بخشی از مقاله
طراحي خانه هاي مسكوني
طراحي خانه هاي مسكوني از اهميت بسياري برخوردار است و چنانچه اين طراحي مناسب نباشد ،آسايش آن كامل نخواهد بود . از آنجايي كه ما بيشتر وقت خود را در خانه سپري مي كنيم لازم است طراحي خانه مسكوني بر اساس احتياجات آن مورد توجه قرار گيرد بهتر است طراحي ساختمان بر اساس مبلمان مورد نظر براي آن صورت گيرد .
شكل كلي خانه هاي مسكوني
ساختمان مسكوني ممكن است به صورت يك طبقه ويلايي ، آپارتماني و يا ويلايي دوبلكس باشد كه در اين ساختمان ها سالن ، نهارخوري و آشپزخانه در طبقه همكف و در طبقه دوم قرار دارد . بعضي از ساختمانها به صورت سه طبقه طراحي مي شود كه در طبقه همكف سالن نهارخوري و آشپزخانه و اتاق مهمان و در طبقه دوم اتاق خواب ها و طبقه سوم اتاق بازي بچه ها در نظر گرفته مي شود .
ساختمان مسكوني ممكن است در يك مجموعه طراحي شود
ارتباط در ساختمان هاي مسكوني : بهتر است سالن نهارخوري به
شكل اِل بوده و در هم ادغام شود و آشپزخانه نيز مجاور سالن نهارخوري قرار گيرد . اتاق خواب ها و حمام بايد در يك هال جداگانه اي در نظر گرفته شود .
1-طراحي اتاق خواب ها
بهترين نور براي اتاق خواب نور جنوب يا مشرق است . اتاق والدين بايد بزرگتر از ساير اتاق خواب ها باشد –در اتاق خواب والدين بايد محل خواب ، رختكن ، ميزتوالت و ميز مطالعه در نظر گرفته شود . در صورتي كه فضاي كافي داشته باشيم مي توانيم اتاق كوچكي براي رختكن در نظر بگيريم. اتاق خواب فرزندان ممكن است يك نفره و يا دو نفره باشد و مساحت اين
اتاق ها بستگي به وسائلي كه در آن قرار مي گيرد ، خواهد داشت .
دستشويي و توالت : بايد براي دستشويي و توالت در پلان محل مناسبي انتخاب نمود . بهتر است دستشويي از توالت كاملاً مجزا باشد – در قسمت دستشويي محلي براي حوله و جاي مناسبي براي آينه در نظر گرفته شود رنگ كاشي ها بايد با رنگ سراميك كف هماهنگي كامل داشته باشد .
براي تهويه كامل توالت و دستشويي بايد حياط خلوت مناسبي
پيش بيني شود . نورگير توالت و دستشويي بهتر است از زير سقف انجام شود .
حمام : هنگام طراحي حمام بايد كليه وسائلي كه مي خواهيم در آن قرار دهيم پيش بيني شود . معمولاً در يك حمام معمولي علاوه بر رختكن بايد توالت ، دستشويي ، وان و بيده قرار داد . حداقل اندازه يك حمام با چنين شرايطي 2*2 متر مي باشد . ممكن است به جاي وان از دوش استفاده نمود كه در اين صورت بايد محلي براي آن در نظر گرفت .
سالن نهارخوري :سالن نهارخوري يكي از بخش هاي مهم ساختمان است . در صورتي كه از سالن براي پذيرايي ازمهمان استفاده شود مي توانيم از نور شمال استفاده كنيم و اگر سالن به عنوان نشيمن باشد بهتر است نورگيري آن از سمت جنوب و يا شرق باشد . بنظر اينجانب اگر سالن نهارخوري در هم ادغام شود و طراحي آن به شكل ال (L) باشد بهتر است . اندازه نهارخوري بستگي به اندازه سالن دارد مي توانيم در نهارخوري از ميزهاي مستطيلي و يا دايره اي استفاده كنيم . ابعاد يك نهارخوري 12نفري حدود 25متر مربع است . در نهار خوري بايد محلي براي قرار دادن ظروف پيش بيني شود .
مبلمان سالن : ابعاد سالن به بستگي تعداد مهمانان و وسائلي كه
مي خواهيم در آنجا قراردهيم متغير است ولي بهر صورت در سالن بايد محلي براي نشستن مهمانان و جايي براي شومينه و يا وسايل صوتي پيش بيني شود . نكته قابل توجه اين است كه اولاً شومينه در محل مناسبي قرار بگيرد و اندازه شومينه بستگي به بزرگي سالن دارد –شومينه مي تواند در كنج ديوار و در يك قسمت ديوار قرار بگيرد براي اينكه خوانندگان با طرح هاي مختلف شومينه آشنا شوند چند نمونه از اين شومينه ها نشان داده شده است .
