بخشی از مقاله
شرکت مخابرات ایران
مقدمه
شرکت مخابرات ایران به منظور تمرکز بخشیدن به تمامی امور ارتباطات ومخابرات کشور به استثناء بخش صداو سیما با تصویب مجالس قانون گذاری وقت در سال 1350 تشکیل شد و با استناد به اساسنامه قانونی فعالیت خود را آغاز کرد.
در سال 1374 با توجه به گسترش فعا لیتهای مخابراتی در پهنه کشور جمهوری اسلامی ایران و پیروی از سیاست تمرکززدائی در اجرای ماده 7 قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران تشکیل شرکتهای مخابرات استانی پیشنهاد شد و در تاریخ 1/11/74 با تصویب اساسنامه شرکتهای استانی در کمیسیون مشترک امور اداری و استخدامی و امور پست و تلگراف و تلفن و نیرو در مجلس شورای اسلامی این هدف تحقق و در تاریخ 11/11/74 توسط مقام ریاست جمهوری جهنت اجراء ابلاغ شد.
مقصود از مخابرات عبارتست از انتقال و ارسال علائم و نوشته ها و تصاویر و صداها و هر گونه اطلاعات دیگر بوسیله سیم یابی سیم و یا نور و یا هر رویه الکترومغناطیسی.
شبکه‌های مخابرات عمومی عبارتند از مجموعه وسائل مخابراتی که برای استفاده عموم دائر بوده و یا بعداٌ دائر میگردد.
شبکه‌های مخابرات اختصاصی عبارتند از مجموعه وسائل مخابراتی که برا ی استفاده گروهها یا موارد خاصی دائر بوده یا بعدا دائر میگردد.
تأسیس توسعه نگهداری و بهره برداری شبکه‌های مخابرات عمومی و آن قسمت شبکه‌های اختصاصی که با سرمایه شرکت دایر خواهد شد در انحصار شرکت مخابرات ایران خواهد بود.
کلیه چکها و استاد و اوراق مالی و تعهدات و قراردادها باید به امضای مدیرعامل و یکی از اعضای هیأت مدیره برسد. صاحبان امضای این قبیل اوراق در شعب و نمایندگیها و سازمانهای تابعه با تصویب هیأت مدیره تعیین خواهند شد.
اساسنامه شرکت سهامی مخابرات استان گلستان
تاریخچه فعالیت شرکت
کلیات
شرکتهای سهامی مخابرات استانها بر اساس قانون اصلاح ماده 7 قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران مصوب 6/2/1372 از ابتدای سال 1375 فعالیت خود را آغاز نموده اند قابل ذکر آنکه از 1/1/1377 شرکت سهامی مخابرات استان گلستان از شرکت سهامی مخابرات استان مازندران تفکیک گردیده و در تاریخ 1/7/1383 تحت شماره 4167 در اداره ثبت اسناد شهرستان گرگان به ثبت رسیده است تأسیس گردید تا برابر با مقررات شرکتهای دولتی اداره گردد.
شرکت مخابرات استان گلستان که مرکز اصلی آن گرگان میبا شد میتواند برای اجرای فعالیتهای مقرر در سایر نقاط استان نسبت به تشکیل واحدهای تابع اقدام نماید شرکت دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است و وابسته به شرکت مخابرات ایران است. مدت شرکت از تاریخ تأسیس نامحدود است.
هدف شرکت
موضوع و هدف شرکت طبق ماده 5 اساسنامه عبارت است از تأسیس و توسعه شبکه و تأسیسات مخابراتی در حوزه عملیاتی شرکت و نگهداری و بهره برداری از آن در قالب تحقق اهداف و برنامه‌های وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات و انجام وظائف و اختیارات مقرر در قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران در حوزه استان گلستان و اجرای تکالیف شرکت مخابرات در مواردی که تفویض اختیار می‌شود.
آن قسمت از فعالیت شرکت مخابرات ایران در بخش ارتباطات بین شهری و بین المللی اعم از تأسیس توسعه نگهداری و بهره برداری مراکز بین شهری (اس.تی.دی) ایستگاههای ماهواره ای و مایکروویو و غیره و نیز متعلقات آن همچنان تحت مسئولیت و کنترل شرکت مخابرات ایران است.
تصمیمات مجمع عمومی شرکت مخابرات ایران (شرکت مادر) ناقض مصوبات مجمع عمومی شرکتهای استانی نخواهد شد.
وضعیت اشتغال
متوسط تعداد کارکنان تابع نظام هماهنگ و تابع قانون کار طی سال به شرح زیر بوده است.
1384 1383
تابع نظام هما هنگ 606 نفر 536
تابع قانون کار 7 5
جمع 613 541
درآمد و منافع اعتبارات شرکت به شرح زیر است:
1-هزینه‌های اشتراک
2-تعرفه‌های مکالماتی(شهری – بین شهری – بین المللی)
3- کمکهای نقدی و غیرنقدی اشخاص حقیقی و حقوقی
4- تراز مکالمات بر اساس توافق کانالهای ورودی و خروجی بین استانها
5- عواید دیگری که برابر قانون و مقررات مربوط به شرکت تعلق می‌گیرد
ارکان شرکت
شرکت دارای ارکان زیر میباشد
1-مجمع عمومی.
2-هیأت مدیره و مدیرعامل
3-بازرس
مجمع عمومی شرکت از اجتماع صاحبان سهام مخابرات به شرح زیر تشکیل می‌شود:
1-وزیر پست و تلگراف و تلفن (رئیس مجمع عمومی)
2-رئیس هیأت مدیره ومدیرعامل شرکت مخابرات ایران (عضو مجمع)
3- اعضای هیأت مدیره شرکت مخابرات ایران (اعضاء مجمع) تشکیل می‌شود.
ریاست جلسات مجمع عمومی با وزیر پست و تلگراف تلفن و در غیاب او یکی از اعضای حاضر به ترتیب تقدم مندرج درفوق خواهد بود.
درصورتیکه هر یک از اعضای مجمع عمومی نتواند در جلسه شرکت نماید معاون یا نماینده وی در جلسات شرکت خواهد نمود.
مجمع عمومی شرکت بر دو نوع خواهد بود
الف: مجمع عمومی عادی
ب: مجمع عمومی فوق العاده
هیأت مدیره شرکت از یک نفر رئیس که سمت مدیرعامل را نیز خواهد داشت و دو عضو اصلی و یک عضو علی البدل تشکیل می‌شود. اعضا و رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل شرکت توسط رئیس مجمع (وزیر پست و تلگراف و تلفن) برای مدت دو سال منصوب می‌شوند و تا اعضا و رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل جدید انتخاب نشده اند در سمت خود باقی هستند و انتخاب مجدد آنها بلامانع خواهد بود.
رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل و اعضای هیأت مدیره از بین اشخاص متعهد که دارای تحصیلات عالی بوده و در یکی از سازمانهای اداری کشوری یا بنگاههای صنعتی سابقه خدمت مدیریت داشته باشند منصوب خواهند شد.
هیأت مدیره شرکت موظف است در موقع تهیه و تنظیم بودجه سالانه شرکت یک درصد از آنرا برای امر توسعه وتحقیق و آموزش و روابط بین الملل و کمکهای انسانی (اعم از شاغل و بازنشسته و مراجعات عمومی) در راه اهداف وزارت پست و تلگراف و تلفن برای وزارتخانه مربوطه اختصاص دهد.
تعیین پاداش برای رئیس هیأت مدیره و مدیرعامل و اعضاء هیأت مدیره با تصویب و تایید رئیس مجمع عمومی شرکت (وزیر پست و تلگراف و تلفن) و تعیین پرداخت پاداش سایر کارکنان با تصویب و تایید مدیرعامل خواهد بود.
امور مالی (ترازنامه ها وحساب سود و زیان)
سال مالی شرکت از فروردین ماه هر سال شروع وتا آخر اسفند همان سال خاتمه می‌یا بد و به استثنای سال اول که شروع آن تاریخ ابلاغ اساسنامه شرکت خواهد بود.
کلیه دفاتر شرکت در آخر اسفند ماه بسته و ترازنامه و حساب سود وزیان و گزارش عملکرد سالانه شرکت حداکثر سه ماه پس از سال مالی باید از طرف رئیس هیأت مدیره ومدیرعامل در اختیار بازرس (حسابرس) گذارده شود.
رئیس مجمع میتواند نسبت به جابجائی اعتبارات شرکت از محل اعتبارات مربوطه به شرکت مخابرات ایران و شرکت مخابرات استانها به سایر شرکتهای مخابرات استانها اقدام نماید.
