بخشی از مقاله
معماري فلسفي شرق دور
چين:
از ميان تمدنهاي بزرگ غيرغربي، تمدن چين نخستين تمدني بود كه اروپائيان با آن آشنا شدند و آن را ارزيابي كردند. ولي فقط در پنجاه و اندي سال گذشتة اخير است كه دستآوردهاي هنر و ادبيات چيني بتدريج بر جهان خارج آشكار شده و منظماً مورد بررسي قرار گرفته‌اند؛ با وجود اين، بسياري از كساني كه امروزه به دامنه و پيوستگي تمدن چين پي برده‌اند و بر زيبائي چشمگير هنر اين سرزمين صحه ميگذارند، هنوز از پيچيدگي اين دو شاخه فعاليت معنوي چينيان اطلاع كافي به دست نياورده‌اند.
چين، كشوري پهناور با اوضاع گوناگون جغرافيائي و مساحتي معادل مساحت ايالات متحده است. با آن‌كه دامنة تفاوتهاي زباني مردم چين بسيار زياد است و در بسياري از نقاط، زبان مردم نقاط ديگر براي مردم ديگر نقاط مفهوم نيست، زبان مكتوب اين ملت در سراسر چين يكشكل براي همگان قابل فهم بوده است. اين عامل،انسانهائي هزاران كيلومتر دور از همديگر را قادر ساخت كه سنتهاي ادبي، فلسفي، و مذهبي مشترك خود را زنده نگه‌دارند و تقويت كنند، همين وجه اشتراك و يكنواختي را ميتوان در شيوه‌هاي بيان هنري نيز مشاهده كرد، زيرا تغييرات در شكلهاي هنر چين، در همة دوره‌ها، بجز دوران پيش از تاريخ، بسيار اندك است.
درك اولية نقاشي چين در بيان موضوعات، تدريجاً در اثر تحولات اخير هنرهاي غربي، طي هزاران سال گذشته، براي ذهن غربي آسانتر شده است. دامنة آگاهي غربيان از تفاوتهاي بنيادي بين هنر غيرديني چين با هنر سنتي و هنر دوران پيش از هنر نوين در غرب كه زائيدة تفاوتهاي موجود ميان فلسفه‌هاي طبيعت و انسان در دو فرهنگ مزبور است نيز بسي گسترش يافته است.
جايگاه انسان در جهان‌بيني چيني:
در نظر چينيها انسان بر طبيعت مسلط نيست، بل‌كه بخشي از آن است و مانند همة موجودات ديگر به فعل و انفعالات آن واكنش نشان ميدهد، معني شادمان و سعادتمند زيستن، همآهنگ بودن با طبيعت است؛ معني نقاش بودن، تبديل شدن به ابزاري است كه طبيعت با استفاده از آن خود را بر انسان مينماياند. كار نقاش، بيان پيوستگي‌اش به موج زندگي و همآهنگي‌اش با همة آن چيزهائي است كه در رشد و تغييرند؛ به گفتة ديگر، بيان خصلتي شخصي است كه در اثر نظارة طبيعت پالايش يافته است. گذشته از اين، چون طبيعت با معيارهاي زمان و مكان اندازه‌گيري و طبقه‌بندي نميشود، نقاشي چيني هم آن را به قابهاي پرسپكتيو يا رنگهاي سير و روشن محدود نميسازد، او نميكوشد تا با استفاده از چنين
وسيله‌اي شكلهاي طبيعي را تكثير و تثبيت كند. تقارن موجود در موجودات رشد يابنده، حركات بيپايان و درهم طبيعت، بيپاياني حوادث آسماني، همگي با محدود شدن به يك قاب چهارگوشه، خطوط راست و خشك، آغاز و پايان، مانعه‌الجمعند. شكل ظاهر، هميشه با گذر هنرمند از درون آن تغيير شكل مييابد؛ همچنان كه هنر او بيان كلي تجربه‌اش از طبيعت است خود او نيز بخشي از بيان كلي هنرش ميشود.