محل كتابخانه در سالن : اگر سالن كوچك باشد مي توانيم از گنجه اي در داخل سالن به عنوان كتابخانه استفاده كنيم و اگر سالن بزرگ باشد مي توان اتاقي را با اختلاف سطح نسبت به سالن كه مشرف بر آن باشد براي كتابخانه در نظر گرفت .
اتاق خواب : از ديگر بخشهاي مهم ساختمان اتاق خواب است . قسمت اتاق خواب ها بايد در يك هال جداگانه و كاملاً مجزا طراحي شود . ما
مي توانيم هال اتاق خواب ها را بزرگتر انتخاب نموده و از آن به عنوان نشيمن استفاده كنيم .
ارتباط بين حمام و اتاق خواب ها : در صورتي كه در يك ساختمان دو حمام داشته باشيم مي توانيم يك حمام را مخصوص خانواده و حمام ديگر را مخصوص والدين در نظر بگيريم . سوالي كه اغلب مطرح مي شود اين است كه آيا حمام مي تواند به اتاق خواب ها راه داشته باشد ؟ در صورتي كه تعداد حمام دو عدد باشد مي توانيم از يكي از اتاق خواب ها را به حمام مرتبط سازيم و در غير اين صورت بايد از اين كار خودداري كنيم .
نور اتاق خواب ها : بهترين نور در تهران براي اتاق خواب ها نور جنوب وشرق است . نكته قابل توجه اين است كه نمي توانيم اين اصل را هميشه رعايت كنيم مخصوصاً در حالتي كه مجبور هستيم چند دستگاه در يك طبقه طراحي نماييم .
مبلمان در اتاق خواب ها : طراحي هر اتاق خواب بستگي به وسايلي كه در آن قرار مي دهيم دارد – به طور مثال براي اتاق والدين بايد يك تخت دو نفره و يك ميز توالت و گنجه اي براي رختكن و همچنين ميزي براي مطالعه در نظر گرفت در صورتي كه جا به اندازه كافي باشد بهتر است مجاور هر اتاق خواب فضايي براي رختكن نظر گرفته شود از آنجايي كه اتاق خواب محل اسايش و آرامش است بنابراين محل آن بايد دور از سر و صدا باشد
ابعاد اتاق خواب ها : نظر به اينكه ابعاد اتاق خواب ها با توجه به وسائلي كه در آن قرار مي دهيم متغير است بنابراين در موقع طراحي اتاق خواب ها بهتر است به كتاب استاندارد گرافيك مراجعه نمود ولي بهر صورت ابعاد يك اتاق دو نفره 3*5 (متر ) و اتاق يك نفره 4*3 (متر ) است .
آشپزخانه
اختصاصي ترين و در عين حال ، همه كاره ترين بخش منزل را آشپزخانه تشكيل مي دهد . نگهداري مواد غذايي ، ذخيره مواد ، ذخيره مواد تميزكننده ، تهيه غذا ، پخت غذا ، صرف غذا ، شستشوي ظروف و البسه و گاه پذيرايي از مهمان و نگهداري اطفال در آشپزخانه صورت مي گيرد . بعلاوه وسايل مختلفي چون يخچال ، اجاق خوارك پزي ، ماشين ظرف شويي ، ماشين لباسشويي ، چرخ گوشت ، آب ميوه گيري ، مخلوط كن ، سرويس غذاخوري ، انواع ديگ ها و غير در آشپزخانه نگهداري مي شوند . انجام كارهاي ذكر شده و استفاده از وسايل گوناگون طبعاً متضمن صرف وقت ، پول و انرژي فراواني است . صرف نظر از نيروي بدني كه در اين محل به كار گرفته مي شود مقدار فراواني آب ، نيروي برق و مواد سوختني نظير گاز يا نفت نيز به مصرف مي رسد . تمام اين فعاليت ها ضايعاتي به همراه دارند كه نهايتاً به شكل دود ، بخار آب آلوده و زباله از آشپزخانه بايد خارج گردند . با توجه به وسعت كارها ، ضروري است در طراحي آشپزخانه دقت زيادي نمود تا كدبانوي منزل با صرف كمترين وقت و انرژي بتواند بيشترين حاصل را از
زحمت روزانه خود بدست آورد .
الف – طراحي آشپزخانه
ساختمان يك آشپزخانه نو يا تغيير شكل آشپزخانه قديمي نياز به پياده كردن طرحي دقيق براي حصول به حداكثر كارايي دارد . در پياده كردن طرح ، قبل از هر چيز بايد به روش زندگي ساكنان منزل دقت و توجه نمود .آيا اعضاي خانواده عادت به صرف غذا در آشپزخانه دارند؟ آيا حجم رفت و آمد و مهماني ها زياد است ؟ آيا به خاطر مشغله و گرفتاري هاي خارج از منزل ، آشپزخانه تنها براي تهيه ساندويچ مورد استفاده قرار مي گيرد؟ پاسخ به اينگونه سوال ها و توجه به شيوه زندگي ساكنين منزل ، مي تواند راهنماي خوبي براي طراحي آشپزخانه باشد .
