاده از روش تطبيقي است.
در استفاده از روش مقايسه نيز دو رهيافت توجه به عامل ميزان اختلاف و شباهت، كشورهاي نمونه نقش اساسي را ايفا كرده است.


در زمينه ارتباط بين تحصيلات و ميزان آگاهي زنان بايد گفت كه افزايش زنان تحصيل كرده در جامعه، نه تنها روند توسعه را تسريع مي كند بلكه موجب آگاهي هرچه بيشتر زنان به موقعيت و حقوق خويش مي شود، در نتيجه انتظارات و تقاضاهاي جديد را در سطح جامعه مطرح مي كند مانند تقاضاي ورود به حيطه هاي تصميم گيري چون مشاركت سياسي، مديريت شغلي و ...
بطوريكه مي توان مهم ترين عامل دروني عدم آگاهي زنان را بي سوادي و كمبود اطلاعات و آگاهي هاي زنان از حقوق و تكاليف خود دانست كه حتي گستره ي ارتباط فرد، يعني محدوده كساني را كه فرد با آنها ارتباط دارد، ميزان اعتماد به نفس و ميزان عقلايي كردن امور را توسط زنان تحت تأثير قرار مي دهد.



بررسي ميزان سازمان يافتگي جنبش كشورهاي نمونه:
بررسي كيفيت سازمان دهي جنبش زنان با استفاده از متغيرهايي چون نوع سازماندهي، گستردگي جغرافيايي، گستردگي اجتماعي. ايدئولوژي، رهبري صورت گرفته و بر اين اساس مي توان انواع گروه هاي زير را برشمرد:
گروههاي سازمان يافته جماعتي:
داراي سازمان دهي پخش و غير منسجم مي باشد، ويژگي محلي دارند، تشكيلات آنها محدود و موضعي است ايدئولوژي جذاب و فراگير دارند، اما در عين حال قدرت عمل جمعي اين گروه‌ها پايين است.
گروههاي سازمان يافته انجمني:
داراي سازماندهي جدي، منضبط، تشكيلات وسيع و پيچيده هستند به دليل غيرمحلي بودن و گستردگي اجتماعي مختص يك گروه و قشر خاص هستند و ايدئولوژي غيرجذاب و محدود به گروههاي خاص دارند، اما توان سازماندهي و بسيج بالايي را در بين اعضاي خود دارند.
در بررسي كيفيت سامان دهي، قوي ترين سازمان هاي زنان سه كشور مورد مقايسه قرار گرفته اند، كه در آمريكا (NOW) «سازمان ملي زنان» يا «ناو»، در تركيه اتحاديه ملي زنان و در ايران مركز امور مشاركت زنان مي باشد.


در آمريكا «سازمان ملي زنان» نخستين، بزرگترين و شناخته شده ترين سازمان است كه در سال 1966 تشكيل شد. اين سازمان معمولاً به عنوان نماينده اصلي جناح ليبرال موج دوم فمنيسم شناخته مي شود كه امروزه به عنوان سازمان فعال در موج اصلي مطرح هستند. در واقع زناني كه به اين سازمان شكل دادند نمايندگان سه جريان بودند كه به هم پيوستند. «ناو» ساختاري كم و بيش منسجم دارد و بسياري از تصميمات در سطح ملي و بدون نظرخواهي از شعب اتخاذ مي شود و در نتيجه نوعي نارضايتي در سطح شعب از عملكرد بيش از حد مستقل سازمان ملي وجود دارد و شعب هميشه خواهان استقلال كامل بوده و مي خواستند كه «ناو» در سطح ملي فقط به منزله مركزي براي تأمين اطلاعات، توصيه و حمايت از شعب عمل مي كند. امروزه بعنوان بزرگترين سازمان فمينيستي در ايالات متحده، اين سازمان 550 شعبه در ايالات مختلف و 250000 عضو دارد.
علاوه بر اين در دهه هاي 80 و 90 جنبش هاي زنان اشكال متنوعي يافت كه منجر به ظهور فمنيسم هاي متفاوت و مركب گرديد كه به نوعي، داراي منافع و يا مشكلات خاص (مانند زنان رنگين پوست، زنان هم جنس گرا، زنان كهنسال، زنان چاق، زنان معلول و غيره) هستند.