آئین نامه مالی معاملاتی و اداری شرکت باید از طرف هیأت مدیره تنظیم و پس از تصویب مجمع عمومی درخصوص آئین نامه‌های اداری به اجرا گذاشته شود و تا موقعی که آئین نامه‌های یادشده تنظیم و تصویب نشده شرکت مجاز است امور مالی و معاملاتی و استخدامی خود را برابر آئین نامه ها و مقررات مورد عمل شرکت مخابرات ایران انجام دهد.
هیأت مدیره مکلف است هر سال یک بیستم از سود خالص شرکت را به عنوان اندوخته قانونی موضوع نماید همینکه اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه شرکت رسید موضوع آن منوط به تصویب مجمع عمومی خواهد بود و در صورتیکه سرمایه شرکت افزایش یابد کسر یک بیستم یادشده ادامه خواهد یافت تا وقتی که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه بالغ شود.
سایر مقررات
کارکنان شرکت مکلف به حفظ اسرار شرکت می‌باشند و در صورت تخلف به مجازات مقرر در قوانین مربوطه محکوم خواهند شد.
کارکنان شرکت وهمه اشخاصی که به گونه ای به همکاری با شرکت دعوت شده اند موظف به حفظ و نگهداری اموال و تأسیسات شرکت هستند. برداشت یا تصاحب اموال شرکت به تفع خود یا دیگری در حکم اختلاس محسوب می‌شود و مرتکب به کیفر مقرر در قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) محکوم خواهد شد.
اختلافات حاصله بین شرکتهای سهامی مخابرات استانها و واحدهای تابعه و اختلافات هریک از آنها با شرکت مخابرات ایران در کمیته ای که اعضای آن را رئیس مجمع عمومی (وزیر پست و تلگراف و تلفن) تعیین می‌نماید رسیدگی و حل و فصل خواهد شد تصمیمات کمیته منتخب قطعی و لازم اجرا است.
شرکت مخابرات ایران مکلف است آئین نامه مربوطه به وظایف مشترک و حدود روابط بین خود با شرکتهای مخابرات استانها و چگونگی مبادله اطلاعات فنی علمی و بازرگانی در زمینه امور مربوط و نحوه رفع اختلاف با شرکت را با رعایت مقررات تهیه کند که پس از تصویب مجمع عمومی شرکت یاد شده به اجرا گذارده خواهد شد
صورتهای مالی اساسی
صورتهایی که تغییرات به وجود آمده در یک دوره مالی مشخص را منعکس نماید صورتهای مالی اساسی نامیده می‌شود.
صورتهای مالی اساسی شامل:
1-ترازنامه یا صورت وضعیت مالی.
2-صورت حساب سودوزیان و سود (زیان) انباشته.
3- صورت تغییرات در وضعیت مالی.
صورتهای مالی اساسی که جهت تحقق هدفهای حسابداری وگزارشگری مالی تهیه می‌شوند مکمل یکدیگر بوده و تهیه و ارائه آن در پایان هر دوره مالی به مراجع ذیصلاح لازم و ضروری میباشد.
در تهیه و تنظیم صورتهای مالی اساسی و یادداشتهای پیوست رعایت کلیه قوانین مالی – محاسباتی و تجاری – بودجه و سایر قوانین موضوعه مرتبط با صورتها وهمچنین رعایت اصول متداول و پذیرفته شده حسابداری و استانداردهای حسابرسی الزامی بوده و میبا شد.
مبنای تهیه صورتهای مالی:
صورتهای مالی اساساً بر مبنای بهای تمام شد ه تاریخی تهیه ودر موارد مقتضی از ارزشهای جاری استفاده می‌شود.
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی:
اقلام ترازنامه یا صورت وضعیت مالی در دو بخش کاربرد منابع جاری و منابع سرمایه ای طبقه بندی می‌شود.
بخش اول
کاربرد منابع جاری
کاربرد منابع جاری شامل: دارائیهای غیرجاری – دارائیهای جاری – بدهیهای جاری میباشد که ذیلاً بطور مشروح بیان میگردد.
دارائیهای غیرجاری
اقلام تشکیل دهنده دارائیهای غیرجاری در ترازنامه به شرح زیر است:
1- دارائیهای ثابت پس از کسر استهلاک انباشته (ارزش دفتری)
2- سایر دارائیها
1- دارائیهای ثابت پس از کسر استهلاک انباشته شامل:
4/1 هزینه‌های سرمایه ای (زمینهای اوقافی)
5/1 ماشین آلات:
6/1 حساب وسائط نقلیه
8/1 دارائیهای در حال تکمیل (هزینه‌های مقدماتی)
2- دارائیهای جاری
اقلام تشکیل دهنده دارائیهای جاری در ترازنامه بشرح زیر میباشد:
1- حساب پیش پرداختها
2- حساب موجودی کالا
3- حسابها و اسناد تجاری غیرتجاری
4- حسابها و اسناد تجاری تجاری
5- حساب موجودی نقد
1- حساب پیش پرداختها
حساب پیش پرداختها از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/1 حساب پیش پرداخت سرمایه ای شامل:
1/1/1 حساب پیش پرداخت – زمین
2/1/1 " " - ساختمان
3/1/1 " " - حرارت مرکزی
4/1/1 " " - ماشین آلات
5/1/1 " " - وسائط نقلیه
6/1/1 " " - لوازم و ابزارکار (اثاثیه)
1/2/1 حساب علی الحساب پرداختی بابت زمین
2/2/1 حساب علی الحساب پرداختی بابت ساختمان
3/2/1 حساب علی الحساب پرداختی بابت حرارت مرکزی
4/2/1 " " " " ماشین آلات
5/2/1 " " " " وسائط نقلیه
6/2/1 " " " " لوازم و ابزارکار (اثاثیه)
3/1 حساب تنخواه گردانها
4/1 حساب سپرده ها
5/1 حساب سایر پیش پرداختها
پیش پرداخت و علی الحساب پرداختی بابت بهای زمین – ساختتمان – حرارت مرکزی – ماشین آلات – وسائط نقلیه و لوازم و ابزار کار (اثاثیه) تحت سرفصل دفترکل پیش پرداختها نگهداری می‌شود ولی در زمان تهیه صورتهای مالی اساسی (ترازنامه) و یادداشتهای همراه تحت عنوان یش پرداخت سرمایه ای در ردیف دارائیهای ثابت طبقه بندی می‌شود.
2- موجودی کالا
حساب موجودی کالا از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/2 حساب موجودی کالای مصرفی شامل:
1/1/2 حساب موجودی کالای لوازم وسائط نقلیه
2/1/2 " " " " و تجهیزات عمومی
3/1/2 " " " " سوئیچ
4/1/2 " " " " اسقاطی
2/2 حساب موجودی سرمایه ای شامل:
1/2/2 حساب موجودی کالا – کابل
2/2/2 " " " - لوازم و تجهیزات عمومی
3/2/2 " " " - لوازم سوئیج
4/2/2 " " " - خطوط
5/2/2 " " " - لوازم شبکه
3- حسابها و اسناد دریافتی غیرتجاری:
حسابها و اسناد دریافتنی غیر تجاری از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/3 بدهی دفتری کارمندان
2/3 بدهی وام کارکنان
3/3 بدهی خودروهای واگذاری به کارمندان
4/3 بدهی آموزشی کارکنان
5/3 بدهی خسارت اتومبیل
6/3 بدهی خودیاری تلفن
7/3 سپرده‌های موقت
8/3 اسناد دریافتنی غیرتجاری
9/3 وام پس انداز مسکن
10/3 سودسهام دریافتی
11/3 بدهی خودروهای واگذاری به کارمندان بازخریدی
12/3 بدهی مساعده دفتری
مانده بدهی دفتری کارکنان عمدتاً بابت بدهی هزینه‌های بیمارستانی،وام دانشجویی، وام رهن منزل بوده که توسط شرکت پرداخت و به حساب کارمندان منظور گردیده است که طی اقساط ماهانه از حقوق پرسنل کسر میگردد.
4- حسابها و اسناد دریافتنی تجاری
حسابها و اسناد دریافتنی تجاری از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/4 حساب مشترکین نقدی داخل
2/4 حساب مشترکین نقدی خارج
3/4 حساب مشترکین نقدی تلکس
4/4 حساب مشترکین نسیه تلفن
5/4 حساب مشترکین نسیه تلکس
6/4 حساب مشترکین تلفن موبایل (تلفن سیار)
7/4 حساب مشترکین نقدی تلگراف
8/4 حساب مشترکین (سایر حسابها)
9/4 حساب اسناد دریافتنی تجاری
5- موجودی نقد
موجودی نقد به موارد زیر تفکیک می‌شود که عبارتند از بانک غیر قابل برداشت استان. بانک غیر قابل برداشت توابع. بانک قابل برداشت استان. بانک قابل برداشت توابع و وجوه بین راهی میباشد
بانکهای غیر قابل برداشت استان و توابع شامل 5 فقره حساب جاری در تمامی شهرستانها ومراکز استان جهت وصول وجوه مربوط به قبوض تلفن و سایر خدمات ارائه شده به مشترکین (شامل عواید شهری. عواید بین شهری. هزینه نصب و سایر خدمات حق اشتراک) بوده و وجوهات واریز شده به حسابهای اخیرالذکر توابع از طریق سیستم بانکی و بدون دخالت شرکت دهه به دهه به تفکیک منبع وصول بحسابهای مشابه در استان منتقل میگردد.