به اين ترتيب ، خريد وسايل متعدد و گرانقيمت براي خانواده اي كه در طول روز مدت كوتاهي از آشپزخانه استفاده مي كنند ، كاري نامعقول به نظر مي رسد .
دومين قدم ، ترسيم نقشه بر روي كاغذ شطرنجي است . در اين نقشه پس از تعيين ابعاد اتاق ، لازم است محل درها ، پنجره ها و برآمدگي يا پس رويهاي ديوار ، محل شيرهاي آب و پريزهاي برق و همچنين ارتفاع درها و عرض طاقچه ها و جهتي را كه به آن سمت باز مي شوند ، دقيقاً مشخص كرد . در اين مرحله تغييرات ضروري در بخش هايي از ساختمان مانند جابه جايي ديوارها و يا تغيير محل درها را مي توان پيش بيني نمود. در طراحي آشپزخانه ، توجه به جنبه هاي ذيل ضروري است :
1-ابعاد و اندازه ها
گرانبها ترين عنصر آشپزخانه ، فضاي آن است . تقسيم بندي عاقلانه محيط و اختصاص دادن فضاي كافي براي كارهاي اصلي از مهمترين ملاحظات در طراحي آشپزخانه است . گرچه در يك آشپزخانه كوچك نيز مي توان امور جاري منزل را انجام داد اما وسعت و فضا براي كدبانو منزل موهبتي است استثنايي ، محلي براي چيدن ميز نهارخوري ، پستويي براي جمع آوري لوازم اضافي و گوشه اي براي نصب ماشين لباسشويي همه از مزاياي جنبي آشپزخانه بزرگ است .
يك آشپزخانه كامل نياز به مساحتي معادل 10 تا 15 متر مربع دارد . هر چه مساحت كوچكتر باشد به همان نسبت محدوديت ها افزايش مي يابد . وسيعتر شدن محيط نيز لزوماً بر كارآيي آشپزخانه نمي افزايد بلكه ، فضاي اضافي جهت كارهاي جنبي فراهم مي نمايد .
تحقيقات زيادي به منظور يافتن ابعاد مناسب براي وسايل آشپزخانه صورت گرفته است . نتيجه اين تحقيقات ، ارائه استانداردهايي است براي اين گونه وسايل به عنوان مثال ، سطحي به بلندي 65 سانتيمتر براي كسي كه مي خواهد نشسته كار كند مناسب ترين اندازه تشخيص داده شده است . لذا ، تعبيه يك پيشخوان با اين ارتفاع براي كارهايي كه نياز به صرف وقت زيادي دارند بدون شك مكاني راحت فراهم مي آورد . ارتفاع پيشخوان براي حالت ايستاده 85 سانتيمتر در نظر گرفته شده است كه با توجه به طول قد افراد ، ممكن است 5
سانتيمتر بلندتر يا كوتاه تر باشد . استاندارد عرض پيشخوان 50سانتيمتر و عرض كابينت ها 30سانتيمتر است . اما اگر آشپزخانه كوچك است و كابينت ها مقابل هم چيده مي شوند ، عرض پيشخوان را مي توان كاهش داد تا فضايي به عرض 120-110 سانتيمتر براي رفت و آمد موجود باشد . كم عرض بودن پيشخوان در دو طرف ، موجب بيرون قرار گرفتن قسمتي از ظروف روي آنها شده احتمال تصادم را در هنگام كار افزايش مي دهد . بالاترين اشياء مي توانند در ارتفاع 185 سانتيمتري و لبه هاي فوقاني قفسه هاي ديواري در خط 210 سانتيمتري قرار گيرند .
قبلاً هم گفته شد كه تحقيقات زيادي به منظور يافتن ابعاد مناسب براي آشپزخانه و وسايل آن صورت گرفته است . نتيجه اين تحقيقات ارائه استانداردهايي است كه معماران و سازندگان اينگونه وسايل ناچار به پيروي از آنها هستند .
2-چيدن وسايل
تهيه غذا متضمن مراحلي است كه با از پاكت بيرون آوردن مواد اوليه شروع مي شود و سپس با ذخيره سازي ، شستن ، پخت و بالاخره چيدن ظروف در قفسه ها خاتمه مي يابد . چنانچه توالي كار به خوبي رعايت گردد و محل بخش هاي مربوط به درستي تعيين شود حجم فعاليت هاي اضافي كاهش يافته ، خستگي ناشي از كار به حداقل مي رسد .
آشپزخانه از سه مركز اصلي تشكيل شده و به ترتيب توالي آنها از اين قرار است : اول مركز ذخيره مواد ، دوم مركز شتشو و سوم مركز پخت و پز.