يكي از قديمي ترين و بزرگترين سازمان هاي غيررسمي زنان تركيه كه عمدتاً با گرايشات فمنيسم لائيك فعاليت مي كند عبارت است از اتحاديه مزنان تركيه، اين اتحاديه در سال 1924 تأسيس و بعداً منحل گرديد و بار ديگر در سال 1926 آغاز به كار نمود. اتحاديه زنان تركيه يك سازمان غير سياسي است اما اغلب در موضوعات سياسي مخصوصاً مسائل سياسي مربوط به زنان شركت مي جويد و به صورت قوي از سكولار حمايت مي كند. به طور كلي مي توان گفت كه فعالان اين گروه بيشتر زنان جوان تر و به شدت لائيك مي باشند كه اكثراً در جنبش هاي دانشجويي، حقوق مدني، صلح و ... فعال مي باشند.
و از آنجا كه ممنوعيت احزاب و تشكل هاي سياسي در زمينه گسترش مذهب و اسلام وجود دارد، لذا فمنيسم هاي اسلام گرا در تركيه عمدتاً از طريق جذب در احزاب سياسي سازماندهي مي شوند و تشكل مستقل و سازماني خاص در اين زمينه و جود ندارد و به طور كلي دولت جهت

پيشبرد موقعيت زنان و پر كردن شكاف جنسيتي احكام و دستورات مختلفي ابلاغ نموده است كه منجر با تأسيس نهادهاي دولتي بيش از 15 مورد گشته است كه مهم ترين آنان در سال 1371 منجر به تأسيس سازمان مزبور گرديد، اين سازمان به شكل نيمه دولتي به عنوان مركزي براي ارتقاي حقوق انساني و عينيت بخشي به احكام اسلامي در باره زنان مي باشد.


در يك نتيجه گيري كلي در مقايسه ميزان سازمان دهي جنبش زنان در سه كشور نمونه بايد گفت:
از جهت كميت سازماندهي، آمريكا رتبه اول را دارا مي باشد، اما در مورد ايران و تركيه، دليل خاصي بر ارجحيت يكي بر ديگر بدست نيامد جز اينكه در دهه اخير در ايران سازمان هاي مستقل زنان رشد انفجاري داشته اند، در حالي كه در تركيه به جز در گرايش‌هاي مذهبي زنان به برخي احزاب، رشد بطئي سازمان هاي مستقل زنان ادامه دارد.

0
از نظر بررسي ميزان كيفيت سازمان دهي در سه كشور نمونه مي توان به طور خلاصه جدول زير را مورد توجه قرار داد.

كيفيت سازماندهي در سازمان هاي زنان كشورهاي نمونه
ويژگي مورد نظر

كشور و سازمان مورد بررسي دفتر امور مشاركت زنان در ايران ناو در آمريكا اتحاديه ملي زنان در تركيه
استقلال مالي - + -
قوانين ثابت و سلسله مراتب جدي + - +
ايدئولوژي فراگير + - -
گستردگي جغرافيايي در سطح سازماندهي دولتي در سطح ملي در چند شهر بزرگ
گستردگي اجتماعي عضوگيري ندارد عمدتاً زنان سفيد پوست قشر نخبه و تحصيل كرده
رهبري معمولي موقعيت مسلط معمولي
نوع سازماندهي جماعتي انجمني جماعتي

توضيح جداول:
+ : وجود دارد. - : وجود ندارد.
بررسي ميزان تحصيلات زنان كشورهاي نمونه:
آمريكا از نظر پوشش تحصيلات زنان رتبه دوم جهان بعد از كانادا را دارا مي باشد و نيز از جهت تفكيك جنسي، تفاوتي بين نرخ تحصيلات زنان و مردان نمي باشد، جز آنكه رشد مثبت تر در بيشتر سطوح قابل مشاهده مي باشد. لذا بالاترين سطح آگاهي در بين كشورهاي نمونه مربوط به آمريكا مي باشد.


در ايران نيز افزايش سطح سواد زنان ملموس مي باشد، البته امروزه در ميزان تحصيلات تفاوت جنسي به نفع زنان در ايران مشاهده مي گردد، به طوري كه 58% دانش آموزان پيش دانشگاهي، 4/61% قبول شدگان كنكور سراسري را دختران تشكيل مي دهند و نرخ سواد آموزان 2/74% مي باشد. اما بهره گيري زنان در سطح شهر و روستا يكسان نمي باشد، پس مي توان نتيجه گرفت سطح آگاهي زنان ايران رتبه دوم را دارا مي باشد.