بانک قابل برداشت استان مشتمل پنج فقره حساب جاری قابل برداشت به شماره‌های 95350 ملی (عمدتاً جهت وصول سهم شرکت از وصولیهای طی سال از خزانه و سایر دریافتها و تأمین مالی حسابهای جاری قابل برداشت توابع و سایر پرداختها) جاری 95461 ملی (صرفاً جهت دریافت و پرداخت وجوهات مربوط به طرحهای عمرانی دریافتی از محل بودجه عمومی و شرکت مخابرات ایران طبق توافقنامه مربوطه) و جاری 5706 صادرات (جهت دریافتی وجوه واریز شده از سوی مدیریت بازنشستگی استان به جهت برگشت حقوق پرداختی به بازنشستگان وزارتی به نیابت از طرف آن مدیریت ) و جاری 95451 ملی صرفاً مربوط به رد وجوه سپرده‌های جاری میباشد. و جاری 95452 ملی صرفاً مربوط به رد وجوه سپرده‌های عمرانی میباشد.
منبع تأمین مالی جاری قابل برداشت توابع از محل جاری 95350 استان بوده و پرداختهای آن نیز جهت عملیات جاری شهرستانها میباشد
وجوهی که ا ز سوی بانکهای غیر قابل برداشت شهرستانها به بانکهای غیر قابل برداشت استان حواله می‌شود در شهرستانها در حساب فوق اعمال گردیده و با دریافت اعلامیه بستانکار بانک توسط مرکز شرکت تسویه میگردد.
خلاصه اهم رویه‌های حسابداری
موجودی کالا
موجودی کالا به اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش تک تک اقلام ارزشیابی می‌شود و در صورت فزونی بهای تمام شده به خالص ارزش فروش مابه التفاوت به عنوان ذخیره کاهش ارزش موجودی شناسائی می‌شود.بهای تمام شده موجودیها با به کارگیری روش میانگین موزون متحرک تعیین می‌شود.
دارائیهای ثابت مشهود
دارائیهای ثابت مشهود بر مبنای بهای تمام شده در حسابها ثبت می‌شود مخارج بهسازی و تعمیرات اساسی که باعث افزایش قابل ملاحظه در ظرفیت یا عمر مفید دارائیهای ثابت با بهبود اساسی در کیفیت بازدهی آنها میگردد به عنوان مخارج سرمایه ای محسوب و طی عمر مفید باقیمانده دارائیهای مربوط مستهلک می‌شود. هزینه‌های نگهداری و تعمیرات جزئی که به منظور حفظ یا ترمیم منافع اقتصادی مورد انتظار واحد تجاری از استاندارد عملکرد ارزیابی شده اولیه دارائیها انجام می‌شود هنگام وقوع به عنوان هزینه‌های جاری تلقی و به حساب سودو زیان دوره منظور می‌شود.
استهلاک دارائیهای تجدید ارزیابی شده بر طبق جدول استهلاک موضوع ماده151 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مصوب 27/11/80 از تاریخ تجدید ارزیابی بر اساس دو برابر مدت و یا نصف نرخ‌های مقرر در جدول مزبور محاسبه می‌شود دارائیهای تجدید ارزیابی نشده و اضافات دارائی ثابت طی سال جاری با توجه به عمر مفید برآوردی دارائیهای مربوطه و با نظرگرفتن آئین نامه استهلاک موضوع ماده 151 قانون مالیاتهای مستقیم مصوب اسفند ماه 1366 و اصلاحیه مصوب 27/11/1380 و بر اساس نرخها وروشهای زیر محاسبه می‌شود.
دارائی نرخ استهلاک روش استهلاک
ساختمانها 7%.8%.10% نزولی
ماشین آلات 8 ساله خط مستقیم
تأسیسات - نزولی
وسائط نقلیه 25%.30%.35% نزولی
اثاثیه ومنصوبات 10 ساله خط مستقیم
برای دارائیهای ثابتی که در خلال ماه تحصیل می‌شود ومورد بهره برداری قرار می‌گیرد استهلاک از ماه بعد محاسبه و در حسابها منظور می‌شود. در مواردی که هر یک از دارائیهای استهلاک پذیر پس از آمادگی جهت بهره برداری به علت تعطیل کار یا علل دیگر برای مدتی مورد استفاده قرار نگیرد میزان استهلاک آن برا ی مدت یاد شده معادل 30% نرخ استهلاک منعکس در جدول فوق میبا شد.
حق اشتراک
حق اشتراک تلفن وجوه واریزی توسط متقاضیان تلفن ثابت به حساب بانک غیر قابل برداشت شرکت میباشد که در شهرستانها مبلغ آن 750000 ریال و در روستاها 550000 ریال میباشد و طبق استفساریه 6 آبان ماه 1377 مجلس شورای اسلامی به عنوان حقوق عمومی شناخته شده است اینگونه وجوه با توجه به مندرجات 5 قانون ایجاد تسهیلات برای طرحهای فاضلاب و بازسازی شبکه آب شهری مصوب 24 خرداد 1377 قابل تبدیل به سرمایه یا تقسیم بین سهامداران و یا قابل صرف برای جبران زیان عملیاتی شرکتها نمی باشد.
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان:
ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان معادل یکماه آخرین حقوق ثابت و مزایای مستمر به ازای هر سال خدمت آنان محاسبه و در حسابها منظور می‌شود.
بدهیهای جاری:
اقلام تشکیل دهنده بدهیهای جاری در ترازنامه بشرح زیر میباشد:
1- حسابها و اسناد پرداختنی غیرتجاری
2- حسابها و اسناد پرداختنی تجاری
3- پیش دریافت از مشتریان
4- ذخیره مالیات بر درآمد
که معین هر یک از آنها به شرح زیر میباشد:
1- حسابها و اسناد پرداختنی غیرتجاری:
حسابها و اسناد پرداختنی غیرتجاری از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد و شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد:
1/1 کلیه مالیاتهای تکلیفی
2/1 حق بیمه پرداختی کارکنان
3/1 سپرده‌های حسن انجام کار
4/1 مطالبات کارمندان – کارگران
5/1 مالیات عملکرد
6/1 بهره وام دریافتی
7/1 سپرده حسن اجرای تعهدات
8/1 کسورات بازنشستگی کارمندان (به استثنای کارمندان شرکت تلفن سابق)
9/1 بیمه خدمات درمانی
10/1 عوارض شهرداری
11/1 تعاون دو ریالی
12/1 خیریه 5/2 ریالی
13/1 سپرده‌های مزایده – مناقصه
14/1 بیمه عمر کارکنان
15/1 6% پس انداز کارکنان و سهم کارفرما
16/1 عوارض توسعه
17/1 فروش اجناس
18/1 بهای دستگاه تلفن موبایل
19/1 ذخیره هزینه‌های پرداختی
20/1 سپرده بیمه پیمانکاران
21/1 اضافه برداشتهای بانکی
22/1 وامهای کوتاه مدت
2- حسابها و اسناد پرداختنی تجاری
حسابها و اسناد پرداختی تجاری از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/2 مطالبات پیمانکاران طرحهای عمرانی
2/2 پیمانکاران مراکز وبهره برداریها
3/2 وام تکمیل ساختمانهای مخابراتی
4/2 تبصره‌های بودجه ای
5/2 اسناد پرداختنی تجاری
3- پیش دریافت از مشتریان
حساب پیش دریافت از مشتریان از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/3 پیش دریافت از سازمانها و نهادها
2/3 پیش دریافت حق انشعاب
3/3 پیش دریافت هزینه نصب
4/3 پیش دریافت فروش فیش تلفن (ثبت نام متقاضیان تلفن)
5/3 پیش دریافت از متقاضیان طرحهای اختصاصی
حساب پیش دریافت حق انشعاب مربوط به متقاضیانی میباشد که تا تاریخ ترازنامه تلفن آنها دائر نگردیده است
حساب پیش دریافت طرحهای اختصاصی مربوط به وجوهی است که از متقاضیان خارج از محدودنه خدمات شهری جهت اجرای پروژه‌های اختصاصی ایشان دریافت گردیده و تاکنون پروژه‌های مربوطه به اتمام نرسیده و پس از اتمام پروژه مبالغ مزبور به حساب درآمد منظور میگردد
4- ذخیره مالیات بر درآمد
ذخیره مالیات بر درآمد از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد و شامل ذخیره مالیات بر درآمد پایان دوره مالی موردنظر و مالیاتهای پرداخت نشده از دوره‌های قبل میباشد.