معماري:
دربارة معماري چين كمتر سخني گفته شده يا مطلبي نوشته شده است و علتش شايد اين باشد كه ساختمانهاي اندكي از روزگاران گذشته بر جا مانده‌اند يا سبك معماري چين طي سده‌هاي گذشته دچار تحولات چشمگير نشده است. ساختمان در چين امروز، دقيقاً شبيه نمونة اولية آن در هزاران سال پيش است. به بيان دقيقتر، نيمرخ مسلط بر سقف ـ كه بخش بزرگي از خصوصيات معماري چيني از آن سرچشمه ميگيرد ـ احتمالاً به دورة «چو» يا «شانگ» مربوط ميشود.
معماري بودائي، شكل خاصي از ساختمان‌سازي را به نام «پاگودا» به معماري جهان عرضه كرد كه در نظر بعضيها به نماد كشور چين تبديل شده است.
ژاپن:
هنرهاي ژاپني و نقش انكارناپذير سنت در آن:
هنرهاي ژاپني به‌طور كلي با هنرهاي هندي و چيني تفاوت دارند (اگر بتوان چين و هند را به‌عنوان دو قطب بزرگ و مهم هنري در آسيا معرفي كرد)؛ به اين صورت كه نه پيوستگي و استمرار سبكهاي هندي را دارند، نه تنوع گسترده هنرهاي چيني را. مسير تكامل هنري ژاپن تحت تأثير يك سلسله عوامل پراكندة خارجي بوده است. ليكن صرفنظر از اين‌كه شكلها و سبكهاي جديدي چه اثر عميقي بر هنرهاي اين سرزمين داشته‌اند، سنتهاي بومي همواره خودنمائي كرده‌اند. به همين علت، الگوي هنري ژاپن با توالي همآهنگ دوره‌هاي مشخص عاريتگيري، جذب و بازگشت به الگوهاي بومي شكل گرفت.
معماري مسكن:
مسكن ژاپني تقريباً هميشه، ارتباطي فشرده با زمين اطرافش دارد و در هر جا كه ميسر باشد، در داخل يك باغ حصاربندي شده با پرچينهاي خيزراني قرار داده شده است كه في‌نفسه زيبائي‌آفرين است. بدين ترتيب، حتي در شلوغترين محيطها، گونه‌اي احساس خلوت و صميميت به ساكنانش القا ميكند.
يكنواختي و همآهنگي تناسبها با استفاده از تاتامي (زيرانداز) سنتي ـ به‌عنوان واحدي براي ابعاد اتاقها ـ تأمين ميشود.
ساختمان خانه از چند تير عمودي تشكيل شده كه بام را روي خود نگه ميدارد. ديوارها به جاي آن‌كه نقش نگهدارنده داشته باشند به صورت تيغه‌هائي چوبي درآمده‌اند و به گونه‌اي كشوئي حركت ميكنند.
در معماري مسكن ژاپني، فضا را چيزي پيوسته ولي قابل تقسيم به اجزاي همآهنگ در نظر ميگيرند. اين تصور، تئوري معماري غربي را دچار تحولي انقلابي كرد.
وضعيت عمومي معماري دوران معاصر چين
منظور از معماري معاصر چين معماري چين از اواسط قرن 19 باين طرف ميباشد. از جنگ ترياک در سال 1840تا تاسيس جمهوري خلق چين در سال 1949 معماري چين خصوصياتي حاکي از تلفيق سبکهاي چيني وفرنگي و تنوع زياد را از خود نشان ميداد.
در اين دوران با آنکه سيستم معماري سنتي و کهنه چين از لحاظ کمي برتري داشت ولي ساختمانهاي تجاري از قبيل تآتر، رستوران ، مهمانخانه و فروشگاه عموما ترکيب بندي سنتي معماري را شکسته و فضاي حرکت انسان را وسعت داده است .