در تركيه ضمن تأييد افزايش سطح تحصيلات بانوان بايد گفت كه نكته مهم اين است كه با افزايش سطح تحصيلات، افزايش تفاوت جنسي در تحصيلات به نفع مردان را شاهد هستيم، به طوري كه در مقابل 100 مرد مشغول به تحصيل در بخش آموزش عالي، 77 زن مشغول به تحصيل هستند و تنها يك سوم زنان از تحصيلات برخوردار هستند، ضمن اينكه بهره گيري از سواد در سطح شهر و روستا يكسان نمي باشند. در نتيجه زنان تركيه رتبه سوم سطح آگاهي را به خود اختصاص داده اند.


سطح پوشش زنان تحت تعليم و تربيت
ميزان تحصيلات
كشور ايران تركيه آمريكا
زنان تحت پوشش تحصيلات 2/74% 66% 86%
زنان تحت پوشش تحصيلات عاليه به تفكيك 5/53% 05/33% 4/61%

نتيجه گيري از فرضيه:
فرضيه مورد بررسي عبارت بود از: بين سطح آگاهي زنان و سازمان يافتگي جنبش، ارتباط وجود دارد.
همانطور كه مشاهده گرديد به تبع بالاترين سطح آگاهي زنان آمريكا، از نظر كميت و كيفيت سازمان دهي نيز، اين كشور رتبه اول را در اختيار دارد. سپس ايران دومين رتبه سطح آگاهي را دارد، به طوري كه در سالهاي اخير شاهد رشد چشمگير تحصيلات زنان به خصوص در سطح دانشگاهي و به دنبال آن افزايش آگاهي اين قشر مي باشيم، شاهد رشد انفجاري تشكل هاي مستقل زنانه و سازمان هاي غير دولتي زنان هم از نظر كمي و هم از نظر كيفي هستيم.


و سرانجام كشور تركيه كه رتبه سوم را در سطح آگاهي زنان دارا مي باشد از نظر سازمان دهي و رشد سازمان هاي زنان نيز همين رتبه را اشغال نموده است، زيرا اگرچه سازماندهي جنبش زنان تركيه مشابه ايران مي باشد، اما به تبعيت از افزايش تحصيلات زنان، شاهد رشد انفجاري سازمان هاي مستقل زنان نمي باشد و جنبش زنان لائيك حركت بطئي خود را طي مي كند، به استثناء قشري از زنان تحصيل كرده اسلام گرا كه مي كوشند با جذب در تشكل هاي سازمان يافته اي چون احزاب مطالبات خود را پيگيري نمايند، كه خود اين امر توافق كامل بين افزايش سطح آگاهي زنان و سامان دهي را نشان مي دهد.

آموزش زنان و دختران، گامي مؤثر در توسعه عصر موج سوم
زهرا برازش
كارشناسي ارشد مديريت آموزشي

پذيرش عنوان جنس دوم توسط زنان، موجب افزايش تبعيض و خشونت عليه آنان گرديد. در همان گير و دار كتاب پر سر و صداي «بتي فريدون» با عنوان «رمز و راز زن بودن»، منتشر مي گردد كه موجب جنبشهاي مختلف زنان ميشود. بطوريكه سال 1975 بعنوان سال بين المللي زن اعلام ميگردد. در سال 1980 كنفرانس جهاني زن در مكزيكوسيتي و كپنهاك جهت احقاق حقوق تضييع شده زنان برگزار مي گردد. همچنين دهه اي با عنوان «دهه سازمان ملل براي زنان»، تعيين ميشود. و كنوانسيون رفع تبعيض عليه زنان در سال 79 ميلادي پذيرفته شده و بالاخره اعلاميه رفع تبعيض عليه زنان از سوي سازمان ملل صادر ميگردد.