بخش دوم:
منابع سرمایه ای
منابع سرمایه ای شامل: 1- حقوق صاحبان سهام 2- بدهیهای غیرجاری میباشد.
حقوق صاحبان سهام
اقلام تشکیل دهنده حقوق صاحبان سهام بشرح زیر میباشد.
1- سرمایه
2- اندوخته قانونی
3- سایر اندوخته ها
4- سود و زیان انباشته
سرمایه شرکت
سرمایه اولیه شرکت یک میلیارد ریال است که به یکصد سهم ده میلیون ریالی با نام تقسیم شده که از محل اموال و دارائیهای واگذاری توسط شرکت مخابرات ایران تأمین و تماما متعلق به شرکت اخیرالذکر است.
شرکتهای سهامی مخابرات استانها می‌توانند با تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام سرمایه خود را کاهش یا افزایش دهند.
از تاریخ ابلاغ اساسنامه شرکت تمامی تأسیسات و لوازم و نیز ابوابجمعی و حقوق ومطالبات و دیون و تعهدات و اموال منقول متعلق به شرکت مخابرات ایران در حوزه استان گلستان به شرکت منتقل می‌شود و ادارات ثبت اسناد و املاک باید به درخواست شرکت مخابرات ایران اسناد مالکیت اراضی و املاک مورد انتقال و دفاتر مربوط را به نام شرکت اصلاح نمایند.
در مواردی که وجوه پرداخت شده برای طرح مشخص باشد ولی رقم پرداختی برای هر پروزه آن طرح به تفکیک قابل استخراج نباشد شرکت میتواند برای تعیین ارزش دفتری تفکیکی هر پروزه و جزئیات آن از نظریه کارشناسان منتخب رئیس مجمع شرکت استفاده نماید.
سود سهام پیشنهادی که 10% از سود خالص شرکت به این حساب منتقل می‌شود و طبق قانون تقسیم سود و اندوخته بین صاحبان سهام فقط پس از تصویب مجمع عمومی جائز خواهد بود و در صورت وجود منافع،تقسیم ده درصد از سود ویژه سالانه بین صاحبان سهام الزامی است.
اندوخته قانونی
هیأت مدیره مکلف است هر سال یک بیستم از سود خالص شرکت را به عنوان اندوخته قانونی موضوع نماید همینکه اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه شرکت رسید موضوع آن منوط به تصویب مجمع عمومی خواهد بود و در صورتیکه سرمایه شرکت افزایش یابد کسر یک بیستم یادشده ادامه خواهد یافت تا وقتی که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه بالغ گردد افزایش سرمایه از محل اندوخته قانونی مجاز نمی باشد.
گردش حساب اندوخته قانونی طی سال مالی منتهی به تاریخ ترازنامه بشرح زیر میباشد.
سال منتهی به سال منتهی به
29/12/ ×13 29/12/ ×13
مانده در ابتدای دوره مالی ................................ .............................
انتقال از محل سود دوره مالی ................................ .............................
مانده در پایان دوره مالی ................................ .............................
وجوه قابل انتقال به سرمایه یا اندوخته از موارد زیر تشکیل شده است وجوه دریافتی از محل توسعه،وجوه دریافتی از شرکت مخابرامت ایران بابت توسعه شبکه روستایی،وجوه دریافتی از شرکت مخابرات ایران بابت کمک به منابع خرید متمرکز و وجوه دریافتی از خزانه است
سایر اندوخته ها
سایر اندوخته ها متشکل از اندوخته احتیاطی و اندوخته عمومی از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد. اندوخته احتیاطی و اندوخته عمومی از حقوق صاحبان سهام میباشد و ایجاد افتتاح عملکرد و عملکرد طی دوره مالی در این حسابها بایستی با کسب مجوزهای لازم از طریق مجمع عمومی صاحبان سهام با شد. لذا در صورت نیاز و به جهت تقویت بنیه مالی شرکتهای سهامی با تصویب مجمع عمومی میتوان معادل درصدی از سود خالص تحصیل شده در طی دوره را بعنوان اندوخته احتیاطی در نظر گرفت و یا چنانچه از طریق اشخاص حقیقی یا حقوقی کمکهای نقدی و غیرنقدی صورت بگیرد انعکاس آن در صورتهای مالی اساسی و در حسابها بصورت افزایش در دارائیها (اعم از غیرجاری – جاری) و افزایش در حقوق صاحبان سهام (اندوخته عمومی) خواهد بود.
سود (زیان) انباشته
حساب سود(زیان) انباشته از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد و نظر به اینکه سود و زیان انباشته یکی از اقلام ترازنامه و زیر مجموعه حقوق صاحبان سهام میباشد و در پایان هر دوره مالی پس از وضع درآمد و هزینه‌های عملیاتی، غیرعملیاتی و اصلاح اشتباه دوره‌های قبل و تقسیم و تخصیص سود مانده آن در ترازنامه بصورت سود و زیان انباشته انعکاس می‌یابد.
بدهیهای غیرجاری
اقلام تشکیل دهنده بدهیهای غیرجاری بشرح زیر میباشد:
1- حسابها و اسناد پرداختنی بلندمدت
2- تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت
حسابها و اسناد پرداختنی بلندمدت:
حسابها و اسناد پرداختنی بلندمدت پیش دریافت از مشتریان از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/1 حساب سپرده تلفنهای استجاری
2/1 حساب سپرده تلکس
3/1 حساب ودایع خودیاری تلفن
4/1 حساب ودایع خودیاری تلکس
5/1 حساب ودایع خودیاری کانال
6/1 حساب حق انشعاب تلفن
7/1 حساتب تلفن موبایل
8/1 حساب حق انشعاب تلفن استیجاری
9/1 حساب سپرده کانال دائم خارجی
10/1 حساب سپرده کانال دائم داخلی
11/1 حساب سپرده تلفنهای استیجاری همگانی
12/1 حساب سپرده موقت تلفن
تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت
حساب تسهیلات مالی دریافتی بلندمدت از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1/2 وام دریافتی از دولت
2/2 وام دریافتی از بانکها
3/2 طلب دولت از بابت کمکهای عمرانی
4/2 بازپرداخت وام بانکها
5/2 کمکهای دولت از محل تبصره ها
6/2 وامهای بلندمدت داخلی
حسابها انتظامی و طرف حسابهای انتظامی
حسابهای انتظامی و طرف حساب انتظامی از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد که شامل حسابهای معین بشرح زیر میباشد.
1- ضمانتنامه ها 2- سفته ها 3- چکها 4- ضمانتنامه شرکت نزد دیگران
مانده حسابهای فوق با ماهیت مخالف همواره مساوی بوده و در صورتهای مالی اساسی (ترازنامه) خارج از اقلام تشکیل دهنده ترازنامه (کاربرد منابع سرمایه ای – منابع سرمایه ای) نشان داده می‌شود.
صورتحساب سودوزیان و سود (زیان) انباشته:
اساساً از طریق تهیه صورتهای مالی اساسی که در پایان هر دوره مالی تهیه و تنظیم میگردد اطلاعات مالی را به استفاده کنندگان داخلی و خارجی ومراجع ذیصلاح ارائه میدهند.
در اجرای تحقق اصل افشای کامل همراه با صورتهای مالی اساسی یادداشتهایی ارائه خواهد شد که این یادداشتها جزء مکمل و لاینفک صورتهای مالی اساسی میباشد لذا دقت در تهیه و تنظیم و افشاء واقعیتها یک دوره مالی و ارائه آن به استفاده کنندگان از اهم وظایف مسئولین مالی میباشد.