در شهرهاي شانگهاي و "تيان جين" همچنين ساختمانهاي خارجي مانند کنسوگري ، تجارتخانه خارجي ،بانک و هتل و باشگاه فرنگي بوجود آمد. ازسال 1949،پس از ايجاد جمهوري خلق چين ،معماري اين کشور وارد مرحله نوين تاريخي شد.
در اين دوران ،معماري معاصر چين از لحاظ کمي ، مقياس ، انواع و پراکندگي و سطح مدرن محدوديت دوران معاصر را تغيير و سيماي کاملاً جديدي جلوه داد. از دهه 80 قرن 20 باين طرف درهاي معماري چين بتدريج بازتر شده ، از برتريهاي کشورهاي ديگر استفاده و به سوي چندجانبه بودن پيشرفت گرديد
طراحان معماري نامدار چين
"ليان سي چن "
"ليان سي چن"«(سالهاي 1972-1901)، سالهاي متمادي دست اندر کار آموزش و پرورش معماري بوده و سهم بسزائي در اين زمينه ادا کرده است .
در قلمرو تحقيقات علمي وي از سالهاي 1930،به بازرسي و مطالعات منظم در عرصه معماري باستاني چين مبادرت ورزيده و در حيات خود بسياري آثار ويژه و رسائل در اين خصوص را برشته تحرير در آورده که حائز ارزش بسيار عالي آکادميکي است .
"ليان سي چن "همچنين درمورد شهرسازي و نقشه معماري بيجينگ پيشنهادهاي مهمي ارائه داد و در طراحي اين شهر و آرم ملي ،بناي ياد بود قهرمانان شهيد خلق ،سالن يادبود راهب "جيان جن "در شهر يان جو و ساختمانهاي ديکر شرکت داشته و به کاوش در زمينه چگونگي کاربردشکل ملي در طراحي معماري پرداخت .
" ليان سي چن " از جمله دانشمنداني است که قبل از ديگران در بازرسي و تحقيق در باره معماري باستاني و جمع آوري اسناد و آثار معماري به شيوه علمي توسل جسته است . آثار آکادميک وي ميراث گرانقدري براي محافل معماري چين به حساب ميايد.
" او ليان يون "
"او ليان يون " متولد سال 1922ميلادي،عهده دار معاونت (يو اي آ ) انجمن بين المللي معماري و رئيس موسسه سکونت متمرکز انسان بوده و يکي از پيشاهنگان معماري و طراحي شهر چين بشمار ميرود. فرضيه ها و پيشنهادهاي مطروحه وي در خصوص معماري و سيستم آموزش طرحريزي شهر براي ايجاد چنين سيستمي با ويژگي چين سهم عظيمي ادا کرده است . وي بخاطر پروژه مهندسي خانه هاي مسکوني "سي خه يوان " طراز نوين کوچه "جيو حواي " بيجينگ که نمونه اي از آثار طرحي او محسوب ميشود، در صحنه بين المللي معماري جوايزي مانند جايزه مساکن جهاني سال 1992سازمان ملل و جايزه اول طرح عالي معماري انجمن معماري آسيا را دريافت کرده است . موضوع
تحقيقاتي مبني بر "حفاظت محيط معماري و توسعه آن در روند شهري شدن مناطق پيشرفته که صندوق ملي علوم طبيعي برياست وي انجام داده ، بعنوان يک ثمره مهم تحقيقات علمي در سطح جهاني برگزيده شده است.
جان کاي جي
"جان کاي جي" سال 1912 در شهر شانگهاي چين بدنيا آمده وسال 1935 از دانشکده معماري دانشگاه مرکزي "نانکن" فارغ التحصيل شد. وي متصدي طراحي کل انستيتوي طراحي معماري بيجينگ، مشاور معماري شهرداري بيجينگ ، معاون انمجن معماري چين بود و سال 1990 از طرف وزارت سازندگي چين لقب " استاد طراح معماري " به او اعطا گرديد. ساختمانهاي مشهور بيجينگ از قبيل جايگاه تماشاي مرا سم بزرگ در ميدان "تيان آن من "، موزه آنقلاب " ،"موزه تاريخ "،" مهمانسراي کشوري ديائو يو تاي" و " رصدخانه بيجينگ "از طرحهاي "جان کاي جي "است .