با وجود تمامي اقداماتي كه در طي سالها جهت احقاق حقوق تضييع شده زنان بعمل مي آيد، آمار و اطلاعات جهاني حاكي از آنست كه در دنياي كنوني، زنان همچنان بيشترين قربانيان خشونت مردان را به خود اختصاص داده اند. بطوريكه سازمان ملل در اعلاميه رفع خشونت عليه زنان در دسامبر 93 خشونت عليه زنان و خانواده و جامعه را امري رايج معرفي كرد.
زن و موج سوم تمدن


ــــــــــــ
كمتر گردد. «يامرز» از كارشناسان عاليرتبه بانك جهاني اظهار ميدارد كه «در طول تصدي» ام در بانك جهاني به عنوان اقتصاددان ارشد، معتقد شده دام كه در صورت شناخت تمامي منافع، سرمايه گذاري در آموزش دختران شايد پربازده ترين سرمايه گذاري در جهان در حال توسعه باشد.
گزارش تحقيق


براي شناسائي موانع دستيابي گسترده تر زنان به آموزش و ارائه راهكارهاي لازم جهت توسعه مشاركت آنان، مطالعه اي انجام گرفت. در اين مطالعه از 150 نفر از اولياي دانش آموزان دختر دوره راهنمائي كه تحصيلات آنان بين ديپلم و ليسانس بود، نظرسنجي بعمل آمد.
موارد اصلي مورد سنجش در اين مطالعه عبارتند از:
1-موانع دستيابي زنان به آموزش


2-عوامل مؤثر بر عدم مشاركت زنان در فعاليت هاي اجتماعي
3-راهكارهاي توسعه فعاليت هاي اجتماعي زنان
نتايج
موانع دستيابي زنان به آموزش
عدم اعتماد بنفس و باور توانمنديهاي خود (132 مورد، 90/90%)
ــــــــــــ
راهكارها جهت توسعه مشاركت اجتماعي زنان
1-ايجاد دوره هاي آموزشي براي زنان در زمينه هاي مختلف
2-ايجاد مشاغل مناسب براي زنان
3-استفاده گسترده از توانمندي هاي زنان در عرصه هاي مختلف فرهنگي – اجتماعي
پيشنهادات جهت ارتقاء آموزش زنان
1-اجراي برنامه هاي آموزشي و فرهنگي در سطح جامعه براي زنان
2-برنامه ريزي جهت افزايش آگاهي هاي جامعه در زمينه حقوق زنان
3-تشكيل شوراي خانواده بعنوان مكمل شوراي دانش آموزي در مدارس


4-تشكيل شعبه بانوان در ادارات آموزش و پرورش نواحي و مناطق
5-استفاده گسترده از توانمندي هاي زنان تحصيلكرده در عرصه هاي مختلف آموزشي و فرهنگي
ــــــــــــ
2-احساس مسئوليت بيش از حد در قبال همسر و فرزندان (120 مورد 80%)
3-ممانعت مردان از ادامه تحصيل زنان بدليل ايجاد فاصله بين آنان (118 مورد 78%)
عوامل مؤثر بر عدم مشاركت زنمان در فعاليت هاي اجتماعي
1-حس برتري مردان بدليل گردش چرخ اقتصاد خانواده به دست آنان (148 مورد 98%)
2-قبول مسئوليت سنگين خانه داري و بچه داري (140 مورد 93%)
3-عدم وجود فرصت هاي برابر شغلي براي زنان (116 مورد 77%)


4-عدم وجود نگرش برابري جنسيتي در خود زنان (111 مورد 74%)
دگرگونيهاي سريع فني و اقتصادي و اطلاعاتي، شيوه هاي انديشه و رفتار را زير و رو كرد. در دوران حاضر دو تغيير در جوامع رخ داده داست. باعث تجديدنظر در مورد زنان شده است. اول اينكه ارزشهاي جوامع تا حدودي تعديل شده است. جوامع امروزي علاوه بر قدرت نظامي و اقتصادي، به فرهنگ و تمدن خود نيز تاكيد مي روزند و به آن افتخار مي كنند. تغيير دومي كه در جوامع رخ داده است، تامين امنيت براي تمامي اقشار جامعه از جمله زنان براي هرگونه فعاليت اقتصادي و

اجتماعي است. گرچه اتفاقات اخير در سطح جهان فرصتهاي خوبي براي زنان ايجاد نموده است.
گرچه زنان از ادوار گذشته بعنوان فرهنگسازان جامعه مطرح بوده اند، اما اگر خود را توانمند نسازند، مطمئناً در آينده همين نقش را هم نمي توانند ايفا كنند چرا كه در جوامع پيشرفته آينده، فرهنگسازي بدون مجهز بودن به سلاح علم و تجربه و رسيدن به خودباوري غيرممكن است. امروزه به اثبات رسيده است كه سرمايه گذاري در آموزش و پرورش رسمي و غيررسمي دختران با بازده بسيار بالاي اقتصادي و اجتماعي كه در پي دارد، از بهترين وسائل دست يابي به توسعه پاينده و رشد اقتصادي پي گير و پايا است. (ام كينگ، 1365)