عناصر تشکیل دهنده صورتحساب سودوزیان و صورت سود (زیان) انباشته بشرح زیر میباشد:
1- درآمد عملیاتی
2- هزینه‌های عملیاتی
3- درآمد و هزینه‌های غیرعملیاتی
4- ذخیره مالیات بر درآمد
5- اصلاح اشتباه دوره‌های قبل
6- سود و زیان جاری
7- سود و زیان سنواتی
8- خلاصه حساب سود و زیان
9- سود تقسیم نشده
10- تقسیم سود
11- سود و زیان انباشته
1- درآمد عملیاتی:
درآمد عملیاتی شرکت بر حسب انواع خدمات بشرح زیر تفکیک میگردد:
1/1 درآمد تلفن شهری
2/1 درآمد تلفن بین شهری
3/1 درآمد تلگراف و تلکس
4/1 درآمد اجاره کانالهای دولتی
5/1 درآمد اجاره کانالهای اختصاصی
6/1 سایر درآمدها
افزایش درآمد تلفن عمدتاً بابت افزایش مکالمات تلفنی ناشی از بهره برداری از مراکز جدید میباشد قابل ذکر است که نرخ هر پالس مکالمه تلفنی تا پایان شهریور ماه سالجاری 2/35 ریال بوده است
2- هزینه‌های عملیاتی:
هزینه‌های عملیاتی شامل:
1/2 هزینه‌های بهره برداری
2/2 هزینه‌های مالی و اداری
هزینه‌های نگهداری و بهره برداری شامل حقوق و مزایای کارگران،حقوق و مزایای کارمندان،حق الزحمه قراردادها،هزینه استهلاک لوازم و ابزار جزئی،سوخت ماشین آلات و وسائل نقلیه،سوخت و آب و برق،تعمیرات و نگهداری تأسیسات و سایر اقلامی میباشد.
افزایش حقوق و مزایا نسبت به سال قبل عمدتاً ناشی از افزایش ضریب حقوقی و تسری آن به سایر مزایا میباشد و افزایش هزینه استهلاک نسبت به سال قبل عمدتاً بابت افزایش دارائیهای ثابت میباشد.افزایش حق الزحمه قراردادها نسبت به سال قبل عمدتاً ناشی از توسعه فعالیتهای مخابراتی شامل افزایش مراکز کم ظرفیت،افزایش دفاتر مخابراتی،افزایش باجه‌های مخابراتی،و نیز افزایش واگذاری فعالیتهای خدماتی به بخش خصوصی میباشد.
اقلام تشکیل دهنده هزینه‌های مالی و اداری عبارتند از: حقوق و مزایای کارکنان،هزینه پست،لوازم و ابزارمصرفی،سوخت وآب و برق،کارمزد بانک،استهلاک،تعمیرات ونگهداری،خدمات قراردادی،هزینه پذیرایی،حمل و نقل،حقوق وظیفه مستمری بگیران و 1% توسعه بسیجیان میباشد.
3- درآمد و هزینه‌های غیرعملیاتی
درآمد و هزینه‌های غیرعملیاتی شامل:
1/3 درآمدهای حاصل از کالای بازیافتتی
2/3 درآمد و یا سود حاصل از فروش مواد اولیه
3/3 درآمد و یا سود حاصل از فروش قطعات و لوازم یدکی
4/3 درآمد و یا سود حاصل از فروش دارائیهای ثابت
5/3 سایر درآمدهای عملیاتی
سایر درآمدهای عملیاتی از درآمد حاصل از فروش تلفن ویژه،درآمدحاصل از طرحهای اختصاصی،غرامت خسارت واره بر تأسیسات،اجاره مستملات و خانه‌های سازمانی و بهای کارشناسی ساختمانهای اهدائی تشکیل شده است.
هزینه ها:
6/3 هزینه یا زیان ناشی از کاهش ارزش موجودی ها
7/3 هزینه یا زیان ناشی از فروش محصولات معیوب
8/3 هزینه یا زیان ناشی از سرقت وسایط نقلیه
9/3 سایر هزینه‌های غیرعملیاتی
سایر هزینه ها از ماهواره زهره،شرکت پست،هزینه حسابرسی،عوارض ناشی از خشکسالی-کارانه معوق،هزینه کالای اسقاط تشکیل شده است که به ازای هر پالس مکالمه تلفنی مبلغ 5/1 ریال بابت طرح تحقیقاتی ماهواره زهره اختصاص یافته است و به ازای هر پالس مکالمه تلفنی مبلغ 1 ریال به شرکت پ ست اختصاص می‌یابد.
خالص مانده حساب درآمد و هزینه‌های غیرعملیاتی در صورت مثبت بودن به مانده خالص درآمد و هزینه‌های عملیاتی اضافه و در صورت منفی بودن از مانده خالص درآمد و هزینه‌های عملیاتی کم خواهد شد تا سود خالص قبل از کسر مالیات بدست آید.
4- ذخیره مالیات بر درآمد:
همانطوریکه در بالا اشاره گردید پس از احتساب درآمد و هزینه‌های عملیاتی و درآمد و هزینه‌های غیرعملیاتی مانده خالص سود قبل از کسر مالیات بدست خواهد آمد
از مانده بدست آمده مطابق جدول محاسبه مالیات طبق ماده 131 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم مالیات مربوطه محاسبه و به بدهکار حساب سود و بستانکار حساب ذخیره مالیات بر درآمد منظور خواهد شد و در زمان پرداخت به بدهکار حساب ذخیره مالیات بردرآمد و بستانکار حساب موجودی نقد بانک مورد نظر منظور و تسویه خواهد شد.
5- اصلاح اشتباه دوره‌های قبل
اصلاح و انعکاس اشتباهات مهم در ارتباط با دوره‌های قبل که در سالجاری کشف شود میبا یستی در صورت سود (زیان) انباشته گزارش گردد.
انواع اشتباهات دوره‌های قبل شامل:
1/5 اشتباهات ریاضی و محاسباتی
2/5 اشتباهات در بکارگیری اصول و روشهای پذیرفته شده حسابداری
3/5 تغییر از یک اصل یا روش غیر پذیرفته شده حسابداری به یک روش پذیرفته شده دیگر
4/5 نادیده گرفتن یا استفاده نادرست از واقعیتهای موجود در زمان تهیه صورتهای مالی اساسی
5/5 سایر اشتباهات با اهمیت
لازم است پس از کشف و پیدا شدن اشتباهات دوره‌های قبل اثرات ناشی از آن چه بصورت کاهش و چه بصورت افزایش از سود خالص پس از کسر مالیات کم یا اضافه گردد تا سود و زیان انباشته اصلاح شده در ابتدای دوره مالی بدست آید.
6- سود و زیان جاری
حساب سود و زیان جاری از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد.
نظر به اینکه در یک دوره مالی ممکن است هزینه ها و درآمدهای غیرقابل پیش بینی تحقق یابد به عنوان مثال چنانچه کمک یا هدایایی اعم از نقدی در یک دوره مالی دریافت گردد که نتوان بعنوان درآمد همان دوره محسوب نمود از حساب سودوزیان جاری استفاده خواهد شد.
7- سودوزیان سنواتی:
حساب سودوزیان سنواتی از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد. در تعیین سود یا زیان یک دوره مالی باید کلیه اقلام درآمد و هزینه‌های همان دوره منظور و محاسبه گردد
بنابراین چنانچه در مواقعی هزینه‌های یک دوره یا درآمدهای یک دوره بنابر دلایلی قابل قبول در همان دوره تحقق نیابد و به دوره‌های بعد موکول گردد میتوان با کسب مجوزهای لازم از حساب سود و زیان سنواتی استفاده نمود. مانده بدهکار یا بستانکار این حساب در پایان دوره بحساب خلاصه سود یا زیان بسته می‌شود.
8- خلاصه حساب سود و زیان:
خلاصه حساب سودوزیان از سرفصل حسابهای دفترکل میباشد.
مانده حسابهای درآمدها – هزینه ها (اعم از عملیاتی و غیرعملیاتی) و سودوزیان جاری و سودوزیان سنواتی در پایان هر دوره مالی بشرح زیر به این حساب بسته خواهد شد.
1/8 حساب درآمدها – بدهکار ×××
حساب خلاصه سودوزیان – بستانکار ×××
2/8 حساب خلاصه سودوزیان – بدهکار ×××
حساب هزینه ها (بهره برداری –مالی –اداری) بستانکار ×××
3/8 حساب سودوزیان جاری (درصورت داشتن مانده بستانکار) بدهکار ×××
حساب خلاصه حساب سود و زیان – بستانکار ×××
4/8 چنانچه مانده حساب سود و زیان بدهکا ر با شد ثبت 3/8 برعکس میگردد.
5/8 حساب سود و زیان سنواتی (در صورت داشتن مانده بستانکار) – بدهکار ×××
حساب خلاصه سودوزیان - بستانکار ×××
6/8 چنانچه مانده حساب سودوزیان سنواتی بدهکار باشد ثبت 5/8 برعکس خواهد بود.
با ثبت آرتیکل‌های فوق کلیه درآمدها و هزینه‌های عملیاتی و غیرعملیاتی و مانده حسابهای سودوزیان جاری و سنواتی در حساب سودوزیان متمرکز میگردد.
مانده بدهکار این حساب زیان دوره و مانده بستانکار آن سود دوره مالی محسوب خواهد شد.
3- صورت تغییرات در وضعیت مالی:
سومین صورت از صورتهای مالی اساسی صورت تغییرات در وضعیت مالی میباشد.