" " يان ايان بائو
"ايان ايان بائو " ( سالهاي 1982-1901 ميلادي)،سال 1921 از دانشکده معماري دانشگاه "پينسي فانياي "آمريکا فارغ الحصيل شد . وي جائزه اول مسابقه سال 1924( امرسون ) و مسابقه انجمن هنري شهرداري آمريکا ) بوده است.Municipal Art Society Competition)
وضعيت عمومي معماري باستاني چين
ساختمانهاي اصلي باستاني چين را ساختمانهاي با ترکيب بندي چوبي ملت "هان " و معماري عالي اقليت ملي تشکيل مي دهد .اين ساختمانهاي قديمي در خاک فرهنگ سنتي چين رشد و نمو و پيشرفت کرده و پخته شده است وحائز ارزش عالي زيبائي شناسي و سطح بالاي استادي و محتوي اهميت ديرپاي انساندوستانه ميباشد. هنر معماري کهن چين سيستم هنري خاص جهان محسوب ميشود که دارا ي تاريخ طويل و سبک معماري بسيار بارز بوده و در قلمرويي بسيار گسترده پراکنده است . معماري باستاني چين برمعماري قديمي ژاپن ،کره و يتنام تأثيرا ت مستقيم داشته وبعد ازقرن 17بر معماري اروپا نفوذ کرده است.
پيشينيان چين با نظر داشت شرايط مختلف طبيعي و جغرافيائي ،معماري کهن به شيوه هاي ساخت گوناگون وسبک متنوع هنري راخلق کرده اند. در شمال حوصه رودخانه زرد نياکان چيني براي جلوگيري از سرما و باد و برف در ساخت خانه از الوار و خاک رس استفاده مي کردند و در جنوب،بمبو و ني نيز جزوه مواد معماري بود و در بعضي مناطق بمنظور اجتناب از رطوبت و تشديد تصويه هوا ،در ساخت بنا ترکيبات مخصوصي کار گذاره ميشد .
سير پيشرفت معماري باستاني چين سه دوره را طي کرده است و دوران سلسله چين و حان ،دوران سلسله "تسوي "و تان"و سلسله امپراتوري "مين " و " چينگ" را شامل مي شود . از اين سه دوره ساختمانهاي نمونه اي از جمله قصرها و کاخها،مقبره ها و شهرها و همچنين استحکامات جنگي و تاسيسات آبياري باقي مانده است که از لحاظ شکل معماري و مواد ساختماني و جوانب ديگر بر نسلهاي بعدي بسيار تاثير گذار بوده است . معذلک در ساليان دراز و بر اثر جنگ و آتش سوزي تعدادي از بناهاي کهن و تاريخي در اين سرزمين نابود گرديده و ساختمانهاي باستاني چين که اکنون باقي مانده ، بيشتر مربو ط به دوران بعد از سلسله "تان"(قرن 7ميلادي)است
ساختمانهاي ويژه معاصر چين
هتل صلح شانگهاي
هتل صلح شانگهاي در سال 1929احداث شد و نام قبلي آن " خوا مائو "بود. اين عمارت 77مترارتفاع و 12طبقه دارد و به بسبک معماري گوتيگ از مکتب شيکاکو ساخته گرديده است . ديوار ظاهر اين هتل با سنگهاي خارا ساخته شده ، درهاي چرخشي ، سالن پهن وراهرو شيک، کف زمين و ستونهاي مرمر ، چراغهاي مسي و آپارتمانهاي تزئين شده بسبک 9 کشور مختلف همه و همه زيبائي و سادگي اين هتل را تشکيل ميدهد و بحق "اولين بناي آسياي دور" است .