ــــــــــــ
وجود آورد. بتدريج نقش مردان و زنان بشدت مشخص و از هم جدا شدند. الگوي خانوادگي سلسله مراتبي و استبدادي و سلطه جويانه بر جوامع حاكم شد. در جوامع موج اول كار اكثرا در مزارع يا در خانه انجام ميشد و افراد خانواده باتفاق يك واحد اقتصادي را تشكيل ميدادند. زندگي شغلي و خانوادگي در يكديگر آميخته و ادغام شده بود.
زن و تمدن و موج دوم
در موج دوم كار از مزرعه و خانه به كارخانه منتقل شد و ميزان وابستگي متقابل را افزايش داد. فعاليت به تلاش جمعي، تقسيم كار، هماهنگي و تركيب تعداد زيادي مهارت نياز داشت. مردان كم و بيش خانه را به قصد انجام كار مستقيم اقتصادي، ترك كردند و زنان بطور عموم در خانه ماندند تا كار غيرمستقيم اقتصادي را انجام دهند. مرد مسئوليت انجام كار پيشرفته را بر عهده گرفت و زن عقب ماند تا نوع قديمي تر و عقب افتاده تر كار را انجام دهد. مرد از آنجا به سوي آينده حركت كرد و زن در گذشته باقي ماند. و بدينسان زن عنوان جنس دوم را پذيرفت و حق تصميم گيري را به جنس اول (مرد) واگذار نمود.


نابرابري تحصيلي زنان و مردان، سد راه توسعه
از علل عمده نابرابري زنان و مردان در شئون مختلف جامعه، نابرابري تحصيلي موجود بين آنهاست. جمعيت زنان و مردان در همه جاي جهان از جمله ايران، كم و بيش مساوي است و اگر شرايط و امكانات فراهم باغشد به صورت تقريب بايد درصدهاي كم و بيش مساوي از اين دو جنس را در مقاطع مختلف تحصيلي و بازار كار ببينيم. نگاهي هر چند اجمالي به وضعيت دانشجويان و فارغ التحصيلان دوره ها و تركيب اعضاي هيئت علمي دانشگاهها از نظر جنسيت حداقل براي سالهاي بعد از انقلاب داشته باشيم، آمار و اطلاعات حاكي از آنست كه تعداد زنان دانشجوي مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا به طور متوسط 20% مي باشد. همچنين در مطالعه اي كه توسط گروهي انجام گرفته، رتبه ايران از نظر مجموعه شاخصهاي مربوط به زنان در بين 59 كشور، 46 عنوان شده است كه رضايت بخش نمي باشد. نظريه پردازان در اين زمينه معتقدند، براي كاهش مشكل زنان از نظر نابرابريهايي كه در شئون مختلف اقتصادي، اجتماعي. فرهنگي و سياسي ملاحظه ميشود، تمركز و توجه بايستي به آموزش آنان معطوف گردد. اگر در زمينه آموزش، از نظر كمي و كيفي با مردان قادر به رقابت باشند، اميد است كه مشكلات ديگر آنان نيز

 


ــــــــ

 ارزيابي نقش زنان در تصميم گيري
 مرضيه تابنده
آخرين مدرك تحصيلي:
كارشناس ارشد مديريت آموزشي

ارزيابي نقش زنان در تصميم گيري
چكيده:
در دهه هاي اخير حضور زنان در مشاغل مختلف چشمگير بوده و همچنين ورود آنان به رده هاي بالاي سازماني مسائل بسياري را با خود به همراه داشته است. اما با وجود اينكه تعداد زنان در نيروي كار رو به افزايش است، پيشرفت آنها در مشاغل حساس مديريتي محسوس نبوده است. اين در حالي است كه تحقيقات انجام شده براي شناخت برتري مردان در مديريت وجه تمايزي را براي مدير بودن آنان قائل نيست. پژوهشها نشان ميدهد كه آينده نيازمند استفاده بيشتر و كارآمدتر از نيروي بالقوه زنان در امر مديريت است. در همين راستا نگارنده بر آنست تا به «ارزيابي نقش زنان در تصميم گيريها» و همچنين به بررسي موانع و مشكلات فعاليتهاي زنان و بررسي تجربه چند كشور بپردازد.