صورت تغییرات در وضعیت مالی جایگزینی برای هیچیک از صورتهای مالی اساسی دیگر نظیر ترازنامه و صورتحساب سود و زیان محسوب نمیشود بلکه خود یکی از صورتهای مالی اساسی بوده و فراهم کننده اطلاعاتی است که صورتهای مالی دیگر نمی توانند آن اطلاعات را ارائه نمایند.
هدف مهم و اساسی در تهیه و تنظیم در وضعیت مالی افشای اثرات مهم فعالیتهای تأمین منابع مالی و فعالیتهای مهم سرمایه گذاری توسط یک واحد تجاری در طی یک دوره مالی میباشد. به بیان دیگر صورت تغییرات در وضعیت مالی به منابع وجوه یا منابع مالی اغلب فعالیتهای تأمین مالی به مصارف وجوه یا مصارف مالی اغلب فعالیتهای سرمایه گذاری اطلاق میگردد.
یکی از کاربردهای صورت تغییرات در وضعیت مالی تهیه بودجه‌های نقدی میباشد. ترکیب اطلاعات مربوط به نحوه ورود و خروج وجوه با اطلاعات منعکس شده در سایر صورتهای مالی اساسی و یادداشتهای همراه میتواند در پیش بینی خالص جریانهای آتی وجوه سودمند واقع گردد.
صورت تغییرات در وضعیت مالی همانند صورت حساب سودوزیان جهت یک دوره خاص یعنی همان دوره ای که صورتحساب سودوزیان تهیه میگردد ارائه می‌شود.
گزارش حسابرسي
وظيفه اصلي حسابرسان اظهار نظر حرفه اي نسبت به صورتهاي مالي اساسي است اظهار نظر حسابرسان قابليت و اعتبارصورتها ي مالي اساسي را بالا ميبرد.اگر چه حسابرسان در قبال اظهار نظر نسبت به صورتهاي مالي مسئو ليت دارندولي مسئوليت اوليه بعهده مديريت واحد تجاري مي باشد.
گزارش حسابرسي شامل بند حدود رسيدگي و بند اظهار نظر مي باشد.
حسابرسلن پس از تكميل عمليات حسابرسي بايد يكي از انواع اظهارنظرهاي زير رانسبت به صورتهاي مالي اساسي مورد رسيدگي بيان نمايند.
الف:اظهار نظر مقبول(بلاشرط)
حسابرس زماني مي توانداظهار نظر مقبول ارائه نمايدكه متقائد شود صورتهاي مالي مورد رسيدگي ونتايج عمليات و وضعيت مالي مطلوب بودهو با اصول پذيرفته شده حسابداري مطابقت داشته و گمراه كننده نبوده وكليه مواردضروري گزارش و افشاء شده.
ب:اظهار نظر مشروط
اظهار نظر مشروط زماني ارائه مي شودكه ضرورتهاي اظهار نظر مقبول تامين نشده باشد.در اظهار نظر مشروطحسابرس بايد دلايل مربوط به ايرادات را صريحو اثر آنرا بر صورتهاي مالي بيان نمايد.
ج:اظهار نظر مردود
حسابرس هنگامي اظهار نظر مردود ارائه مي نمايدكه صورتهاي اساسي مورد رسيدگي دارايايرادات با اهميت بوده و معرف وضعيت مالي و نتايج عمليات و تغيير در وضعيت مالي مطلوب نباشد.
د:عدم اظهار نظر
در اين حالت حسابرس براي ارائه اظهار نظر نسبت به صورتهاي مالياساسي قادر به دستيابي به اطلاعات كافي و قابل اطمينان نبودهو نمي تواند نسبت به صورتهاي مالي اساسي اظهار نظر نمايد.البته حسابرس موظف استكه دلايل عدم اظهارنظر خود رابقدر كافي توضيح دهد.
ذخائر
ذخائر شامل:
محاسبه ذخيره استهلاك دارائيهاي ثابت
محاسبه ذخيره مطالبات مشكوكالوصول
محاسبه ذخيره كسري و نابابي كالا
محاسبه ذخيره خريد خدمت كاركنان
محاسبه ذخيره استهلاك دارائيهاي ثابت
قانون تجارت پائين آمدن ارزش دارائي ثابت را كه در نتيجه استعمال و تغييرات فني و يا علل ديگر حادث شودموجب استهلاك دانسته است ودر قانون مالياتهاي مستقيم آن قسمت از دارائي ثابت كه بر اثر استعمال يا گذشت زمان و يا ساير عوامل بدون توجه به تغيير قيمتها تغيير ارزش مي يابد قابل استهلاك تشخيص داده شده است.
مفهوم و تعريف استهلاك در عرف حسابداري سرشكن كردن وتخصيص دادن بهاي تمام شده دارائي ثابت را بطريقي معقول و منظم بر دوره هاي استفاده از آن استهلاك مي نامند.
بهاي تمام شده معمولاً در طول مدت استفاده از دارائي ثابت مي در پا يان عمر مفيد مجموع ماند بطوري كه استهلاك دوره هاي استفاده از آن برابر ميشود با بهاي اوليه منهاي ارزشي كه براي دارايي اسقاط در نظر گرفته شده است.
از علل و عوامل محاسبه استهلاك ميتوان به عوامل فيزيكي شامل فرسودگي ناشي از استفاده از دارايي و زمان وگذشت زمان و پوسيدگي و زنگ زدگي و عوامل كاربري شامل عدم كفايت ونا بابي كه تعويض زودرس را هم در بر مي گيرد نام برد.
همچنين از عوامل هزينه استهلاك وفاكتورهاي مورد استفاده ميتوان از بهاي تمام شده دارائي و برآورد ارزش اسقاط دارائي و برآورد عمر مفيد نام برد.
بنابراين محاسبه استهلاك بستگي پيدا مي كند به يك عامل واقعي(بهاي تمام شده) و دو عامل تخميني و يا برآوردي (برآورد ارزش اسقاط-برآورد عمر مفيد)
از روشهاي مورد استفاده در شركت مخابرات ايران مي توان روش خط مستقيم و روش نزولي نام برد لذا شركتهاي مخابرات استانها موظفند از روشهاي مورد استفاده در شركت پيروي نمايند.
قبل از بحث محاسبه استهلاك و روشهاي مورد استفاده لازم است نكاتي بيان گردد.
الف:قانون جديد مالياتهاي مستقيم در اسفند ماه 1366 به تصويب مجلس محترم شوراي اسلامي رسيده و از ابتداي سال 1368 اجرا مي گرددكه در بند 3 ماده 149 مقرر ميدارد.
استهلاك از تاريخي محاسبه مي شود كه دارائي قابل استهلاك آماده بهره برداري در اختيار موسسه قرار گيرد بنابراين لازمه شروع محاسبه استهلاك احراز دو شرط است.
يكي آنكه دارائي در اختيار موسسه قرار گرفته باشد و ديگر آنكه آماده بهره برداري باشد اعم از اينكه بهره برداري بشود و يا نشود.در صورتيكه دارائي قابل استهلاك در خلال ماه در اختيار موسسه قرار گيردماه مذبور در محاسبه استهلاك منظور نخواهد شد.
در متن ماده فوق صراحت دارد كه تاريخ شروع استهلاك از ابتداي سال 1368 بصورت ماه شمار مي باشد.
بعنوان مثال اگر دارائي پس از خريد در خرداد ماه مورد بهره برداري قرار بگيرد به استناد ماده 149 براي ماههاي فروردين-ارديبهشت-خرداد استهلاك محاسبه نمي شود لكن براي 9ماه بعد محاسبه خواهد شد.
براي دقت در محاسبات اطلاعات مشروحه زير مورد نياز و تاكيد مي باشد.
1- تاريخ شروع كليه بهره برداری دارائيها اعم از منقول وغير منقول بايد به ماه مورد بهره برداري مشخص گردد.
2- چنانچه از طريق استان وسايط نقليه خريداري گردد لازم است تعداد سيلندر و ظرفيت و نوع سوخت و سيستم نقليه مشخص گردد(سواري-وانت-كاميون...بنزيني گازوئيلي)
3- بموجب قانون جديد تعميرات اساسي از تاريخ بهره برداري جداگانه مستهلك ميگردد لذا در صورت انجام تعمييرات اساسي براي هر نوع از اقسام دارائي رعايت موارد بند هاي 1و2 الزامي است.
ب:چنانچه يك ماشين حساب در سال 73 خريداري و تحويل انبار گرديده و در آبانماه سال74 از انبار خارج و مورد بهره برداري قرار گرفته باشد تاريخ بهره برداري آبانماه سال 74 بوده و لذا تاريخ شروع استهلاك آذر ماه سال 74 خواهد بود.و يا چنانچه در ديماه سال 74 با انجام يك طرح كابلكشي مبلغي بحساب شبكه كابل استان افزوده شده باشد بنابراين تاريخ بهره برداري دي ماه سال74 و شروع محاسبه استهلاك بهمن ماه سال 74 خواهد بود.