قبرستان "سون يات سن " در نانکن
اين قبرستان مقبره آقاي "سون يات سيان " پيشرو کبير انقلاب دموکراتيک چين است که در کوه"جون شان " در حومه شرقي شهر نانکن قرار دارد . اين قبرستان با تکيه بر کوه ساخته شده وابهت و عظمت خاصي از خود نشان ميدهد . اين قبرستان که از جنوب تا شمال با طي مسيرمحوري قدم بقدم بالا ميرود ،از ميدان ، گذرگاه طاقدار يادبود ،راه مقبره ،درب مقبره ،آلاچيق ،سالن اداي احترام و جايگاه مقبره تشکيل شد.سبک معماري اين قبرستان آميخته به سبکهاي چيني و فرنگي است .کوه بلند "جون شان " و ساختمانهاي اين قبرستان به وسيله چمنزار پرپشت و پلکان وسيع بهم متصل گرديده و ابهت و شکوه بينظيري جلوه ميدهد . لذا اين قبرستان به "اولين قبرستان در تاريخ معماري معاصر چين " معروف است .
سالن مجلس ملي نمايندگان خلق
اين عمارت که در جناح غربي ميدان "تيان آن من " در بيجينگ واقع است ، مکان فعاليتهاي سياسي وديپلماتيک مقامات رهبري کشور و مردم و نيز يکي از عمارات مهم نمونه چين ميباشد.سالن مجلس ملي نمايندگان خلق که مساحت ساختمان آن بيش از 170هزار متر مربع است ،در سال 1959احداث گرديده که در آن بيش از 100سالن و اطاق جلسه وجود دارد و هر يکي ازآنها ويژگي خود را دارد. اين عمارت با پيش آمدگي لبه بام ساخته شده با کاشي هاي سبزو زرد فام ،با ستونهاي بلند و صحنه مرمري و بناهاي بلند در اطراف ، شکوه و جلال بي همتائي از خود نشان ميدهد و با ميدان "تيان آن من" يک نقاشي پرشکوه و زيباي شگفت آنگيزو ديدني را تشکيل ميدهد.از نظر سبک معماري ، در سازندگي اين سالن نه تنها ايده سنتي طراحي حفظ شده بلکه چکيده معماري خارجي نيز مستفيد گرديده است .
هتل "سيان شان "(يعني کوه معطر ) بيچينگ
اين هتل که در پارک "سيان شان " در حومه باختري بيجنگ قرار دارد، در سال 1982ساخته شده و در ساخت آن خصوصيات معماري باغسازي چين مثلاً خط تقارن محوري ،رده بندي فضا و ساختار حياط ومحوطه مورد استفاده قرار گرفته است .اين عمارت در مساحت زيادي با لاک سفيد رنگ شده است.
معماري هتل "سيان شان " به وسيله چند حياط از هم جدا ساخته شده ، ظرافت باغستان هاي جنوب چين را دارا بوده و هم صاحب فضاي وسيع باغ شمال است. لذا اين ساختمان نه تنها با سبک سنتي باغسازي چين منطبق است ، بلکه ميتواند براي گردشگري مورد توجه و استفاده باشد.
کتابخانه جديدالتاسيس دانشگاه پلي تکنيک "چينگ حوا"
کتابخانه جديدالتاسيس در سال 1991با کتابخانه هاي ساخته شده درسالهاي 1919 و1931ميلادي متصل شده و به بزرگترين ساختمان منطقه مرکزي اين دانشگاه مبدل گرديده است. اين کتابخانه جديدالتاسيس و هماهنگ با بناهاي موجود به بعوان يکي از 10ساختمان بزرگ بيجينگ دردهه 90 قرن 20برگزيده شده است.
عمارت بزرگ "جين مائو "ي شانگهاي
اين عمارت که به " نخستين عمارت بلند چين "معروف است ،يک عمارت 88 طبقه اي با ارتفاع بيش از 420متر ميباشد که بلندترين عمارت در چين امروزو سومين بناي بلند دنيا است . اين عمارت کار کلاسيک هنر معماري معاصر و نيز اثر مهندسي عالي جهاني محسوب ميشود که چينيها پيمانکار عمده آن بودند.