مقدمه:
در دنياي پرشتاب امروز، زنان با حضور در عرصه هاي مختلف شغلي، به فعاليت هاي اجتماعي و اقتصادي مشغول بكارند، اما نقش زنان به عنوان نيمي از جمعيت فعال جهان در فرايند توسعه آن گونه كه بايد و شايد مورد توجه قرار نگرفته است، از اين رو تلاش‌هايي در سراسر دنيا آغاز گرديده است تا اين غفلت را جبران كند. وارد كردن مساله جنسيت در فرايندهاي اشتغال خصوصاً مباني

نقش ها و انتظارات جامعه از زنان و مردان مد نظر قرار گرفته است (حقيقت پسند، 1382). به هر حال امروزه با توجه به نقش و تاثير عمده فعاليت ها، ضرورت تواناسازي افراد بخاطر لزوم مشاركت فعال در زمينه هاي اقتصادي و مديريتي، اين مساله بيش از پيش اهميت يافته است.

بيان مساله:
در جوامع پر از تغيير كنوني با تحولات سريع فرهنگي – اجتماعي در سده هاي اخير، ايجاد فرصت هاي جديد مشاركت در تصميم گيريهاي اجتماعي و سياسي، همراه با تنوع و توسعه جنبش هاي اجتماعي عرصه هاي جديدي فراروي زن و خانواده نهاده و چالش ها و معضلاتي را به دنبال داشته است، در همين راستا

نگارنده بر آن است تا به «ارزيابي نقش زن در تصميم گيري ها» بپردازند.

اهداف پژوهش:
امروزه تحقيقات وسيعي در باره جايگاه زنان در فرايند توسعة اقتصادي – اجتماعي ايران آغاز شده كه هدف عمده آن، يافتن راههاي مشاركت اقتصادي – اجتماعي زنان از طريق بهبود شرايط آموزشي و شغلي و بالا بردن سطح اشتغال زنان به منظور استفاده بهينه از اين بخش از نيروي انساني كشور مي باشد.

اهميت مساله:
اكنون كه حدود نيمي از جمعيت فعال كشور را بانوان تشكيل مي دهند، اگر به گونه مناسب و بهينه از ظرفيت و استعداد اين مجموعه عظيم انساني استفاده گردد، پتانسيل عظيمي براي باز كردن گره هاي ناگشوده جامعه بكارگرفته مي شود. اگر اين نيروها درست هدايت نشود، مي تواند به سد عظيمي از معضلات 
1-بالا بودن سطح تحصيلات بانوان باعث بالا رفتن انتظارات و توقعات آنان مي گردد، بنابراين بايستي به مسائل آنها توجه شود. 2-توجه به وضعيت نقش آفريني زنان و تصميم گيري آنها در جوامع و نقش آنان در توسعه فرهنگي 4-توجه به نقش زنان در تصميم گيري كه منجر به رفع تنگناهاي موجود و افزايش كارايي و اثربخشي آنان مي گردد. 5-توجه به ويژگي ارتباطي مديران زن با توجه به تاثيري كه در جامعه دارد. 6-ارائه توصيه هاي ضروري به سازمانهاي دولتي و غيردولتي جهت رعايت تعادل 7-تلاش جهت برقراري ارتباط مستمر زنان با ساير سازمانها.

بررسي عوامل تأثيرگذار بر تصميم گيري زنان:


مديران و رهبران زن بايستي در سازمانها و جوامع به عنوان منابع سرشار از توان، بدليل مقبوليت از سوي منابع انساني داراي وجه اجتماعي و اداري بوده و رأي و نظريات آنان در مسائل و موضوعات اداري و اجتماعي مورد پذيرش قرار گيرد (سليمي 1368). به همين دليل عوامل بسياري مي تواند بر تصميم گيري جنس زن موثر بوده كه به بحث و بررسي آن مي پردازيم.
1-نقش اطلاعات در تصميم گيري زنان
اطاعات امري ضروري و لاينفك براي مديران ما تلقي مي گردد. دانايي زنان تصميم گيرنده از دو بعد نظري و عملي مورد توجه بوده است. نيازهاي اطلاعاتي مديران زن در تصميم گيريها مستلزم داده هائي است كه دستاوردهاي آگاهي دهنده به شمار رفته و در چند حوزه عمل و اجرا، رقابت محيطي، ارزيابي و سنجش، اطلاعات مربوط به پيش بيني و حوزه استانداردها و شاخصهاي برتر مي‌باشد.