ج:چنانچه دارائي قابل محاسبه در اسفند ماه در سال مورد بهره برداري قرار گرفته باشد تاريخ شروع محاسبه استهلاك از ماه بعد (فروردين سال بعد)خواهد بود.
د:چنانچه تصميم گرفته شود روش استهلاك پذيرفته شده اي جايگزين روش استهلاك پذيرفته شده ديگري گردد مثل اينكه بجاي روش مستقيم كه در سالهاي قبل مورد استفاده بوده روش نزولي بكار رود تغيير روش استهلاك به شرطي مجاز است كه دلايل كافي در توجيه اينكه روش جديد وضعيت مالي و نتايج عمليات شركت را بهتر مي نمايد وجود داشته باشد.در صورت تغيير روش استهلاك مي بايد مبلغ استهلاك انباشته به روش قديم تعيين گردد واين تفاوت بحساب حسابي بنام اصلاح حساب استهلاك دارائي مورد نظر منظور و حساب استهلاك انباشته دارايي تعديل گردد.
ه:چنانچه اشتباهي در محاسبه استهلاك رخ داده باشد به هنگام كشف مي بايد تصحيح گردد.
اگر اشتباه فقط به دوره جاري مربوط شود طرز عمل ساده مي باشد.به اين ترتيب كه رقم نادرست را ثبت معكوس مي كنندكه اثر آن خنثي گردد سپس رقم صحيح را در دفاتر ثبت مي كنند.
اما اگر اشتباه در دوره يا دوره هاي مالي گذشته واقع شده باشد و بر حسابها اثر گذاشته باشد مي بايد آثار آن مشخص و در حسابهاي مربوطه اصلاح و تعديل گردد براي اينكار اثر خالص اشتباه را تا اول دوره هايي كه طي آن به اشتباه پي برده اند تعيين و حاصل را بحساب سود و زيان سنواتي منتقل وحساب استهلاك انباشته دارايي را تعديل مي نمايند
و:از آنجائيكه استهلاك هم بر وضعيت مالي و هم بر نتايج عمليات اثر ميگذارد بنا به رعايت اصول متداول وپذيرفته شده حسابداري افشاي آندر صورتهاي مالي اساسي ضروري مي باشد.
لذا هزينه استهلاك در دوره مالي مورد گزارش و استهلاك انباشته تا پايان دوره مالي مورد گزارش و روش و يا روشها ي بكار رفته در محاسبه استهلاك دارائيها و ارزش ثبت شده دارائي بايستي در صورتهاي مالي مورد نظر گزارش و افشا گردد.
دارائيهاي ثابت كه از ابتداي سال 75 در اختيار آن شركت قرار گرفته با توجه به نرخ استهلاك و روش استهلاك بشرح زير مي باشد:
نوع دارايي نرخ استهلاك قديم نرخ استهلاك جديد
1-ساختمان مراكز ودفاترمخابراتي 10% نزولي 10% نزولي
2-ساختمان مسكوني و انبار " " 8% نزولي
3-ساختمان اداري و ساير " " 7% نزولي
4-حرارت مركزي مراكز و دفاتر مخابراتي 8ساله مستقيم 12% نزولي
5-حرارت مركزي مسكوني و انبار " " " " "
6-حرارتمركزي اداري و ساير " " " " "
7-ماشين آلات(كابل)(خطوط-شبكه هوايي) 15ساله مستقيم 8ساله مستقيم
8-ماشين آلات(دستگاهاي خود كار شهري) " " " " " "
9-اثاثيه 5ساله مستقيم 10ساله مستقيم
10-وسايط نقليه(كاميون35-20تن) 35% نزولي 35% نزولي
11-وسايط نقليه وانت و كاميون10تن " " 30% "
نوع دارايي نرخ استهلاك قديم نرخ استهلاك جديد
12-وسايط نقليه سواري-كاميون5تن 35% نزولي 25% نزولي
13-وسايط نقليه تراكتورها " " 10% "
14-لوازم و ابزار گران قيمت 35% نزولي 10% "
15-موتور سيكلتها " " " "
16-دامپر " " " "
17-وينچ " " " "
18-قايق موتوري " " " "
19-موتور پمپ ها " " " "
20-كمپرسورها " " " "
21-موتور كابلكشي " " " "
22-هزينه هاي سرمايه اي(زمينهاي اوقافي)به نسبت سلهاي مورد اجاره
نوع دارايي نرخ استهلاك قديم نرخ استهلاك جديد
ماشين آلات پشتيباني شامل: 10ساله مستقيم 10%نزولي
1-دستگاه برش ميله گرد " "
2-پرس افقي " "
3-ميل خم كن " "
4-اره لنگ " "
5-دستگاه دريل " "
6-دستگاه گيوتين " "
7-سنگ مغناطيس " "
8-ماشينهاي فرز 10ساله مستقيم 10%نزولي
9-دستگاه چاپ " "
10-دستگاه خمير گير " "
11-دستگاه باسكول " "
12-دستگاه لوله خم كن " "
13-دستگاه توليد رنگ پلاستيك " "
14-دستگاه اره فلكه " "
اشاره به نرخهاي قديم و جديد استهلاك داراييهاي ثابت بدين علت مي باشد كه چنانچه اشتباهاتي در محاسبه استهلاك سنوات قبل بوجود آمده باشد يا شركت تصميم گرفته باشد روش محاسبه استهلاك دارايي خالص را تغيير دهد و يا به هر علت ديگر كه موجبات محاسبه مجدد استهلاك را الزامي نمايد لازم است از نرخهاي قديم وجديد جهت اصلاح اشتباه دوره هاي قبل استفاده گردد.
ذيلاً چند فرم نمونه كه هم قابل استفاده در سيستم دستي محاسبه استهلاك و هم قابل طراحي درسيستم مكانيزه ميباشد ارائه ميگردد.
فرم شماره 1: جدول محاسبه استهلاك سال جاري بر اساس ماههاي بهره برداري شده دارايي ثابت مي باشد.
در اين فرم سطر اول مربوط به تعديلات و اصلاح اشتباهات دوره هاي قبل مي باشد و ستون بعدي بر اساس ماههاي مورد بهره برداري شده تا بهمن ماه با يك جمع مشخص گرديد كه قابل محاسبه استهلاك ميباشد و همانطوريكه قبلاً اشاره شد چنانچه تاريخ بهره برداري دارايي مورد نظر در اسفند ماه سال جاري باشد محاسبه استهلاك از سال بعد خواهد بود.
مثال1:روش خط مستقيم
چنانچه دارايي قابل محاسبه استهلاك كابل بمبلغ960000ريال و نرخ استهلاك 8ساله باشد و تاريخ بهره برداري در شهريور ماه سال مورد نظر باشد نرخ 8ساله يا خط مستقيم معادل 96 ماه از ابتداي عمر مفيد تا انتهاي عمر مفيد كابل خواهد بود.لذا محاسبه استهلاك در سال مورد نظر با توجه به اينكه ارزش اسقاط كابل صفر باشد بشرح زير خواهد بود:
استهلاك كابل در سال مورد نظر(6ماهه دوم سال اول) 60000 = 6*960000
96
استهلاك كابل(براي سالهاي دوم تا هفتم) 120000 = 12*960000
96
استهلاك كابل(6ماهه اول سال هشتم) 60000 = 6*960000
96
مثال 2 روش نزولي:
روش مانده نزولي كه آنرا بطور خلاصه روش نزولي يا روش استهلاك بر اساس ارزش دفتري ناميده اند به اين طريق محاسبه ميشود كه نرخي ثابت را در طول عمر دارايي در ارزش دفتري(بهاي تمام شده منهاي استهلاك انباشته)ضرب مي كنند تا هزينه استهلاك دوره مورد نظر بدست آيد.اين روش در قانون مالياتهاي مستقيم ايران به رسميت پذيرفته شده است به اين ترتيب كه در ماده 150قانون مقرر گرديده كه هر جا در آئين نامه استهلاك نرخي براي اقلام دارايي ذكر شده باشد از اين روش مي بايد استفاده كرد در غير اينصورت روش خط مستقيم كه براي آن سالهاي عمر دارايي اشاره شده است قابل استفاده مي باشد.
اگر در مورد ماشيني 25%نرخ استهلاك تعيين شده باشد و بهاي تمام شده آن مبلغ 6600000ريال وتاريخ بهره برداريشهريور ماه سال مورد نظرباشد خواهيم داشت:
825000 = 6*25*6600000
استهلاك ماشين در سال مورد نظر(6ماهه دوم سال اول) 12*100
ارزش دفتري قابل محاسبه براي سال دوم 5775000 =825000-6600000
استهلاك ماشين در سال دوم 1443750=25%*5775000
ارزش دفتري قابل محاسبه براي سال سوم 4331250=1443750-5775000
استهلاك ماشين در سال دوم 1082813=25%*4331250
با فرض بر اينكه براي دارايي موردنظر ارزش اسقاط پيش بيني نشده باشد محاسبات به استهلاك آن با نرخ 25%به روش نزولي در سالهاي بعد ادامه خواهد داشت تا ارزش دفتري دارايي مورد نظر صفر يا نزديك به صفر گردد.
لازم به يادآوري مي باشد نرخهاي مورد استفاده در شركت به صورت روش خط مستقيم و روش نزولي ميباشد و به استثناي حساب اثاثيه و ماشين آلات شامل كابل و سوئيچ و لوازم و ابزار گران قيمت كه به روش خط مستقيم مي باشد بقيه داراييها به روش نزولي محاسبه مي گردد.
فرم شماره2:جدول محاسبه ذخيره استهلاك انباشته بر اساس سالهاي ايجاد دارايي خواهد بود بذين معني كه هر سال جمع كل در جدول شماره 1 به سطر اول جدول شماره 2 انتقال داده خواهد شد و تا پايان عمر مفيد دارايي ادامه خواهد يافت.
فرم شماره3:صورت ريز تعديلات مربوط به دارايي مورد نظر و ذخيره استهلاك آن در سنوات قبل مي باشد كه در سال جاري مورد نظر استفاده خواهد شد چنانچه در بررسيهاي بعمل آمده تعديلات طي سال دارايي زياد بوده باشد از اين فرم استفاده خواهد شد و جمع آن يك قلم در سطر اول فرم شماره 1(تعديلات سنوات قبل)نوشته خواهد شد.
چون نرخ استهلاك داراييهاي ثابت شركت كه به روش خط مستقيم محاسبه مي گردد به استثناي اثاثيه تماماً 8 ساله ميباشند لذا ضرورت استفاده از نرخهاي قديم كلاً از بين رفته و در محاسبه استهلاك سال جاري نقشي نخواهد داشت.
خروج دارايي ثابت از جريان استفاده:
زمانيكه يك دارايي ثابت كهنه و فرسوده و منسوخ و يا به هر دليل ديگر براي موسسه اي غير قابل استفاده باشد از جريان خارج خواهد شد.در زمان خروج يك دارايي ثابت بايستي بهاي تمام شده آن از حساب دارايي و ذخيره استهلاك از حساب ذخيره نيز خارج گردد.
خروج دارايي ثابت ممكن است به چند حالت انجام شود.
الف:خروج دارايي ثابت از حسابها در پايان عمر مفيد
ب:خروج دارايي ثابت از حسابها قبل از پايلن عمر مفيد
ج:ادامه استفاده از دارايي ثابت پس از پايان عمر مفيد
الف:خروج داراي ثابت از حسابها در پايان عمر مفيد ممكن است به چند حالت صورت بپذيرد.
1-كهنه وفرسوده دارايي ثابت بدون ارزش پيش بيني شده باشد و در پايان عمر مفيد هم داراي ارزشي نباشد در اين حالت بهاي تمام شده دارايي ثابت معادل ذخيره استهلاك آن داراي بوده و كافي است در دفاتر حسابداري دارايي را معادل بهاي تمام شده و ذخيره استهلاك را معادل ذخيره از حسابها كاهش داده و مانده حسابها صفر گردد.
مثال:
بهاي تمام شده دارايي 100000ريال
ذخيره استهلاك 100000ريال
خواهيم داشت:
ذخيره استهلاك 100000ريال
دارايي فرسوده شده 100000ريال
2-فروش دارايي فرسوده در پايان عمر مفيد به مبلغي بيش ازدفتري آن
مثال:
بهاي تمام شده دارايي 100000ريال
ذخيره استهلاك 80000ريال
ارزش دفتري 20000ريال
خواهيم داشت:
بانك 150000
ذخيره استهلاك 80000
دارايي 100000
سود حاصل از فروش 130000
3-فروش دارايي فرسوده در پايان عمر مفيد به مبلغي معادل ارزش دفتري آن
مثال:
بهاي تمام شده 200000ريال
ذخيره استهلاك 150000ريال
ارزش دفتري 50000ريال
فروش 50000ريال
خواهيم داشت:
بانك 50000
ذخيره استهلاك 150000
دارايي 200000
4-فروش دارايي به مبلغي كمتر از ارزش دفتري آن
مثال:
دارايي 300000ريال
ذخيره استهلاك280000ريال
ارزش دفتري 20000ريال
فروش 15000ريال
خواهيم داشت:
بانك 15000
ذخيره 280000
زيان حاصل از فروش5000
دارايي 300000
ب:خروج دارائيهاي ثابت از حسابها قبل از پايان عمر مفيد
خروج دارائيهاي ثابت قبل از پايان عمر مفيد ممكن است به چند حالت صورت بپذيرد:
1-دارايي ثابت قبل از پايان عمر مفيد غير قابل استفاده باشد و بدون ارزش پيش بيني گردد كه در اين حالت معادل ارزش دفتري دارايي ثابت كه از جريان خارج ميگردد زيان متوجه موسسه خواهد شد.
مثال:
دارايي 100000 ريال
ذخيره استهلاك70000ريال
ارزش دفتري 30000ريال
خواهيم داشت:
ذخيره استهلاك 70000
زيان حاصل از خروج30000
دارايي ثابت 100000
2-فروش دارايي ثابت قبل از پايان عمر مفيد به مبلغي بيش از ارزش دفتري آن
مثال:
دارايي ثابت 200000ريال
ذخيره استهلاك 140000ريال
ارزش دفتري 60000ريال
فروش دارايي 120000ريال
خواهيم داشت:
بانك 120000
ذخيره 140000
دارايي ثابت 200000
سود حاصل از فروش 60000
3-فروش دارايي ثابت قبل از پايان عمر مفيد به مبلغي معادل ارزش دفتري آن
مثال:
دارايي ثابت 400000ريال
ذخيره استهلاك 250000ريال
ارزش دفتري 150000ريال
فروش 150000ريال
خواهيم داشت:
بانك 150000
ذخيره 250000
دارايي ثابت 400000
4-فروش دارايي ثابت قبل از پايان عمر مفيد به مبلغي كمتر از ارزش دفتري
مثال:
دارايي ثابت 400000ريال
ذخيره استهلاك 170000ريال
ارزش دفتري 130000 ريال
فروش 90000ريال
خواهيم داشت:
بانك 90000
ذخيره 170000
زيان حاصل از فروش 140000
دارايي ثابت 400000
ج:ادامه استفاده از دارايي ثابت پس از پايان عمر مفيد
ممكن است در پايان عمر مفيد پيش بيني شده دارايي ثابت قابل استفاده باشد و مدتي در موسسه بماند.در اينصورت رويه بر اين است كه در آخرين سال محاسبه استهلاك مبلغ استهلاك يك ريال كمتر در دفاتر ثبت مي شود.به عبارت ديگر ارزش دفتري دارايي مورد نظر معادل يك ريال تعيين مي گردد. اتخاذ اين رويه به اين علت مي باشد كه ارزش دفتري دارايي ثابت صفر نگرديده و دارايي كه هنوز مورد استفاده مي باشد از دفاتر و حسابها حذف نگردد و در حسابها انعكاس داشته تا كنترل آن از مفقود شدن و احتمالاًبه سرقت رفتن از ميان نرود.
محاسبه ذخيره مطالبات مشكوك الوصول
درپايان دوره مالي بايد مطالبات هر واحد تجاري ارزيا بي و ميزان اقلام مشكوك الوصول پيش بيني و بر آورد گردد.اين پيش بيني بايستي قبل از بستن حسابها و تهيه صورتهاي مالي اساسي به عمل آمده و در حسابها منعكس گردد.
البته براي محاسبه ذخيره مطالبات مشكوك الوصول نسبت به حجم عمليات و تعداد و حدود بدهكاران اعم از بدهكاران تجاري و غير تجاري و گستردگي و پراكندگي ميتوان از روشهاي شناخته شده در فن حسابداري بهره گرفت.
بعنوان مثال در تاريخ تهيه ترازنامه ميتوان كليه اقلام بدهكاران را بررسي و مدت بدهي هر يك از بدهكاران را تعيين و اينكه تاخير در پرداخت بدهيها از طرف بدهكاران دليلي بر عدم امكان و يا عدم علاقه آنان به واريز بدهيها مي باشد ميزان مطالبات مشكوك الوصول را طي جدولي بسته به سررسيد بدهي آنها پيش بيني نمود.در اين روش معمولا" تعداد بدهكاران محدود مي باشد.
