بخشی از مقاله
مهارتهای سالم زیستن
یكي از مهمترين مهارت‌هاي سالم زيستن، مهارت تفكر نقاد است. منظور از تفكر نقاد آن است كه فرد اطلاعات، گفته‌ها و نظرات و پيشنهادها را بررسي كند و هيچ انديشه، پيشنهاد يا نظري را بدون ارزيابي نه رد كند و نه بپذيرد. در اين شيوه تفكر براي دفاع و حمايت از هر عقيده‌اي شواهد و مدارك واقعي ارائه مي‌شود و براي پذيرش عقيده ديگران نيز مدارك و شواهد درخواست مي‌شود. در تعريف ديگري از تفكر نقاد گفته شده است كه اين نوع تفكر فرايندي است كه درستي و اعتبار اطلاعات و عقايد را ارزيابي مي‌كند. در جهاني كه بمباران اطلاعات وجود دارد و ديدگاه‌ها، عقايد و سليقه‌هاي متفاوت و متعددي به چشم می‌خوردكه بعضي از آنها ناسالم هستند، ضروري است انسان‌ها مجهز به توانايي‌هایی باشند كه به آنها كمك كند راه درست را از نادرست تشخيص دهند و دريابند كدام رفتار ناسالم يا پرخطر و كدام مسير سالم و بي‌خطر است.
یکی از مهارتهای مهم سالم زیستن، مهارت تصمیمگیری است. همان طوری که در مثال‌های واقعی بالا مشاهده می‌کنید، کلیه موارد فوق با یک موقعیت تصمیمگیری روبرو بودند. ولی به دلیل عدم آگاهی و تسلط بر این مهارت، تصمیم‌های نادرستی گرفته شد به گونه‌ای که به مشکلات متعدد دیگری ختم گردید.
مهارت تصمیمگیری یکی از مهارت‌هایی است که به افراد کمک می‌کند تا در موقعیت‌های مختلف، تصمیمگیری به اقدام یا انصراف از رفتارهای پرخطر را دریافته، عواقب و پیامد‌های اقدامی را قبل از انجام آن دریافته و بتوانند تصمیم سالمی بگیرند که سلامت خود را تضمین کنند.
ممکن است سئوال شود در دو مثالی که ذکر شد افراد تصمیم به انجام رفتاری گرفتند و یا در زندگی روزمره افراد مختلف مدام در حال تصمیمگیری هستند. اما می‌دانیم و می‌بینیم که برخی از تصمیم‌گیری‌ها، تصمیم‌گیری‌های سالم و بی‌خطری نیستند. آیا روش‌های تصمیمگیری مختلفی وجود دارد؟ اگر چنین است کدام تصمیم‌گیری‌ها صحیح و کدام ناسالم است؟ بله روش‌های مختلف تصمیمگیری وجود دارد که فقط یکی از آنها سالم است و سایر انواع تصمیم‌گیری‌ها به گونه‌ای است که به مشکلات دیگری ختم می‌شود. در اینجا به طور خلاصه به تعدادی از انواع تصمیم‌گیری‌ها اشاره می‌شود:
انواع تصمیمگیری
1. تصمیمگیری احساسی: در این نوع از تصمیمگیری زیربنای تصمیم‌ها، احساس‌های آگاهانه و یا ناآگاهانه افراد است. احساساتی مانند ترس، شرم، خشم، احساس گناه یا عذاب وجدان، احساس مسئولیت بی‌دلیل یا غیرمنطقی یا افراطی و مطرودی از این دست، اساس و پایه تصمیمگیری قرار می‌گیرند. این در حالی است که احساس‌های انسان زودگذر است و نمی‌تواند مبنای تصمیمگیری باشد.
زیربنای تصمیمگیری باید تفکر آن هم از نوع تفکر نقاد باشد (تفکر نقاد آن است که فرد در مورد اطلاعات، گفته‌ها، نظرات و پیشنهادات ارزیابی و مطالعه کند و هیچ اندیشه و پیشنهاد نظری را بدون ارزیابی و مطالعه، نه روکند و نه بپذیرد). ناآگاهی از اصول تصمیمگیری و ضعف در توانایی تفکر نقاد و تصمیمگیری منجر به تصمیمگیری احساسی می‌شود. در مثال‌های بالا مشاهده شد که ندا از ترس این‌که دوستش را از دست بدهد، تصمیم گرفت که با دوستش همراه شود و اقدامی را آغاز کند که بسیار پر خطر بود.
2. تصمیمگیری اجتنابی: در این نوع تصمیمگیری فرد سعی می‌کند تا آنجا که امکان دارد تصمیمگیری را به تعویق بیاندازد. کار امروز را به فردا انداختن نمونۀ مشخص این نوع تصمیمگیری است، معمولاً زیر بنای این تصمیمگیری ترس و اضطراب است.