2-نقش خلاقيت و نوآوري در تجزيه و تحليل اطلاعات در مديران زن
خلاقيت، بروز پديده هاي نو در جريان كار سيستم بوده، لذا نوآوري نوعي خلاقيت است كه در داخل سيستم توسط زنان مي تواند اعمال گردد. اين نوع خلاقيت با استفاده از تغييرات مستمر توسط زنان در تصميم گيري ايجاد مي شود.
3-نقش تكنولوژي در فرايند تصميم گيري زنان
به لحاظ نقش و اهميت تكنولوژي در حيات سازمانها لازم است زنان به صورت ادواري درجه سازگاري و تناسب تكنولوژي را با سيستم ارزيابي نمايند. ارزيابي سيستمي به منظور اطمينان از تعادل و ثبات در سازمان انجام مي گيرد.
4-نقش سيستمهاي سنجش بهره وري در تصميم گيري


سنجش بهره وري، تعيين زمان و ماهيت تصميم گيري را با قاطعيت نسبي همراه كرده و به فرايند تصميم گيري در بهره ور ساختن سيستم جهت مي دهد.
5-نقش اقتدار خط مشي در تصميم گيري زنان
ويژگي اقتدار زماني مطرح مي شود كه تصميم گيري شعاعي از محيط را تحت تاثير قرار داده و دامنه آن از كانون خط مشي گذاري به سازمان و از سازمان به محيط اطراف كشيده شده است.
3-نقش فرهنگ در تصميم گيريهاي زن
فرهنگ و هرگونه تغيير در آن از جمله تكامل يا تضييع آن به نوعي موجب تغيير و تحول در روند امور سازمان و جامعه محسوب مي شود و ارتباط مستقيم يا غيرمستقيم با تصميم گيري دارد. محتشمي پور (1382) معتقد است تصميم گيري در هنجارهاي نوين با هنجارهاي ديرين و سنتي متفاوت بوده و حتي از لحاظ پذيرش تصميمات زنان مكان و زمان نقشي اساسي داشته كه بايستي فرهنگ سازي در زمينه پذيرش زنان و تصميمات آنان صورت گيرد.
7-تصميم گيري بر مبناي شيوه هاي مديريت
مروري بر تصميم گيريها نشان مي دهد كه شيوه هاي مديريتي، مستبد يا خودراي يا مبتني بر بي تفاوتي يا مشاركت پذير خواهد بود. نوع اول در مديريت زنان يعني مستبد و خودرأيي جايي براي پيشرفت نداشته و در نوع دوم طرز فكر مشخص و روشني وجود ندارد، ولي نظمي بر جو سازمان حاكم است اما در نوع سوم يعني مديريت مشاركتي كه فني ترين شيوه مديريت و تصميم گيري است، مديريت زنان امكان پيشرفت دارد.
نقش زنان در تصميم گيري‌هاي اقتصادي


در بازار كار امروز، جايي كه كاركنان داراي چندين شغل هستند و به صورت كوتاه مدت و زودگذر در خدمت يك شركت قرار دارند، در جايي كه تكنولوژي شركتهاي حتي خيلي كوچك را قادر مي سازد كه در بازارهاي جهاني با هم رقابت كنند، فعال كردن كاركنان توسط مديران و ارزيابي آنان باعث مي گردد براي كار ارزش قائل بوده و به درستي آن را بشناسند. جفري كريستين معتقد است، مسئله اصلي مديران موفق استعداد و هوش لازم در مديريت است، هر كسي كه بهترين گروه را مديريت كند، برنده است. زنان مي دانند كه پول دليل عمده ماندن در يك پست مهم نيست اما قدرت و نفوذ مهمتر است. طبق آمار سازمان بين المللي كار (ILO) زنان الجزايري با 8 درصد كمترين و زنان

فنلاندي با 47 درصد بيشترين سهم اشتغال را دارند. گيوريان (1383) بيان مي دارد كه بيش از 45 درصد از زنان جهان كه بين 15 تا 64 سال سن دارند در فعاليتهاي اقتصادي مشغول بكارند. اكنون سه مورد از هر صد شغل رده بالا در شركتهاي بزرگ امريكا در اختيار زنان است.
تجربه كشورها در زمينه تصميم گيري مديران زن
طرح اجباري انتخاب مديران زن از سوي طراحان مصوبه تجربه موفق كشورهاي اسكانديناوي از طرحهاي مهم اين كشور است كه براي رفع مشكل مشاركت مديريت سياسي كشور از شيوه سهميه بندي استفاده نموده و توانستند با درصد مشخصي از همه مناصب مديريت زنان را در كشور خود جا بياندازند.
بر اساس آمارهاي ارائه شده رتبه كشور ما در شاخص هاي بين المللي وضعيت زنان پايين است. اما پايين بودن تعداد زنان در سطوح بالاي تصميم گيري، باعث پايين بودن اين رتبه است كه 9/2 درصد از كل مديران كشور را زنان تشكيل مي دهند (بستان، 1382) اما در حال حاضر با تبعيت از سيستم اسكانديناوي (افزايش سقف مديران زن از 5 تا 50 درصد) بر اساس مصوبات دستگاهها مديريت مي‌تواند به زنان محول گردد. سازمان حسابرسي كل GAO اعلام كرد كه با بررسي وضعيت زنان شاغل طي سالهاي 1983 تا 2000 به اين نتيجه رسيده است كه تمام تلاشهاي زنان شاغل طي دو دهه اخير در ايجاد مساوات بين زن و مرد بيهوده بوده است. اين تحقيقات حاكي از اختلاف 20 درصدي ميان حقوق زنان و مردان آمريكا است. GAO اختلاف 20 درصدي را ناشي از تبعيض جنسي و انتخاب شغل زنان با درآمدهاي كم مي داند. طبق آمار جهاني زنان 4 درصد پست هاي مديران اجرايي، 10 درصد كرسي هاي پارلماني و 6 درصد اعضاي كابينه ها را در اختيار دارند. گيوريان (1382) گزارش مي كند كه نرخ مشاركت زنان در ايران در سال 1365، 2/8 درصد و سال 1375، 9/1 است. تعداد مديران زن در سال 1370، 1533 نفر و سال 1375، 41420 نفر است.

پژوهش‌ها نشان مي دهد كه يك نفر از سه نفر مدير بلژيكي خانم‌ها بوده و آمار مديران زن اين كشور رو به افزايش است گزارش پژوهشي از طرف كانون شركت‌هاي زنان هلندي زبان نشان مي دهد كه در دهه 1980 تنها 25 درصد از مديران را خانم‌هاي بلژيكي تشكيل دادند ولي در سال 2002 اين رقم به 30 درصد رسيده است بيشتر مديران زن در بلژيك در قسمت خدمات و سرويس مشغول به كار هستند. نتايج تحقيقي ديگر نشان مي دهد كه تعداد زنان مدير در شركت هاي برتر بورس انگلستان در سال گذشته 20 درصد رشد داشته است.


پيشينه تحقيق
راهر و خواجه (1382) به نقل از استاتام (1987) بيان مي دارد كه استاتام با مصاحبه با 22 نفر مدير زن و 18 نفر مدير مرد در سه سازمان مختلف يعني حرفه اي. مالي و توليدي به بررسي پرداخت. نتيجه بدست‌ آمده نشان داد كه مديران مرد و زن رفتارهاي متفاوتي از خود نشان دادند كه بنظر مي رسد اين تفاوت به روابط اجتماعي آن دو ارتباط دارد. سفيري (1373) علت تعارض

نقش‌ها در تصميم گيري‌ها و اشتغال زنان در محيط اجتماعي را فصلي در نگرش‌هاي منفي نسبت به كار كردن زنان و افكار سنتي در مورد نقش‌هاي مردانه و زنانه يا دست كم گرفتن آنان مي دانست. لشكري (1382) به بررسي نقش روشنفكران در مسائل زنان پرداخته است و مقتضيات زنان و تجدد و ترقي را باعث انحراف دور شدن زنان از اصل خويش مي داند.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید